ΔΙΔΑΧΗ

O Άγιος Μηνάς, ο άρχοντας του Μεγάλου Κάστρου

Η ομιλία του Σεβ. Μητροπολίτη Προικοννήσου Ιωσήφ για τη σχέση του Αγίου με την πόλη, στον εορτασμό.

Το ημερολόγιο σημειώνει 11 Νοεμβρίου και εύλαλος ήχος πανηγυρικής κωδωνοκρουσίας συνεγείρει τα πλήθη των πιστών να προστρέξουν στον εορτάζοντα περικαλλή του Αγίου Μηνά ναό, για νʼ αποδώσουν τιμή στον καλλιστέφανο Μεγαλομάρτυρα του Χριστού επί τη μνήμη της μακαρίας αθλήσεώς του!

Ετσι, συνήλθαμε σήμερα, αγαλλομένω ποδί, άλλοι από κοντά και άλλοι από μακριά, και ιδού, “ήχος καθαρός εορταζόντων” υπό τους ιερούς θόλους του πολιούχου του Μεγάλου Κάστρου, και ύμνοι αναξιφόρμιγγες, και αγγελοευφραντική μελωδία, και άσματα θεολογίας πλήρη, και θυμίαμα εύοσμον, και λυχνοκαΐα πολύφωτος, και άνθη ευλαβείας, και ωραϊσμός εν πάσι ευπρεπής, και θυσία αινέσεως καθαρά και αναίμακτος, και λογική λατρεία θεοπρεπεστάτη, και θίασος Αρχιερέων και πρεσβυτέρων και διακόνων περίσεμνος, και χορός των ψαλλόντων ηδύμολπος, και παρρησία αρχόντων ευλαβών, και συναγωγή λαού ευσεβόφρονος και φιλαγίου μεγάλη! “Η χάρις του Αγίου Πνεύματος ημάς συνήγαγε”! Ευλογητός ο Θεός!

Μεγαλομάρτυς ο Μηνάς! Μέγας στην αρετή και στην κατά Θεόν ανδρεία! Μέγας στην Πίστι, στην Ελπίδα και στην Αγάπη, στις βασιλικές εκείνες και κορυφαίες αρετές, στις οποίες μας καλεί μόνιμα με το μαρμάρινο επίγραμμα της προμετωπίδος του οίκου του! Μέγας στην ομολογία, μέγας στο μαρτύριο, μέγας στη θυσία! Μέγας στην παρά Θεού δόξα, μέγας στα χαρίσματα και στα θαύματα! Σε όλα Μέγας! “Αίγυπτος όντως, ει τέκοι, τίκτει μέγα”!

Αυτός ο Μέγας, λοιπόν, που σαν άλλος χρυσορρόας Νείλος καταρδεύει όλη την Εκκλησία με νάματα ευσεβείας, με χάριτες και δωρεές, με θαύματα υπερθαύμαστα, με “σημεία και τέρατα” λαοσωτήρια, εκτός από την κατʼ άνθρωπο πατρίδα του, την Αίγυπτο, εκτός από τη Μικρασιατική Κιουτάχεια-το πολύκλαυστο Κοτύαιον των πατέρων μας όπου υπέρ Χριστού ηνδραγάθησε και έχυσε το αίμα του, εκτός από τα Ψωμαθειά της Βασιλευούσης Πόλεως των ονείρων και των στεναγμών μας, εκτός από τη θεοσκέπαστη ελληνοπρεπέστατη Θεσσαλονίκη, τη μυροβόλο και πολύπαθη Χίο, τη βυζαντινούπολη της Καστοριάς, την αγιοτρόφο Αίγινα, και εί τινα άλλη πόλη, νήσο ή χώρα, τη θεοφρούρητη ταύτη και ιστορική πόλη του Ηρακλείου επέλεξε να θέση υπό την άμεση και κραταιά προστασία του!

“Ο άρχοντας του τόπου σου, ο Αγιος του χωριού σου”!... Οχι του χωριού, εν προκειμένω, αλλά της μεγάλης και περιάκουστης χώρας του Χάνδακος, του Μεγάλου Κάστρου, άρχοντας και πατέρας και αρχινοικοκύρης και διαφεντευτής και βιγλάτορας και παραστάτης και πρόμαχος και προστάτης ανύστακτος, ο Αγιος Μηνάς, “ο Καπετάν Μηνάς”, ο γενναίος αριστεύς και δαφνοστεφής στρατιώτης του Χριστού, ο μεγάλαθλος, ο πανένδοξος! Παρών και σωματικώς με το τεμαχίδιο του ιερού λειψάνου του που από το 1733 θησαυρίζεται εδώ, έδειξε έμπρακτα και κατ΄επανάληψι την αγάπη του στα παιδιά του! Την έγνοια του, τη φιλόστοργη μέριμνα και προστασία του!

Ηράκλειο και Αγιος Μηνάς έγιναν έτσι μέσα στην ιστορία έννοιες αξεχώριστες! Δεν μπορούμε οι Κρήτες να πούμε Αγιος Μηνάς και να μην πάη ο νους μας στο Ηράκλειο! Ούτε το Ηράκλειο μπορούμε να διανοηθούμε χωρίς τον πολιούχο του Μισιρλή Μεγαλομάρτυρα και τον καλλιμάρμαρο τούτο ναό του! Οσοι έχουν τα μέσα μάτια ανοιχτά και αβλαβή, τα μάτια της καρδιάς, τα μάτια της ψυχής, τα μάτια της πίστεως, βλέπουν τον σγουροψαρογένη Αγιο καβαλλάρη επιβλητικό, να γυρίζη αδιάκοπα με το φαρί του στα ηρακλειώτικα μπεντένια, στο Μαρτινέγκο, στη Φορτέτζα, στο Μεϊντάνι, στη Λότζια, στη Ρούγα Μαΐστρα, στα Λιοντάρια, στις Πατέλλες, στου Μπεντεβή, στον Πόρο, στο λιμάνι, στα προάστεια των ξερριζωμένων από την άλλη μεριά του Αιγαίου αδελφών μας, στα σπιτάλια, στα τσαρσιά και στα σοκάκια, παντού, να παραστέκεται στους αδικούμενους, να νοιάζεται τους άρρωστους και τους αναγκεμένους, να ξεμιστεύη τους κινδυνεύοντες, να συγκρατή τους επιπόλαιους, να ειρηνεύη τους αναψοαίματους, να νουθετή τους άτακτους κι ατάσθαλους, να παρηγορή τους παραπονεμένους, να στερεώνη τους ολιγοψύχους, να νυκτοφυλακή τους καθεύδοντες, μη ξεχωρίζοντας ποτέ απλοϊκούς από σοφούς, ούτε φτωχολογιά από αρχοντολόϊ! Τον βλέπουν νʼ ακούη τις προσευχές των δεομένων, να τις παίρνη και να τις ανεβάζη στʼ άχραντα πόδια του Κυρίου Παντοκράτορος, θερμός συνήγορος στα ιερά αιτήματά τους. Τον βλέπουν να σπογγίζη τον τίμιο ιδρώτα των κοπιώντων εν φόβω Θεού στα ειρηνικά έργα τους και να δέεται να τον ευλογήση ο Ουράνιος Πατήρ. Τον βλέπουν να προστατεύη παιδιά, να εγκαρδιώνη γέροντες, να συντροφεύη μοναχικούς και ξεχασμένους. Τον βλέπουν να μετρά σταγόνα-σταγόνα το αίμα των συμμαρτύρων του Αρχιερέων που σφαγιάστηκαν εδώ, στην αυλή του, και όλων των Μαρτύρων της Κρήτης το αίμα, όσων μαρτύρησαν είτε για την Πίστι, όπως ο ίδιος, είτε για το Γένος, είτε και για τα δυό μαζί, όπως συνέβη με τους περισσότερους, και να το προσφέρη γονατιστός στο Αρνίον το Εσφαγμένον που ενίκησε δια θανάτου τον θάνατο και ζη εις τους αιώνες, μεσʼ σε χρυσό και αργυρό, σε αχτινοδεμένο δισκοπότηρο, ατίμητο αντίδωρο αγάπης “κραταιάς ως θάνατος”! Βλέπουν!... Βλέπουν!... Βλέπουμε!...

Πώς να μην κάμη, λοιπόν, “νόμο-τρόπο” τούτος ο φιλότιμος λαός, ο ευεργετημένος, μέσα σε χρόνια δύσεχτα και στείρα και φουρτουνιασμένα να υψώση προς τιμήν του Αγίου του έναν τέτοιο καλλιμάρμαρο και λαμπρεπίλαμπρο Ναό, που τον θαυμάζουν οι Αγγελοι; Βλέπω τον αξιόθεο Μητροπολίτη Διονύσιο, τον μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη, που έμεινε στην ιστορία με τον ανυποχώρητο αγώνα του για τα Προνόμια της Εκκλησίας και του Γένους, να κουβαλά με τʼ άγια χέρια του τις πρώτες πέτρες απʼ το λατομείο και να θέτη αργότερα τον θεμέλιο λίθο του Ναού συμβολικώς ανήμερα της διπλής γιορτής του Ευαγγελισμού! Βλέπω το μπαρμπα-Τζουανάκη μʼ ένα Σταυρό κι ένα ξίφος στο χέρι, να ηγήται ειρηνικής φάλαγγος λαού ενθουσιώντος, που κουβαλά στους ώμους και στα χέρια πέτρες από το λατομείο κι αγκωνάρια, με την αγιωτική μαντινάδα στο στόμα. Βλέπω φερέλπιδα γυμνασιόπαιδα με γέλια και τραγούδια να κάνουν ανθρώπινη αλυσίδα από το λιμάνι μέχρι τον άγιο τόπο ετούτο, για να φέρουν από το πλοίο λίθους λαξευτούς, νʼ ανεγερθή το σπίτι του παππού τους του Αγιο-Μηνά. Βλέπω τις φιλογενείς συντεχνίες (τα ισνάφια) των κτιστάδων, των ραφτάδων, των μαραγκών, των μπογιατζήδων, των τσαγκάρηδων, των σαπουντζήδων και των πρισμιτζήδων, να συναγωνίζωνται σε δωρεές κι αφιερώματα.

Βλέπω Μητροπολίτες, Επισκόπους, σιόρ-γιατρούς, το αρχοντολόϊ, τη φτωχολογιά, τους πάντες να εισφέρουν! Ακόμη κι ο Σουλτάνος Αβδούλ Αζίζ Χάν έδωσε γενναία εισφορά 40.000 γρόσια από τον προσωπικό του χατζηνέ, για να χτιστή ο Αγιος Μηνάς, πράγμα πρωτάκουστο! “Μωσής επήγνυτο την σκηνήν την κάτω, την των ουρανίων αντίτυπον, και πάντες εισέφερον το κηρυχθέν αυτοίς, οι δε και αυτεπάγγελτοι, οι μεν χρυσόν, οι δε άργυρον, οι δε... ό,τι έκαστος ή εκάστη τύχειεν έχοντες. Πάντες δε έφερον και ουδείς ήν ασυντελής, ουδέ των πενεστάτων”, όπως θα έλεγε Εις τους Λόγους και εις τον Εξισωτήν Ιουλιανόν ο φωστήρ της Θεολογίας Γρηγόριος. Αυτό ακριβώς έκαμε και το Ηράκλειο για τον Αγιο Μηνά του! Αξιον και δίκαιον! Ετσι Επρεπε, κι έτσι έγινε!...Βλέπω την λαμπρή τελετή των εγκαινίων του Ναού με μια λαοθάλασσα κατανυγμένη, να κλαίη από συγκίνησι κι από χαρά, όπως με ραγισμένη φωνή εσημείωνε ο Μητροπολίτης Τιμόθεος: “Και πολλοί, οί είδοσαν τον οίκον τον πρώτον και τούτον τον οίκον εν οφθαλμοίς αυτών, έκλαιον μετά φωνής μεγάλης” (Εσδρας 3: 13). Βλέπω αργότερα μεγάλους Πατριάρχες να ιερουργούν εδώ, βλέπω μεγάλες ώρες ιστορικές του Γένους και της Εκκλησίας να εορτάζωνται, βλέπω μεγαλεία και δόξες Ναού όντως Μητροπολιτικού, μα και κατάνυξι πολλή βλέπω, και ευλάβεια, και παράκλησι εν κινδύνοις, και ταπεινούς προσκυνητές εν πνεύματι και αληθεία, κι αναγεννήσεις ψυχών πολλές, και θαύματα, και εξαίσια ποικίλα και πολυάριθμα! Και μέσα σʼ όλα παρών πάντοτε, προεξάρχων της πανηγύρεως, ηγούμενος της προσευχής, προγυμναστής της ευσεβείας, υπηρέτης του θαύματος, ο Αγιος Μηνάς! Ο πολύς τα θεία Μηνάς! Ο Αιγύπτιος Μηνάς! Ο Κρητικός Μηνάς! Ο Καστρινός Μηνάς! Ο δικός μας Μηνάς! Ο πατέρας μας Μηνάς! Ο αδελφός μας Μηνάς! Ο φίλος μας Μηνάς! Ο φίλος του Θεού Μηνάς! Ο αξιόθεος Μηνάς! Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν!

Στη μαρτυρική Μικρασία ο Αγιος Μηνάς, δοξάζω τʼ όνομά του και την χάρι του, για να το πω όπως το λένε στην Κύπρο, είνʼ ο προστάτης των ξενητεμένων! Ξενητεμένος ήταν ο ίδιος από την Αίγυπτο στη Φρυγία, λόγω των στρατιωτικών του υποχρεώσεων. Ξενητεμένος και ο ομιλών για τρεις δεκαετίες από την σεβαστή και πολυαγάπητη μητρίδα Κρήτη, και πολλά χρόνια ζήσας με άλλα αλαργοξενητεμένα παιδιά της στους Αντίποδες, θεώρησα χρέος μου ιερό νʼ ανάψω ένα κερί ευγνωμοσύνης στον Αγιο των ξενητεμένων! Ευχαριστώ τον πολυσέβαστο Αδελφό μου άγιο Κρήτης, τον άνθρωπο της αγάπης και της ειρήνης κ. Ειρηναίο, που μου έδωσε την ευκαιρία. Και πριν πω το Αμήν της κατακλείδος, θέλω, αδελφοί μου, να σας μεταφέρω από την Μάννα Κωνσταντινούπολι, από την Εσταυρωμένη Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, το Οικουμενικό Πατριαρχείο μας, τη στοργή Της, την ευχή Της, τον ολόθερμο χαιρετισμό Της, το άσβεστο ιλαρό φως του Φαναρίου! Και της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος, του Πρώτου της Ορθοδοξίας και υπάτου του Γένους μας κ.κ. Βαρθολομαίου, την ολοκάρδια πατρική ευχή και ευλογία!

“Λοιπόν, αδελφοί, χαίρετε, καταρτίζεσθε, παρακαλείσθε, το αυτό φρονείτε, ερμηνεύετε, και ο Θεός της αγάπης και της ειρήνης {δια των ευχών του Αγίου Μεγαλομάρτυρός Του Μηνά} έσται μεθʼ υμών” (Βʼ Κορ. 13:11). Xρόνια σας πολλά, υγιεινά, ευλογημένα, άγια και σωτήρια! Αμην!