ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΙΡΕΤΙΚΟΙ

ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α.Π.Θ.

Διαβάζοντας σε διάφορα αιρετικά έντυπα τον τρόπο, δυστυχώς, που κάποιοι συνάνθρωποί μας εγκατέλειψαν την Εκκλησία του Χριστού, για να ενταχθούν σε μια αιρετική κίνηση, πολλές φορές διαπιστώνουμε, εκτός από την απουσία γνώσης της Ορθόδοξης πίστης, να γίνεται λόγος και για ένα άλλο φαινόμενο. Για τα όνειρα.

Στα πλαίσια της διαδικασίας ένταξής τους στον αιρετικό χώρο, συχνά κάνουν λόγο για μια ξεχωριστή εμπειρία που είχαν – όπως τη φανέρωση του Χριστού στο όνειρό τους, την περιγραφή ειδυλλιακών πνευματικών καταστάσεων και άλλοτε την αποκάλυψη γεγονότων, που προκαλούν φόβο και αγωνία σε όνειρα, που είδαν στον ύπνο τους. Τα όνειρα αυτά όλοι τους τα θεώρησαν ως εμπειρική απόδειξη της θείας παρουσίας, ως επιβράβευση και ενίσχυση στο νέο τρόπο ζωής τους, στον αιρετικό δηλαδή χώρο, σε συνδυασμό με τη μόνιμη ψευδαίσθηση ότι εκεί γνώρισαν τον Χριστό αληθινά.

Δεν θα σταθούμε στην επιστημονική ερμηνεία των ονείρων. Θα σταθούμε σʼ ένα άλλο βασικό και θεμελιώδη παράγοντα. Στο ότι στις αιρετικές κινήσεις δεν υπάρχει η δυνατότητα, που να μπορεί κάποιος να διακρίνει τις νόθες εμπειρίες από τις γνήσιες και τούτο γιατί η αίρεση δεν έχει υγιή πνευματικά κριτήρια.

Ακατήχητοι, δυστυχώς, προηγουμένως, άγευστοι πείρας και αγώνα πνευματικής ζωής, χωρίς έμπειρο πνευματικό οδηγό, οι πρώην Ορθόδοξοι δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν ότι αυτό το οποίο περιγράφουν ως μοναδική εμπειρία, την οποία ο Κύριος, υποτίθεται τους έδειξε διά μέσου των ονείρων, είναι κάτι το πνευματικά επικίνδυνο.

Πού έγκειται αυτός ο κίνδυνος; Στο ότι σύμφωνα με την Αγία Γραφή (Β΄ Κορ. 11, 14) και σύμφωνα με την εμπειρία και την πείρα των αγίων Νηπτικών Πατέρων της Εκκλησίας μας των διαχρονικώς αναντικατάστατων απλανών οδηγών μας, τα όνειρα είναι χώρος δράσης μεταμφιεζόμενης δαιμονικής παρουσίας.

Το να μη πλανηθεί δηλαδή ο άνθρωπος μέσω των ονείρων, το επισημαίνει η Αγία Γραφή ήδη από την Παλαιά Διαθήκη. Διαβάζουμε στη Σοφία Σειράχ: «Τα όνειρα δίνουν φτερά στους ανόητους. (…) Από το ακάθαρτο τι μπορεί να καθαριστεί; Και από το ψέμα να αληθέψει; (…) Πολλούς τα όνειρα τους παραπλάνησαν κι όσοι ελπίσανε σʼ αυτά διαψεύσθηκαν» (Σοφ. Σειράχ 34, 1-7).

Γιʼ αυτό το λόγο οι ιεροί Πατέρες, γνωρίζοντας τον κίνδυνο της πλάνης, όχι μόνο συνιστούν να μη δίνουμε προσοχή στα όνειρα, αλλά θεωρούν και ως άξιο επαίνου τον Χριστιανό που θα αρνηθεί να αποδεχθεί τυχόν όνειρο με θεϊκή προέλευση. Η άρνησή του να το εμπιστευθεί, δείχνει άνθρωπο πνευματικά ώριμο που είχε την προσοχή να μη πλανηθεί.

Την αγιοπατερική Ορθόδοξη διδασκαλία την συνοψίζει άριστα, επικαλούμενος μάλιστα την εμπειρία των πνευματικώς πεπειραμένων (ως παρά των εν πείρα γεγονότων ηκούσαμεν) ο άγιος Διάδοχος Φωτικής. Αναφέρει στο 38ο κεφάλαιο των Εκατό Γνωστικών Κεφαλαίων του: «Όμως δύναται να θεωρηθή μεγάλη αρετή το να μη δίδη σημασία κανείς στα όνειρα. Διότι τα όνειρα δεν είναι τίποτε άλλο, τουλάχιστον τα περισσότερα, από είδωλα των λογισμών που περιφέρονται εδώ κι εκεί ή όπως είπα, φαντασίες, διά των οποίων εμπαίζουν τούς ανθρώπους οι δαίμονες. Επομένως εάν δεν αποδεχθώμεν κάποτε κάποιο όραμα που θα σταλή σʼ εμάς από την αγαθότητα του Θεού, δεν θα οργισθή εναντίον μας, διότι το αρνηθήκαμε, ο πολυπόθητος Κύριος Ιησούς. Διότι γνωρίζει ότι αυτό το κάμνομεν από φόβον μήπως μας απατήσουν οι δαίμονες» (Μετάφραση π. Θεοκλήτου Διονυσιάτου – έκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη).

Όλα τα όνειρα έχουν πειρασμική προέλευση; Η Αγία Γραφή και οι Πατέρες απαντούν όχι. Υπάρχουν και όνειρα που προέρχονται από τον Θεό. Τέτοια όνειρα π.χ. είναι το όνειρο του Ιωσήφ του Μνήστορος (Ματθ. 1, 20), το όνειρο των Μάγων (Ματθ. 2, 12) και το όνειρο της γυναίκας του Πιλάτου (Ματθ. 27, 19). Αυτές τις περιπτώσεις επικαλούνται διάφοροι αιρετικοί στις συζητήσεις μαζί τους, για να δικαιολογήσουν την εμπιστοσύνη που δείχνουν στα όνειρα, θεωρώντας εκ των προτέρων, ότι όλα έχουν θεϊκή προέλευση.

Για τα όνειρα που έχουν θεϊκή προέλευση κάνουν λόγο και οι άγιοι Πατέρες, οι οποίοι ταυτοχρόνως περιγράφουν και μερικά βασικά γνωρίσματά τους, που στα πλαίσια του πνευματικού αγώνα αποτελούν και κριτήρια αξιολόγησης και προέλευσής τους (βλ. π.χ. Αγ. Διαδόχου Φωτικής, Κεφ. 36-37). Μπορούν, δηλαδή, έτσι ορθώς να αξιολογήσουν αν είναι γνήσια ή νόθα αυτή η εμπειρία και κατʼ επέκταση η προέλευση αυτών των ονείρων.

Αυτός όμως ο πνευματικός πλούτος, τα πνευματικά κριτήρια της Νηπτικής αγιοπατερικής παραδόσεως, είναι ανύπαρκτος στο χώρο της αίρεσης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ζουν μια πλάνη σε σχέση με τα όνειρα, αλλά και να προσπαθούν να την επιβεβαιώσουν επικαλούμενοι την Αγία Γραφή!

Και στην ένσταση, πώς μπορεί κάποιο όνειρο να έχει δαιμονική προέλευση, όταν ωρισμένες φορές επιβεβαιώνεται, μας απαντά με την χαρακτηριστική του ακρίβεια ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Κατά τον ιερό Πατέρα, οι δαίμονες προλέγουν άλλοτε βλέποντες αυτά που γίνονται από μακριά και άλλοτε στοχαζόμενοι. Γιʼ αυτό πολλές φορές λένε ψέμματα, ενώ κάποιες φορές με τον τρόπο αυτό αληθεύουν. Και ως εκ τούτου ποτέ δεν θα πρέπει να τους δίνουμε σημασία (Έκδοσις Ακριβής, 2, 4). Αν τυχόν ο άνθρωπος δείξει εμπιστοσύνη, επειδή συνέβη κάτι το οποίο επαληθεύτηκε, απλώς, ο αντίδικος έχει καταφέρει να αποσπάσει την εμπιστοσύνη του ανθρώπου και ως εκ τούτου να είναι πιο εύκολα χειραγωγήσιμος στην πλάνη.

Να λοιπόν, γιατί ποτέ οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί σύμφωνα με την παρακαταθήκη των αγίων Πατέρων, ούτε πιστεύουν ούτε εμπιστεύονται τα όνειρα. Προέχει η εν Χριστώ ελευθερία και όχι η εμπιστοσύνη του αθεράπευτου από τα πάθη ανθρώπου στην μεταπτωτική λειτουργία της φαντασίας.

Πηγή:www.pemptousia.gr

ΠΗΓΕ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ;

ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α.Π.Θ.

Στους «βεβήλους και γραώδεις μύθους» (Αʹ Τιμ. δʹ 7), που επινοήθηκαν για να αμφισβητήσουν το Πάνσεπτο Πρόσωπο του Θεανθρώπου Κυρίου, ανήκει και ο ισχυρισμός κάποιων, ότι δήθεν το μοναδικό σε περιεχόμενο κήρυγμά Του και τα αξεπέραστα θαύματά Του οφείλονται στο γεγονός, ότι κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ του 12ου και 30ού έτους της ζωής Του πήγε στην Ινδία. Εκεί διδάχθηκε από Βραχμάνους ή και Βουδιστές δασκάλους τη σοφία και απέκτησε απόκρυφες δυνάμεις, μέσω των οποίων τελούσε τα θαύματα.

Εδώ πρέπει να επισημάνουμε, ότι ο εν λόγω ισχυρισμός δεν είναι νέος. Είναι πολύ παλαιός. Είναι άποψη του Κέλσου (170 μ.Χ.) στη γνωστή πολεμική του κατά του Χριστού, στο έργο του «Αληθής Λόγος», με μιά παραλλαγή μόνο ως προς τη χώρα. Ο Κέλσος θεωρούσε ως χώρα, στην οποία διδάχθηκε δήθεν τα μαγικά, την Αίγυπτο αντί της Ινδίας.

Στους νεώτερους χρόνους βλέπουμε τον παράλογο και ανιστόρητο αυτόν ισχυρισμό περί της δήθεν μετάβασης του Ιησού στην Ινδία, να τον αναφέρουν ο γνωστός Γερμανός φιλόσοφος Σοπενχάουερ στο δίτομο έργο του Parerga und Paralipomena, 1851, και ο Ρώσος Ν. Notowitsch, στο έργο του Die Lucke im Leben Jesu, Stuttgart, 1894.

Στη συνέχεια, ενδεικτικώς θα αναφέρουμε ορισμένα ονόματα. Η άποψη αυτή συζητιέται από τους K.Berna, A.Fabe-Kaiser, και επαναλαμβάνεται μετα βεβαιότητος από τον Η. Kersten (Κ. Berna-Jesus ist nicht am Kreuz gestorben,1957. A.Faber-Kaiser, Jesus lebte in Indiem, 1984).

Επιπλέον, εν προκειμένω, πρέπει να αναφέρουμε και τις τοποθετήσεις των J.Dirnbeck και G.Gronbold,( J.Dirnbeck ,Die Jesusfalscher Ein original with entstellt, 1994Jesus in Indien.Das Ende einer Legende,1985), σχετικά μέ το θέμα μας.

Στον Ελληνικό χώρο η άποψη αυτή εκπροσωπείται από τρεις συγγραφείς, τα βιβλία των οποίων, εκτός από τους εντυπωσιακούς τίτλους και τις ψευδοεπιστημονικές αναλύσεις περί δήθεν ανακαλύψεων και αποκαλύψεων, είναι δηλωτικά ημιμάθειας και σύγχυσης.

Την άποψη όμως, περί της δήθεν μετάβασης του Ιησού στην Ινδία, την υποστηρίζει και μία ισλαμική σέκτα, γνωστη με το όνομα Αχμαντίγια (Ahmadiyya), με διαφορά όμως ως προς το χρόνο και τα γεγονότα.

Σύμφωνα με την εν λόγω ισλαμική σέκτα, ο Χριστός δεν πέθανε στο Σταυρό. Μετά τον υποτιθέμενο κατ' αυτούς θάνατό του και την Ανάσταση, έφυγε και πήγε στην Ινδία και συγκεκριμένα στο Κασμίρ. Έζησε εκεί, κήρυξε και πέθανε σε ηλικία 120 χρόνων. Κατά την Ahmadiyya μάλιστα ο τάφος του βρίσκεται στο Srinagar (H.Gasper-J.Mueller-F.Valentin, Lexicon der Sekten, Sondergruppen und Weltanschauungen. 20017, σελ. 527).

Βασικό επιχείρημα των υποστηρικτών της άποψης περί μετάβασης του Χριστού στην Ινδία είναι ο ισχυρισμός, ότι σιωπά η Καινή Διαθήκη για το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ του Ιησού δωδεκαετούς στο Ναό και την έναρξη της δημόσιας δράσης Του.

Σιωπά όμως όντως η Καινή Διαθήκη για το εν λόγω χρονικό διάστημα του επίγειου βίου του Κυρίου;

Μία προσεκτική μελέτη του Ιερού κειμένου αποδεικνύει το αντίθετο. Η αναφορά βεβαίως εκτενών αναφορών απουσιάζει γι' αυτό το χρονικό διάστημα της επίγειας ζωής του Κυρίου. Αυτό όμως είναι κατανοητο γιατί ξέρουμε, ότι τα Ιερά Ευαγγέλια είναι μεν οι κατ' εξοχήν αξιόπιστες ιστορικές πηγές σχετικά με το πρόσωπο του Θεανθρώπου, δεν αποτελούν όμως βιογραφίες του Χριστού. Τούτο εξάλλου μας το βεβαιώνει και ο Ευαγγελιστης Ιωάννης σχετικά μέ τον χαρακτήρα και τον σκοπό των Ιερών Ευαγγελίων. (Κεφ. κʹ 3031).

Τι αναφέρει λοιπόν, η Καινή Διαθήκη;

Μας πληροφορεί, ότι μετά την επιστροφή του Κυρίου από τα Ιεροσόλυμα στην Ναζαρέτ και αφού έχει προηγηθεί το θαυμαστό γεγονός του δωδεκαετούς Ιησού στο Ναό, όπου «εξίσταντο δε πάντες οι ακούοντες αυτού επί τη συνέσει και ταις αποκρίσεσιν αυτού» (Λουκ. βʹ 47), ο Κύριος παραμένει στη Ναζαρέτ συνεχώς μαζί με τη Θεοτόκο και το μνηστήρα Ιωσήφ. Σύμφωνα με το Ιερό Κείμενο «ην υποτασσόμενος αυτοίς» (Λουκ. βʹ 51).

Το συνεχές της παραμονής του στην άσημη Ναζαρέτ μέχρι την έναρξη του δημοσίου έργου Του επιβεβαιώνεται και με τις μαρτυρίες των ιδίων των συμπατριωτών Του. Ο Κύριος μιλώντας αργότερα στη συναγωγή της Ναζαρέτ θα προκαλέσει την έκπληξη και την απορία των συμπατριωτων Του από τη σοφία των λόγων Του και τη δύναμη των θαυμάτων Του.

Η έκπληξή τους ήταν μεγάλη, ακριβώς, γιατί το πρόσωπό Του τους ήταν γνωστό. Ήξεραν ότι ο ίδιος ήταν μέχρι πρότινος μέλος μιας άσημης οικογένειας της Ναζαρέτ (Ματθ. ιγʹ 5456. Μάρκ. ϛʹ 13). Το γεγονός αυτό είναι επιβεβαιωτικό του «ην υποτασσόμενος αυτοίς», και ότι ουδέποτε απομακρύνθηκε από την πατρίδα Του δήθεν για να σπουδάσει ή να αποκτήσει απόκρυφες δυνάμεις.

Την ίδια πραγματικότητα όμως την επιβεβαιώνουν και οι άλλοι Ιουδαίοι στα Ιεροσόλυμα, όταν με αφορμή τη θαυμαστή διδασκαλία του Κυρίου στο Ναό, με απορία θα αναφωνούν: «Πώς ούτος γράμματα οίδε μη μεμαθηκώς;» (Ιωάν. ζʹ 15).

Ολοκληρώνοντας  τις επισημάνσεις μας σχετικά με την αντίληψη της δήθεν μετάβασης του Κυρίου στην Ινδία κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ του 12ου έως 30ού έτους Του, πρέπει να τονίσουμε, ότι η εν λόγω αντίληψη ξεκινά από ορθολογιστικές προϋποθέσεις, αγνοεί το εξ Αποκαλύψεως φρόνημα της Εκκλησίας σχετικά με το Πρόσωπο του Κυρίου και βρίσκεται σε πλήρη διάσταση με την αγιοπατερική εκκλησιαστική διδασκαλία.

Αποτελεί κλασικό παράδειγμα προσπάθειας να αντικατασταθεί η αλήθεια από την αυθαιρεσία και τις φαντασιώσεις.

Πηγή:www.impantokratoros.gr

«Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ» ΚΑΙ ΤΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ «ΣΚΟΠΙΑΣ» ΜΕ ΤΑ ΕΜΒΛΗΜΑΤΑ

ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α.Π.Θ.

Είναι γνωστό ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν πιστεύουν και δεν εορτάζουν την Ανάσταση του Κυρίου. Την αντικατέστησαν και εορτάζουν την ανάμνηση του θανάτου του Ιησού Χριστού τη 14 Νισάν1. Με αφορμή αυτό το γεγονός, κάθε χρόνο, στις συναθροίσεις, που κάνουν καλούν και μη Μάρτυρες του Ιεχωβά, για να παρεβρεθούν σ’ αυτή την εκδήλωση.

Σχετικά με το γεγονός όμως αυτό υπάρχει ένα τέχνασμα της οργανώσεως, που δεν είναι ευρύτερα γνωστό. Η εταιρεία «Σκοπιά» χωρίζει τους ανθρώπους σε δύο τάξεις. Στον «πολύ όχλο», που έχει επίγεια ελπίδα, δηλαδή, όσο πιο συνεπείς είναι στα κελεύσματα της εταιρείας, υποτίθεται θα ζήσουν χίλια χρόνια πάνω στη γη και στο «μικρό ποίμνιο» ή αυτούς που έχουν ουράνια ελπίδα (κατά την εταιρεία είναι οι 144.000), και υποτίθεται θα είναι συγκυβερνήτες μαζί με τον Χριστό και θα διοικούν τον «πολύ όχλο» κατά την επίγειο χιλιετή βασιλεία.

Αυτοί που ανήκουν στο μικρό ποίμνιο (144.000) και μόνο αυτοί, αποκλειστικά, ισχυρίζεται η εταιρεία Σκοπιά, έχουν δικαίωμα στην ανάμνηση της «επετείου του Ιησού Χριστού», να λαμβάνουν τα λεγόμενα «εμβλήματα»2. Τα σύμβολα δηλαδή, που είναι το άζυμο ψωμί και το κρασί. Τι δεν είναι όμως ευρύτερα γνωστό;

Η εταιρεία ισχυρίζεται, αν και τελευταία λόγω του αδιεξόδου προσπαθεί εντέχνως στα έντυπά της να διαφοροποιηθεί για μία ακόμη φορά, ότι ο αριθμός των 144.000 έχει κλείσει το 1935(3). Η κοινή λογική λέει ότι καθώς περνούν τα χρόνια, αφού ζούσαν ήδη το 1935 αυτοί που μπορούσαν να λάβουν τα «εμβλήματα», ότι ο αριθμός πρέπει να μειώνεται μέχρι να μηδενιστεί.

Ισχύει αυτό στην πραγματικότητα; Φυσικά όχι. Εδώ καταργείται και η κοινή λογική. Αν προσέξει κάποιος τα στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύει η εταιρεία «Σκοπιά» στα λεγόμενα «Βιβλία του Έτους» θα διαπιστώσει το τέχνασμα. Ο αριθμός αντί να μειώνεται, αυξάνεται.

Κατά την εταιρεία «Σκοπιά» λάμβαναν τα «εμβλήματα»:

α) Το έτος 1961: 13.284

β) Το έτος 1962: 12.714

α) Το έτος 1990: 8.734

β) Το έτος 1991: 8.850

γ) Το έτος 2006: 8.758

δ) Το έτος 2007: 9.105 (!!!)

ε) Το έτος 2008: 9.986 (!!!)

στ) Το έτος 2011: 11.102 (!!!)

Τι διαπιστώνουμε; Ότι η οργάνωση, η οποία αρέσκεται να αυτοδιαφημίζεται ως ο «ορατός αγωγός του Ιεχωβά πάνω στη γη», με τα τεχνάσματά της καταργεί και την κοινή λογική και η ίδια αυτοδιαψεύδεται. Στα έντυπά τους αναφέρουν: «ο αριθμός των χρισμένων στη γη μειώνεται»4. Αλλού ομολογούν πάλι: «έληξε η γενική κλήση της ουράνιας τάξης»5. Από την άλλη όμως τον αυξάνουν συνεχώς. Σημασία έχει για την οργάνωση να διατηρήσει και να διαφυλάξει το σύστημα κακοδοξιών που έχει δομήσει.

Εφαρμόζοντας τον αγιογραφικό λόγο «το δέντρο γνωρίζεται από τους καρπούς» (Ματθ. 12, 33) αντιλαμβανόμαστε πόσο φρικτό είναι το γεγονός να παγιδευτεί κάποιος ή να πιστέψει αυτά που διδάσκουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά.

Σημειώσεις:

1. Βλ. Σκοπιά, 1-2-1976, σ. 91. Γνώση που οδηγεί στην Αιώνια Ζωή, έκδ. Μ.τ.Ι, 1995, σ.127.

2. Βλ. Σκοπιά, 1-2-1976, σ. 94.

3. Βλ. Σκοπιά, 15-6-1992, σ. 23. Σκοπιά, 15-4-1995, σ. 19. Σκοπιά, 1-5-2007, σ. 30. Πρβλ. R. Hauth, Kleiner Sekten Katechismus, 20047, σσ. 108-110.

4. Βλ. Βιβλίο Έτους 1993, έκδ. Μ.τ.Ι, σ. 253. Σκοπιά, 1-4-2007, σ. 25

5. Βλ. Σκοπιά, 15-4-1995, σ. 31.

Ορθόδοξος Τύπος, Αριθμός Φύλλου 2018, 11 Απριλίου 2014

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ - ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΡΙΜΑΙΑΣ

Την πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής η Αγία μας Εκκλησία πανηγυρίζει το θρίαμβο της Ορθοδοξίας, της ορθής πίστεως, η οποία καταπάτησε όλες της αιρέσεις και στερεώθηκε για πάντα. Γι' αυτό η Κυριακή αυτή καλείται Κυριακή της Ορθοδοξίας. Οι αιρέσεις φάνηκαν ήδη απαρχής του χριστιανισμού. Οι ίδιοι οι  Απόστολοι του Χριστού προειδοποιούσαν τους συγχρόνους τους, και μαζί τους και εμάς, για τον κίνδυνο από τους ψευδοδιδασκάλους.

Ο  Άγιος Απόστολος Πέτρος στη Β' Καθολική επιστολή γράφει το εξής: «Εγένοντο δε και ψευδοπροφήται εν τω λαώ, ως και εν υμίν έσονται  ψευδοδιδάσκαλοι, οίτινες παρεισάξουσιν αιρέσεις απωλείας, και τον αγοράσαντα αυτούς δεσπότην αρνούμενοι, επάγοντες εαυτοίς ταχινήν απώλειαν, και πολλοί εξακολουθήσουσιν αυτών ταις ασελγείαις, δι' ους η οδός της αληθείας βλασφημηθήσεται» (Β' Πετ. 2, 1-2).

Ο Άγιος Παύλος, επιστρέφοντας στην Παλαιστίνη από την Ελλάδα, έκανε στάση στην Έφεσο. Εκεί στους χριστιανούς κατοίκους της πόλεως έλεγε: «Εγώ γαρ οίδα τούτο, ότι εισελεύσονται μετά την άφιξίν μου λύκοι βαροίς εις υμάς μη φειδόμενοι του ποιμνίου, και εξ υμών αυτών αναστήσονται άνδρες λαλούντες διεστραμμένα του αποσπάν τους μαθητάς οπίσω αυτών» (Πραξ. 20, 29-30).

Πολλοί τέτοιοι ψευδοδιδάσκαλοι και σχισματικοί υπήρχαν στους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού. Μερικές αιρέσεις τάραζαν την Εκκλησία ολόκληρους αιώνες, όπως για παράδειγμα οι αιρέσεις του Αρείου, του Μακεδονίου, του Ευτηχούς, του Διοσκόρου, του Νεστορίου και επίσης η αίρεση της εικονομαχίας. Οι αιρέσεις αυτές προκάλεσαν πολλές διαταραχές στην Εκκλησία και την βασάνισαν πολύ. Υπήρχαν πολλοί ομολογητές και μάρτυρες που έχυσαν το αίμα τους υπερασπιζόμενοι την αληθινή πίστη στον αγώνα κατά των ψευδοδιδασκάλων και των αιρετικών.

Υπήρχαν επίσης και πολλοί και μεγάλοι ιεράρχες οι οποίοι και αυτοί υπέφεραν πολλούς διωγμούς και πολλές φορές εξορίστηκαν. Ο Άγιος Φλαβιανός, πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, για παράδειγμα,  σε μία σύνοδο υπό την προεδρία του Διοσκόρου, η οποία καλείται «λειστρική», χτυπήθηκε τόσο άγρια που μετά από τρεις ημέρες πέθανε.

Η τελευταία στη σειρά των αιρέσεων, η αίρεση της εικονομαχίας, ήταν αυτή που επέφερε τα περισσότερα βάσανα στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας. Η αίρεση αυτή εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα χρόνια του αυτοκράτορα Λέοντος του Ισαύρου, ο οποίος ανέβηκε στο θρόνο το 717. Ανέβηκε στο θρόνο με τη βοήθεια του στρατού όπου υπήρχαν πολλοί αντίπαλοι της προσκυνήσεως των αγίων εικόνων. Επειδή ήθελε να ευαρεστήσει το στρατό άρχισε σκληρό διωγμό κατά των εικονοφίλων.

Ο διωγμός αυτός συνεχίστηκε και στα χρόνια του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Κοπρωνύμου, ο οποίος διαδέχτηκε στο θρόνο τον Λέοντα. Η κόπρος σημαίνει τα κόπρανα. Ονομάστηκε Κοπρώνυμος διότι κατά την βάπτισή του μόλυνε την κολυμβήθρα. Οι δύο αυτοί αυτοκράτορες για πολλά χρόνια είχαν την εξουσία στα χέρια τους και προκάλεσαν πολλά δεινά στην Εκκλησία. Μετά από αυτούς υπήρχαν και άλλοι αυτοκράτορες εικονομάχοι, οι οποίοι συνέχισαν το έργο των προκατόχων τους και βασάνισαν την Εκκλησία επί ολόκληρα χρόνια.

Δεν μπορούμε να περιγράψουμε τα βάσανα που υπέφερε η Εκκλησία στα χρόνια της εικονομαχίας και ιδιαίτερα οι μοναχοί οι οποίοι βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή του αγώνα των ιερών εικόνων. Οι αυτοκράτορες εικονομάχοι έκλεισαν πολλά μοναστήρια, πολλές εκκλησίες όπου υπήρχαν εικόνες τις έκαναν αποθήκες. Τους μοναχούς τους βασάνιζαν άγρια: τους έβγαζαν μάτια, τους έκοβαν μύτες, έσπαζαν εικόνες πάνω στο κεφάλι τους. Τους αγιογράφους με τα πυρακτωμένα σίδερα τους έκαιγαν τα δάκτυλα.

Μόνο, τότε, όταν στο θρόνο του Βυζαντίου ανέβηκε η αυτοκράτειρα Ειρήνη, σταμάτησε ο διωγμός αλλά όχι οριστικά. Το 787 η Ειρήνη συγκάλεσε την Ζ' Οικουμενική Σύνοδο, η οποία διατύπωσε την ορθόδοξη διδασκαλία περί της τιμητικής προσκύνησης των ιερών εικόνων. Αλλά και μετά τη σύνοδο υπήρχαν αυτοκράτορες εικονομάχοι, όπως, για παράδειγμα, ο Μιχαήλ και άλλοι. Η αίρεση αυτή συντρίφτηκε οριστικά μόνο επί της θεοσεβέστατης Αυγούστας Θεοδώρας, όταν το 842 συγκλήθηκε η τοπική σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη η οποία επικύρωσε την ορθόδοξη διδασκαλία. Η σύνοδος αυτή αναθεμάτισε όλους αυτούς που τολμούν να λένε ότι η προσκύνηση των ιερών εικόνων είναι ειδωλολατρία και οι ορθόδοξοι χριστιανοί είναι ειδωλολάτρες.

Και εδώ οι αιρετικοί μας λένε ακριβώς αυτό το πράγμα. Τολμούν να αποκαλούν τις εικόνες μας είδωλα και εμάς ειδωλολάτρες. Και μέχρι που φτάνει το θράσος τους; Θα σας πω ένα περιστατικό που έγινε πρόσφατα σε μία πόλη της Σιβηρίας. Την ώρα  της λειτουργίας δύο βαπτιστές μπήκαν μέσα στην εκκλησία και άρχισαν εκεί να φωνάζουν ότι οι ορθόδοξοι είναι ειδωλολάτρες και οι εικόνες τους είδωλα. Τι ανοησία!

Πως τολμούν αυτοί να ανοίγουν το ακάθαρτο στόμα τους και να λένε αυτά τα λόγια που στάζουν δηλητήριο, αποκαλώντας μας ειδωλολάτρες και τις εικόνες μας είδωλα; Αυτό δείχνει πως δεν έχουν κατανοήσει σωστά την δεύτερη εντολή του Μωσαϊκού νόμου: «ου ποιήσεις σ' εαυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμα, όσα εν τω ουρανώ άνω και όσα εν τη γή κάτω και όσα εν τοις ύδασιν υποκάτω της γής. Ου προσκυνήσεις αυτοίς ουδέ μη λατρεύσεις αυτοίς» (Εξ. 20,4).

Τι σημαίνει αυτή η εντολή; Νομίζω ότι το νόημά της είναι ξεκάθαρο. Η εντολή αυτή απαγορεύει αντί να προσκυνάμε τον Ένα, Μοναδικό και Αληθινό Θεό να κατασκευάζουμε είδωλα και να τα προσκυνάμε. Όπως το έκαναν οι αρχαίοι λαοί: οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Αιγύπτιοι, οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι και άλλοι.

Αυτή είναι η ειδωλολατρία. Η δική μας όμως η προσκύνηση των ιερών εικόνων μοιάζει σε τίποτα  με την ειδωλολατρία; Ασφαλώς όχι. Τα είδωλα απεικόνιζαν κάτι που  δεν υπάρχει στην πραγματικότητα, που είναι καρπός φαντασίας. Οι δικές μας εικόνες εικονίζουν την πραγματικότητα. Πραγματικά, δεν ζούσε μεταξύ μας ο Κύριος Ιησούς Χριστός, τον Οποίον δοξάζουμε και τις εικόνες του Οποίου προσκυνάμε; Δεν ζούσε μεταξύ μας η Παναγία, την οποία ζωγράφισε ο Άγιος απόστολος και ευαγγελιστής Λουκάς; Την εικόνα του αυτή την ευλόγισε η ίδια η Θεοτόκος, λέγοντας ότι η χάρη της θα είναι πάντα μ' αυτή την εικόνα. Ξέρετε πόσα θαύματα γίνονται από τις εικόνες της Παναγίας.

Και οι άλλες εικόνες, δεν εικονίζονται σ' αυτές  πραγματικά πρόσωπα των αγίων του Θεού που ζούσαν εδώ πάνω στη γή; Οι εικόνες τους αυτές είναι τα πορτραίτα τους και με κανένα τρόπο δεν είναι είδωλα. Μόνο ασεβές και ακάθαρτο στόμα τολμά να λέει ότι οι εικόνες μας είναι είδωλα και εμείς είμαστε ειδωλολάτρες. Να σιωπήσουν οι ασεβείς διότι η Οικουμενική Σύνοδος απήγγειλε το ανάθεμα εναντίον τους.

Να το ξέρετε, να το θυμάστε και να μην συναναστρέφεστε με τους αιρετικούς. Να μην απομακρύνεστε από την Εκκλησία, μη σχίζετε το χιτώνα του Χριστού. Να θυμάστε ότι ο Χριστός στην αρχιερατική του προσευχή παρακαλούσε τον Πατέρα Του, λέγοντας: «ίνα πάντες έν ώσι, καθώς συ, πάτερ, εν εμοί καγώ εν σοι, ίνα και αυτοί εν ημίν έν ώσιν, ίνα ο κόσμος πιστεύσει ότι συ με απέστειλας» (Ιω. 17, 21). Ο Κύριος θέλει ενότητα της Εκκλησίας. Οι σχισματικοί, οι οποίοι βρίσκουν σφάλματα στη διδασκαλία της Εκκλησίας, απομακρύνονται απ' αυτήν και πιστεύουν ότι θα βρούν τη σωτηρία στις αιρετικές τους οργανώσεις.

Ξέρετε όμως τι έλεγαν οι μεγάλοι άγιοι για τους ανθρώπους που σχίζουν το χίτώνα του Χριστού; Ο Άγιος Κυπριανός, επίσκοπος Καρθαγένης, είπε ότι οι άνθρωποι οι οποίοι απομακρύνονται από την Εκκλησία και δεν έχουν κοινωνία μαζί της και μάρτυρες να είναι, ακόμα και με το αίμα τους, δεν καθαρίζουν την αμαρτία τους διότι η βαριά αυτή αμαρτία της διαίρεσης της Εκκλησίας δεν καθαρίζεται ούτε με το αίμα. Και ο άγιος ιερομάρτυρας Ιγνάτιος ο Θεοφόρος είπε ότι αυτός που προκαλεί σχίσμα στην Εκκλησία δε θα κληρονομήσει την βασιλεία του Θεού.

Όλοι οι αιρετικοί, όμως, είναι κήρυκες του σχίσματος. Ενώ ο απόστολος λέει: «Παρακαλώ δε υμάς, αδελφοί, σκοπείν τους τας διχοστασίας και τα σκάνδαλα παρά την διδαχήν ήν υμείς εμάθετε ποιούντας, και εκκλίνατε απ' αυτών» (Ρωμ. 16, 17). Και στην άλλη επιστολή του λέει το εξής: «εί τις υμάς ευαγγελίζεται παρ' ό παρελάβετε, ανάθεμα έστω» (Γαλ. 1, 9). Και όλοι οι αιρετικοί ευαγγελίζουν όχι αυτό που ευαγγελίζει η Ορθόδοξη Εκκλησία η οποία μας γέννησε πνευματικά.

Θυμηθείτε και τον λόγο του Κυρίου Ιησού Χριστού, ο Οποίος είπε στους αποστόλους και μέσω αυτών σε μας τους διαδόχους τους: «Ο ακούων υμών εμού ακούει, και ο αθετών υμάς εμέ αθετεί· ο δε εμέ αθετών αθετεί τον αποστείλαντά με» (Λκ. 10, 16).Τρομερά είναι αυτά τα λόγια του Κυρίου. Να τα θυμάστε πάντοτε. Να μην ξεχνάτε και αυτήν την ημέρα, την ημέρα του θριάμβου της ορθοδόξου πίστεως. Η πίστη αυτή διατυπώθηκε οριστικά στην Ζ' Οικουμενική Σύνοδο η οποία στερέωσε την Ορθοδοξία και καταπάτησε όλες τις αιρέσεις και τα σχίσματα.

Πάνω από χίλια χρόνια πέρασαν από τότε που έγινε η Ζ' Οικουμενική Σύνοδος και δεν έχουν ξαναγίνει Οικουμενικές Σύνοδοι.Γιατί; Οι λόγοι είναι πολιτικοί. Δεν υπήρχε δυνατότητα να συγκληθούν. Αλλά να μην λυπόμαστε που δεν έγιναν άλλες και δεν γίνονται σήμερα οι Οικουμενικές Σύνοδοι. Αυτές οι επτά που έχουμε, τακτοποίησαν όλα τα ζητήματα και έλυσαν όλα τα προβλήματα που είχε η Εκκλησία με τις αιρέσεις και στερέωσαν την ορθόδοξη πίστη.

Θα πείτε πως σήμερα έχουμε πολλές καινούριες αιρέσεις και σχίσματα. Ναι, έχετε δίκαιο. Αλλά πρέπει να ξέρουμε πως οι καινούριες αυτές αιρέσεις δεν λένε τίποτε καινούριο αλλά επαναλαμβάνουν αυτά που ήδη έχουν πει οι παλαιοί αιρετικοί. Και όλες αυτές οι αιρέσεις αναθεματίστηκαν από την Ζ' Οικουμενική Σύνοδο. Γι' αυτό μας αρκούν οι αποφάσεις των επτά Οικουμενικών Συνόδων και ιδιαίτερα της Εβδόμης. Γι' αυτό και χαιρόμαστε και πανηγυρίζουμε σήμερα το θρίαμβο της Ορθοδοξίας τη οποία εξέφρασε και στερέωσε η Ζ' Οικουμενική Σύνοδος.

Ακριβώς γι' αυτό το λόγο ορίστηκε αυτή την ημέρα να ψάλλεται δοξολογία ως ευχαριστία στο Θεό για την στερέωση της Ορθοδοξίας. Και αυτή την δοξολογία θα ψάλλουμε τώρα.

Αγίου Λουκά Αρχιεπισκόπου Κριμαίας , Λόγοι και Ομιλίες τόμος Α', Εκδόσεις "Ορθόδοξος Κυψέλη".

Πηγή: www.impantokratoros.gr

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ - ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ

Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας σήμερα. Ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία μας τὴν ἀναστήλωση τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων, ἔπειτα ἀπὸ μία μεγάλη περίοδο εἰκονομαχίας ποὺ συντάραξε τὴν Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία. Ἡ εἰκονομαχία ἦταν χριστολογικὴ αἵρεση. Οἱ εἰκονομάχοι ἦταν μονοφυσίτες. Ὅποιος ἀρνεῖται νὰ προσκυνήσει τὴν ἄχραντο Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, ἀρνεῖται τὴν ἐνανθρώπιση τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἦχος καὶ φῶς, μουσική, ἀνάγνωσμα, εἰκόνα.

Ἡ Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι μόνο πνεῦμα, ἀλλὰ σάρκα καὶ ὕλη. Ἀπὸ τὰ αἰσθητὰ ἀνάγεται ὁ νοῦς μας στὰ ὑπεραισθητά, γι’ αὐτό ἔχουν μεγάλη σημασία οἱ Ἱερὲς Εἰκόνες στὴν Ἐκκλησία μας, στὴ ζωή μας. Ἡ Εἰκόνες δέν εἶναι θρησκευτικές παραστάσεις ἀλλά ἐσχατολογικές προεικονίσεις καί ἔχουν χρήση λειτουργική καί ὄχι διακοσμητική. Ὁ φυσικός τους χῶρος δέν εἶναι τά μουσεῖα, πού εἶναι ἔξω από τήν Ὁρθόδοξη παράδοση. «Τάς Εἰκόνας χρῆ προσκυνεῖν καί καταφιλεῖν».

Στὶς Ἱερὲς Εἰκόνες δὲν προσκυνοῦμε τὴν ὕλη, ἀλλὰ τὸ εἰκονιζόμενο πρόσωπο. Ἀπονέμουμε «τὴν κατὰ σχέσιν προσκύνησιν». Καὶ ἡ τιμὴ ποὺ ἀποδίδουμε στὶς Εἰκόνες «διαβαίνει ἐπὶ τὸ πρωτότυπον». Μὲ τὸν ἀσπασμὸ στὶς Ἱερὲς Εἰκόνες ἀρχίζει ἡ λατρεία μας στὸ Θεό. Οἱ Ἅγιοι εἶναι οἱ Εἰκόνες τοῦ Θεοῦ. Προσκυνώντας τούς Ἁγίους, προσκυνοῦμε τὸ Θεὸ ποὺ τοὺς ἁγίασε. Προσκυνοῦμε τὶς Εἰκόνες γιατί ἀγαποῦμε, θαυμάζουμε, κοινωνοῦμε μὲ τοὺς Ἁγίους, ποὺ εἶναι οἱ πρεσβευτές μας στὸ Θεό. Προσκυνοῦμε τὶς Εἰκόνες γιὰ νὰ μιμούμαστε τοὺς Ἁγίους.

Ὑπάρχουν πολλοὶ ψευδοχριστιανοί, αἱρετικοί, οἱ ὁποῖοι μισοῦν τὶς ἱερὲς Εἰκόνες, ἀσεβοῦν σ’ αὐτές. Μάλιστα στὶς ἡμέρες μας γίνεται προσπάθεια νὰ φύγουν οἱ ἱερὲς Εἰκόνες καὶ τὰ σύμβολα ἀπὸ τὶς δημόσιες ὑπηρεσίες, ἀπὸ τὰ σχολεῖα, τὰ δικαστήρια γιὰ νὰ μὴν προκαλοῦν, τάχατες, τοὺς ἀλλόθρησκους καὶ τοὺς ἄθεους.

∆ὲν ὑπάρχουν οὐσιώδη καὶ ἐπουσιώδη στὴν πίστη μας. Ἂν ἀρχίσουμε νὰ ἀμελοῦμε, νὰ ὑποτιμοῦμε, νὰ παραγνωρίζουμε πτυχὲς τῆς Ὀρθοδόξου ζωῆς καὶ λατρείας, θὰ καταπατήσουμε ὅλο τὸ Εὐαγγέλιο, θά ὁδηγηθοῦμε στήν πλάνη. Ἡ ἐν Χριστῷ ζωὴ περιστρέφεται γύρω ἀπὸ δύο ἄξονες. Ἀπὸ τὴν μετοχή μας στὰ Ἱερὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, ἰδιαιτέρως τῆς Θείας Κοινωνίας καὶ τὴν τήρηση τῶν εὐαγγελικῶν ἐντολῶν. Τὰ Ἱερὰ Μυστήρια συνιστοῦν τὴν Ἐκκλησία.

Ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ χωρὶς συμμετοχὴ στὰ Ἱερὰ Μυστήρια εἶναι ἀκατανόητη. Ἡ τήρηση τῶν εὐαγγελικῶν ἐντολῶν μᾶς καθιστᾶ ἱκανοὺς νὰ δεχόμαστε τὴν χάρη τῶν Μυστηρίων. Αὐτὸς ὅμως ὁ τρόπος ζωῆς προϋποθέτει πίστη στὰ δόγματα τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ σηματοδοτοῦν καὶ ὁριοθετοῦν τὴν ἐν Χριστῷ ἀποκεκαλυμμένη ἀλήθεια. Ὀρθόδοξος εἶναι ὁ εὐσεβής. Αὐτὸς ποὺ μὲ ἄδολη καρδιὰ ἀποδέχεται ὅσα διδάσκει, φρονεῖ καί κηρύσσει ἡ Ἐκκλησία.

Ἡ ἀληθινή σχέση μέ τό Χριστό, γιά τήν Ὀρθοδοξία, περνᾶ μέσα ἀπό τό κατώφλι τῆς εὐχαριστιακῆς, ἐνοριακῆς ζωῆς. Ὅσοι μιλοῦν σήμερα γιά ἐκσυγχρονισμό τῆς Ἐκκλησίας, γιά λειτουργική ἀναγέννηση, ἔχουν σύγχυση, ἀγνοοῦν τό Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νά διακρίνει τή ζωή ἀπό τό θάνατο καί νά χαρίζει τήν πρόγευση τῆς τελικῆς μεταμορφώσεως τοῦ ἀνθρώπου.

Γιά τήν Ὀρθοδοξία δέν ὐπάρχει σχέση μέ τό Χριστό ἐκτός Ἐκκλησίας. Ὁ Χριστός εἶναι προσωπικός Θεός, προσκυνεῖται καί δοξάζεται σέ ἀναφορά πρός τήν Ἐκκλησία. Συναντῶντας τό Χριστό, συναντᾶς τήν Ἐκκλησία, τούς ἀπ’ αἰῶνος Ἁγίους Του, ὅλους τούς λόγους ὐπάρξεως τῶν ὄντων, ὅπως θά εἶναι στά ἔσχατα. Ἡ σχέση μέ τό Χριστό εἶναι λατρευτική. Ὁ ἀσύνακτος στήν Ἐκκλησία, παραμένει ἀκοινώνητος στά ἄχραντα Μυστήρια.

Ὡς Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ ἔχουμε χρέος νὰ ὁμολογοῦμε τὴν πίστη μας. Ἡ ἁμαρτία σήμερα δὲν ἔχει ντροπή, ἀποθρασύνθηκε, προβάλλεται, ἔγινε μόδα. Νὰ γιατί ὁ Θεὸς ἔρχεται μὲ πολλὰ ξυπνητήρια στοὺς καιρούς μας, νὰ μᾶς ξυπνήσει ἀπὸ τὸ λήθαργο τῆς ἀδιαφορίας. Στὴ Βυζαντινὴ ἐποχὴ μία Εἰκόνα ἔβγαζαν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καὶ ἀντιδροῦσε ὁ κόσμος. Εἶναι μεγάλη ἀχαριστία στὸ Θεὸ τὸ χλιαρὸ αὐτὸ πνεῦμα τῆς πίστεως πού μᾶς διακρίνει.

Σὲ θέματα πίστεως, ἀγαπητοί μου, ἄγνοια δὲν δικαιολογεῖται. Ξέρετε πόσοι ξένοι ποὺ ἔρχονται στὸν τόπο μας εἶναι πολὺ καταρτισμένοι σὲ θέματα πίστεως καὶ ἀγαποῦν τὴν Ὀρθοδοξία; Πολλοὶ ἀπ’ αὐτοὺς κατηχοῦνται καὶ βαπτίζονται, γιατί ἡ θρησκεία τους δὲν τοὺς ἀναπαύει. Αὐτὸς ποὺ ἔχει ἀγωνία γιὰ τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς του, θὰ ἀναζητήσει καὶ θὰ βρεῖ ἀπαντήσεις, θὰ γνωρίσει τὸ Χριστὸ καὶ θὰ ἀγαπήσει τὴν Ἐκκλησία. Ἀκόμη κι ἂν δὲν βρεθεῖ ἄνθρωπος νὰ τοῦ μιλήσει κι ἔχει καλὴ διάθεση, ἀπὸ κάποιο γεγονὸς ποὺ θὰ συμβεῖ στὴ ζωή του, θὰ τὸν οἰκονομήσει ὁ Θεός.

Ὁ Θεὸς ἐργάζεται γιὰ τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς μας ὅταν βλέπει τὴν καλή μας διάθεση. Ἂν ἔχουμε ὑπερηφάνεια θὰ πλανηθοῦμε, θὰ ναυαγήσουμε περὶ τὴν πίστιν καὶ τελικὰ θὰ πληγωθοῦμε πολύ.

Σᾶς παρακαλῶ νὰ ἀγωνιζόμαστε γιὰ τὸν ἁγιασμὸ τῆς ψυχῆς μας. ∆ὲν βοηθοῦν στὴν πνευματική μας ζωὴ ἀνίερα θεάματα καί ἀκούσματα. Νὰ τοποθετοῦμε στὴ μνήμη μας ἅγιες Εἰκόνες, ἀντὶ τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ τῶν αἰσχρῶν εἰκόνων, γιὰ νὰ ἀποκτήσουμε καλοὺς λογισμούς. Ἂν θέλουμε ἀληθινὰ νὰ ξεκουραστοῦμε καὶ καλύτερα νὰ κοιμηθοῦμε τὸ βράδυ νὰ ἔχουμε δίπλα μας, νά μελετοῦμε πατερικὰ κείμενα, συναξάρια Ἁγίων, Γεροντικά, τήν Φιλοκαλία.

Κρατῶντας σήμερα τίς Ἱερές Εἰκόνες στά χέρια μας, αὐτή τήν πίστη τῶν Ἀποστόλων, τῶν Πατέρων, τῶν Ὀρθοδόξων, τήν πίστη πού ἐστήριξε τήν Οἰκουμένη ὁμολογοῦμε καί κηρύσσουμε. Προσευχόμαστε νά εἶναι αἰωνία ἡ μνήμη τῶν προμάχων τῆς Ὀρθοδοξίας, τῶν εὐσεβῶν Βασιλέων, τῶν ἁγιωτάτων Πατριαρχῶν, Ἀρχιερέων, ∆ιδασκάλων, Μαρτύρων καί Ὁμολογητῶν. Ἄς εὐχηθοῦμε αὐτήν τήν πίστη, χάριτι Θεοῦ, νά κρατήσουμε μέχρι τέλους τῆς ζωῆς μας, δοξολογοῦντες τό Πανάγιο Ὄνομά Του, ὅτι ὄντως «τίς Θεός μέγας ὡς ὁ Θεός ἡμῶν. Σύ εἶ ὁ Θεός ὁ ποιῶν θαυμάσια μόνος».

Απόσπασμα από την Εγκύκλιο του Μακαριστού Μητροπολίτου για την Κυριακή της Ορθοδοξίας 2011.

ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ - ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Πρὶν εἰσέλθουμε στὸ στάδιο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἡ Ἐκκλησία μας στρέφει τὸ μυαλό μας πρωταρχικά, ὂχι πρὸς τὸν Θεό, ἀλλά μᾶς τὸ γυρίζει πρὸς τοὺς ἀδελφούς μας. Σὰν νὰ μᾶς λέγει ὁ Θεὸς ὅτι αὐτὸ πού σᾶς χρειάζεται, πρὶν γυρίσετε τὴ σκέψη καὶ προσανατολίσετε ὁλόκληρο τὸν ἑαυτό σας πρὸς Ἐμένα, εἶναι νὰ μὲ ἀντικρύσετε στὰ πρόσωπα τῶν ἀδελφῶν σας δημιουργώντας προϋποθέσεις πνευματικῆς συνυπάρξεως μεταξύ σας.

  Ἡ τελευταία μας πράξη, πρὶν νὰ μποῦμε στὴ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ κατὰ τὸ προσκλητήριο τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι μιὰ πράξη συμφιλιώσεως. Γι΄ αὐτὸν τὸν λόγο καὶ τὸ πρωΐ διαβάζουμε στοὺς ναοὺς ἕνα ἀνάγνωσμα ποὺ ἀναφέρεται στὴ συγχώρηση, ἀλλὰ καὶ τὸ ἀπόγευμα, τελοῦμε τὸν Ἑσπερινὸ τῆς Συγχωρήσεως, προκειμένου νὰ ἀσκήσουμε τὴν πρακτική της. Κατὰ τὴν παράδοση, οἱ χριστιανοὶ στὸ τέλος τοῦ ἑσπερινοῦ ἀντήλλασσαν τὸν ἀσπασμό τῆς ἀγάπης καὶ τῆς συγχωρήσεως. Περνοῦσε ἕνας-ἕνας, ἀσπαζόταν τὸ χέρι τοῦ ἱερέως καὶ ὅλοι ἀντήλλασσαν τὴν εὐχή γιὰ Καλὴ Τεσσαρακοστή• στὴν οὐσία ὅμως προσπαθοῦσαν μαζὶ νὰ ζήσουν αὐτὴν τὴν κοινωνία τῆς ἀγάπης καὶ νὰ συγχωρηθοῦν.

   Εἶναι δυστυχῶς μεγάλη ἀλήθεια ὅτι συνήθως ἐντελῶς δευτερεύοντα θέματα δημιουργοῦν πολὺ βαθειὰ ρήγματα στὶς σχέσεις μας καὶ πραγματικὰ μᾶς χωρίζουν. Πολλὲς φορές, ὅταν προσερχόμαστε στὴν ἐξομολόγηση καί μᾶς ζητάει ὁ πνευματικὸς λίγο νὰ συμφιλιωθοῦμε μεταξύ μας, νὰ ζητήσουμε συγχώρηση ὁ ἕνας ἀπὸ τὸν ἄλλον, μᾶς εἶναι πολὺ δύσκολο. Ἔχουμε τόσες δικαιολογίες νὰ προφασιστοῦμε, τόσους λόγους νὰ ἐπικαλεστοῦμε, τόσα ἐπιχειρήματα νὰ παραθέσουμε, προκειμένου νὰ μὴν συχγωρηθοῦμε μεταξύ μας. Καὶ ἐνῶ εἶναι τόσο εὔκολο νὰ παροτρύνουμε τοὺς ἄλλους πρὸς αὐτὴν τὴν κατεύθυνση, γιὰ τὶς δικές μας σχέσεις εἶναι πάρα πολὺ δύσκολο.

  Μέσα ἀπὸ τὰ σοφὰ κείμενα ἀλλὰ καὶ τὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μας μποροῦμε νὰ δοῦμε τί ἀκριβῶς εἶναι αὐτὴ ἡ συγχώρηση καὶ ποιὸ τὸ μέγεθος, τὸ βάθος καὶ ἡ σημασία της.

  Ἡ πρώτη ἔννοια τῆς μεγἀλης ἀρετῆς τῆς συγχωρήσεως εἶναι ἡ συμφιλίωση. Δὲν μπορεῖ νὰ μὴν χαιρετιόμαστε ὅταν συναντιόμαστε. Δὲν μπορεῖ νὰ σκεπτόμαστε τὸν ἄλλον καὶ νὰ ἀνακατεύεται τὸ εἶναι μας. Δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς δημιουργεῖ ἀναστάτωση καὶ μόνον ἡ σκέψη ἢ πολὺ περισσότερο ἡ συνάντηση καὶ ἡ σχέση μὲ ἕναν ἀπὸ τοὺς συνανθρώπους μας. Αὐτὴ ἡ καταστροφὴ τῆς ἐσωτερικῆς εἰρήνης,  ἡ ὁποία ἀκολουθεῖ τὴ δυσκολία μας νὰ συγχωρηθοῦμε εἶναι πολὺ φυσικὸ νὰ ἀπαγορεύει τὴν εἴσοδο τοῦ Θεοῦ μέσα στὴν καρδιά μας. Ἔρχεται λοιπὸν ἡ Ἐκκλησία καί μᾶς λέγει κάντε αὐτό τὸ βῆμα. Δὲν ἔχετε τίποτα νὰ χωρήσετε. Μικροὶ ἄνθρωποι εἶστε μὲ ἀδυναμίες ὅλοι• φυσικὲς ἢ ἐπίκτητες. Ἔχετε πτυχὲς τῆς προσωπικότητός σας τέτοιες ποὺ νὰ μὴν ταιριάζετε καὶ αὐτὸ δὲν εἶναι ἀρνητικό. Ἴσως εἶναι πολὺ θετικό τὸ ὅτι δὲν ταιριάζουμε καὶ ὅτι δὲν μποροῦμε εὔκολα νὰ τὰ βρίσκουμε, γιατί αὐτὸ διεγείρει ὅλους τοὺς μηχανισμοὺς τῆς ἀνοχῆς μέσα μας. Ἂν ἤμασταν συμπαθεῖς ὁ ἕνας στὸν ἄλλο καὶ ἀπόλυτα ταιριαστοί, δὲν θὰ ὑπῆρχε καμμιὰ δυνατότητα πνευματικῆς ἐργασίας, θὰ ἤμασταν ἴδιοι, σὰν φωτοαντίγραφο ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου. Ὅμως εἴμαστε διαφορετικοὶ καὶ πρέπει νὰ δουλέψουμε γιὰ τὴ σχέση μας καὶ εἶναι ἀνάγκη νὰ ἐργαστοῦμε γιὰ τὴ μεταξύ μας κοινωνία.

  Τὸ πρῶτο, λοιπόν, πράγμα εἶναι αὐτὴ ἡ συμφιλίωση. Καὶ τί ὡραῖο ποὺ εἶναι νὰ ζοῦμε μαζὶ εἰρηνικά, ἀγαπημένοι. Λέγει στὸ Βιβλίο τῶν Ψαλμῶν: «Ἰδοὺ δεῖ τί καλὸν ἢ τί τερπνόν ἀλλ᾿ ἢ τὸ κατοικεῖν ἀδελφοὺς ἐπὶ τὸ αὐτό» (Ψαλμ. 132, 1). Τί πιὸ  ὡραῖο ἀλλὰ καὶ τί πιὸ εὐχάριστο νὰ ζοῦν οἱ ἀδελφοὶ ἑνωμένοι στὸν ἴδιο χῶρο, μὲ τὸ ἴδιο πνεῦμα, μὲ τὸ ἴδιο φρόνημα. Αὐτὸ θὰ πεῖ «ἐπὶ τὸ αὐτό». Νὰ θέλουμε τὸ μαζί. Ὄχι νὰ εἶναι κάτι τὸ ὁποῖο νὰ τὸ ἀποφεύγουμε. Αὐτή λοιπὸν εἶναι ἡ πρώτη ἔννοια• ἡ ἁρμονική,  ἡ εἰρηνικὴ συμφιλίωση καὶ συνύπαρξη.

  Ἡ δεύτερη εἶναι ἡ ἀμοιβαία κατανόηση. Δὲν θὰ μπορέσουμε ποτὲ νὰ καταλάβουμε τὸν ἄλλον, ποτὲ νὰ κατανοήσουμε τὸν ἑαυτό μας, ἂν δὲν μπορέσουμε νὰ περιχωρήσουμε στὸν ἀδελφό μας. Νὰ τὸν συγχωρήσουμε, νὰ βγοῦμε ἀπὸ τὸν δικό μας χῶρο καὶ νὰ κάνουμε χῶρο, γιὰ νὰ μπεῖ • νὰ δοῦμε τί θὰ θέλαμε ἀπὸ τὸν αὐτὸν καὶ πῶς θὰ θέλαμε ἐκεῖνος νὰ φέρεται ἀπέναντί μας. Καὶ αὐτὸ εἶναι πολὺ σημαντικό. Λέγει ὁ Κύριος «καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, οὕτω καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως» (Λουκ. στ, 31). Ὅπως θέλετε οἱ ἄλλοι νὰ σᾶς συμπεριφέρονται, μὲ τὸν ἀντίστοιχο τρόπο κι ἐσεῖς νὰ συμπεριφέρεστε στοὺς ἄλλους. Ἂν ἀνοίξει  ἡ καρδιά μας καὶ κάνουμε χῶρο νὰ μποῦν οἱ ἄλλοι μέσα της, τότε θὰ μπορέσουμε κι ἐμεῖς νὰ καταλάβουμε τὴ σκέψη τους, νὰ κατανοήσουμε τὸ πῶς καὶ αὐτοί μᾶς βλέπουν. Καὶ συνήθως ἡ εἰκόνα ποὺ ἔχει ὁ ἄλλος γιὰ μᾶς εἶναι ἡ ὀρθὴ εἰκόνα• ὄχι ἡ δική μας γιὰ τὸν ἑαυτό μας. Μιὰ ὁδὸς λοιπὸν αὐτογνωσίας ξανοίγεται μέσα ἀπὸ τὴν πρακτικὴ τῆς συγχωρήσεως καὶ γι᾿ αὐτό μᾶς τὴν προτείνει  ἡ Ἐκκλησία.

  Ὑπάρχει ὅμως καὶ κάτι ἀνώτερο, κάτι πιὸ δυνατό• ἡ ἔννοια τῆς κοινωνίας καὶ τοῦ μοιράσματος. Ὂχι τὸ νὰ δώσω ἐγὼ κάτι στὸν ἄλλον, ἀλλὰ νὰ μπορῶ καὶ νὰ δεχθῶ ἀπὸ τὸν ἄλλο τὴν ἀγάπη του, τὰ αἰσθήματά του ἀλλὰ καὶ τὰ ἐλαττώματά του καὶ τὶς δυσκολίες του. Αὐτὸ ὀνομάζεται κοινωνία καὶ βρίσκεται στὴ λέξη, «ἀλλήλων» ἢ «ἀλλήλους» ἡ ὁποία γεμίζει τὰ κείμενα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ σημαίνει ὁ ἕνας γιὰ τὸν ἄλλον. Λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στὴν πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστολὴ «ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ» (Ἐφ. δ, 2). Τὸ πρῶτο βῆμα τῆς κοινωνίας εἶναι ἡ ἀνοχὴ τῶν ἐλαττωμάτων τοῦ ἄλλου ἐν ἀγάπῃ. Τὸ δεύτερο βῆμα τὸ διαβάζουμε στὴν πρὸς Γαλάτας ἐπιστολή: «ἀλλήλων τα βάρη βαστάζετε καὶ οὕτως ἀναπληρώσατε τὸν νόμον τοῦ Χριστοῦ» (Γαλ. στ, 2). Νὰ σηκώνει ὁ ἕνας τὸ βάρος του ἄλλου• τὸν πόνο του, τὴ δυσκολία του, τὴν τραχύτητα τοῦ χαρακτῆρος του, τὰ ἰδιώματα τοῦ τύπου του, τὴ δυσκολία τῶν περιστάσεών του. Δὲν ὑπάρχει δικό μου οὔτε δικό σου, ὑπάρχει δικό μας μέσα στὴν Ἐκκλησία. Δὲν ὑπάρχει καλύτερο στὸ μόνος μου, ὑπάρχει καλύτερο καὶ ἁγιότερο μόνο στὸ μαζί. Ἡ σωτηρία μας εἶναι κάτι ποὺ δὲν μποροῦμε παρὰ νὰ τὸ μοιραζόμαστε μαζί.

  Ἂς προχωρήσουμε καὶ σὲ ἕνα τρίτο. «Ἀλλήλους ἡγούμενοι ὑπερέχοντας ἑαυτῶν» (Φιλ. β, 3). Αὐτὸ εἶναι ἕνα ἀκόμη μεγαλύτερο βῆμα• νὰ θεωροῦμε ὅτι οἱ ἄλλοι εἶναι ἀνώτεροι ἀπό μᾶς.

  Τὸ πρῶτο λοιπὸν εἶναι νὰ ἀνεχόμαστε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο, τὸ δεύτερο νὰ βαστάζουμε ὁ ἕνας τὰ βάρη του ἄλλου, καὶ τὸ τρίτο εἶναι νὰ θεωροῦμε τοὺς ἄλλους ὅτι εἶναι ἀνώτεροι ἀπό μᾶς.

  Καὶ ἕνα τέταρτο• εἴμαστε «ἀλλήλων μέλη», ὁ ἕνας κομμάτι τοῦ ἄλλου. Ὄχι συγγενεῖς, ὄχι φίλοι, ἀλλὰ ὁ ἄλλος εἶναι ὁ καλὸς ἑαυτός μας, τὸ ἀγαπημένο μας κομμάτι. Δὲν εἶναι ὁ ξένος, αὐτὸς ὁ ὁποῖος, ἂν καὶ βρίσκεται δίπλα μας, εἶναι ἐντελῶς ἀδιάφορος σὲ μᾶς. Τί ὡραῖο πράγμα νὰ νοιώθουμε ἔτσι μεταξύ μας ἑνωμένοι! Σὰν ἕνα σῶμα ποὺ οἱ κραδασμοὶ τοῦ ἑνὸς περνοῦν στὸν ἄλλον. Ἀλλὰ καὶ τὰ δῶρα καὶ ἡ εὐλογία τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὴ ζωή τοῦ ἑνὸς μοιράζεται καὶ στοὺς ὑπόλοιπους. Καὶ ὅ,τι δίνει ὁ Θεὸς στὸν ἕναν, στὴν οὐσία τὸ δίνει σ᾿ ὅλους μας. Τότε μπορεῖ κάποιος νὰ λείπει ἀπὸ τὴν ἐκκλησία γιὰ συγκεκριμένο λόγο, ἀλλὰ νὰ ὠφελεῖται πνευματικὰ γιατί στερεῖται περισσότερο ἀπὸ ἐμᾶς ποὺ εἴμαστε παρόντες καὶ ἀπολαμβάνουμε. Καὶ αὐτό μᾶς βάζει ὅλους στὴν ἴδια ἀλήθεια• τὴν ἀλήθεια τῆς μοιρασιᾶς τῆς ζωῆς, τὴν ἀλήθεια τῆς μοιρασιᾶς τῶν δώρων τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ.

  Καὶ ἕνα ἀκόμη βῆμα. Δὲν εἴμαστε μόνο ἀλλήλων μέλη, ἀλλὰ ὁ καθένας μας εἶναι καὶ μέλος τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἐμεῖς οἱ ἴδιοι καὶ οἱ συνάνθρωποί μας. Ὁ κάθε ἕνας εἶναι ἕνα κομμάτι τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ὁ ὁρατὸς Θεὸς ἐκείνης τῆς στιγμῆς. Ἒτσι μόνο θὰ μπορέσουμε νὰ ἀντικρύσουμε τὸν Θεό. Τὸ κριτήριο τῆς σωτηρίας μας εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ πρακτικὴ ἀγάπη. «Ἐπείνασα καὶ ἐδωκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα καὶ ἐποτίσατε με. Ξένος ἤμην καὶ συνηγάγετε με, γυμνὸς καὶ περιεβάλετέ με, ἀσθενὴς καὶ ἐν φυλακῇ καὶ ἤλθετε πρός με. Ἐφ᾿ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε» (Ματθ. κγ, 35-36, 40). Στὸ πρόσωπο τοῦ πεινασμένου, τοῦ διψασμένου, τοῦ γυμνοῦ, τοῦ ἀσθενοῦς, τοῦ φυλακισμένου, δηλαδή τοῦ ἁμαρτωλοῦ, εἶμαι ἐγὼ ὁ Θεός. Ὅποιος θέλει νὰ μὲ δεῖ, δὲν θὰ μὲ ψάξει μέσα στὶς ἐκκλησίες μόνο, οὔτε στὶς εἰκόνες, οὔτε στοὺς ἁγίους ὅπως τοὺς φαντάζεται ἀλλὰ στὸ πρόσωπο αὐτοῦ ποὺ πάσχει, αὐτοῦ ποὺ ἀδικεῖται ἀκόμη καὶ στὸ πρόσωπο τοῦ ἁμαρτωλοῦ ποὺ τοῦ εἶναι ἀντιπαθής. Ὁ καλὸς πλησίον μας, ὁ συμπαθὴς καὶ ἀγαπητός, εἶναι ὁ καλὸς ἀδελφός μας. Ὁ ἁμαρτωλὸς πλησίον μας, αὐτὸς ὁ ὁποῖος μᾶς δυσκολεύει, εἶναι ὁ ἀγαπημένος ἀδελφός τοῦ Χριστοῦ. Πῶς μποροῦμε τὸν ἀδελφό τοῦ Χριστοῦ νὰ μὴν τὸν ἀγαπήσουμε; Αὐτό μᾶς λέγει τὸ Εὐαγγέλιο. Αὐτὸ ἐπαναλαμβάνει ἡ Ἐκκλησία. Γι᾿ αὐτό μᾶς προτρέπει σ᾿ αὐτό τὸ πνεῦμα τῆς συγχωρήσεως καὶ τῆς ἀμοιβαίας περιχωρήσεως μεταξύ μας.

  Ετσι καλλιεργεῖται ἡ ἀγάπη• μιὰ ἀγάπη ποὺ εἶναι πάνω ἀπὸ τὶς προφητεῖες, πάνω ἀπὸ τὶς γνώσεις, πάνω ἀπὸ τὸ μαρτύριο, πάνω ἀπὸ τὶς πράξεις• μιὰ ἀγάπη ἡ ὁποία πιστοποιεῖται πρωτίστως μὲ τὴ συγχώρεση, μὲ τὴν ἀμοιβαία κοινωνία, μ᾿ αὐτὴ τὴ διάθεση νὰ ἀνοίξουμε τὸν χῶρο τῆς καρδιᾶς μας, γιὰ νὰ μπεῖ ὁ ἀδελφός μας μέσα μας. Αὐτὴ ἡ ἀγάπη εἶναι ποὺ «μακροθυμεῖ», αὐτὴ εἶναι ποὺ «οὗ περπερεύεται», ποὺ «οὗ φυσιοῦται», ποὺ «πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει» καὶ «οὐδέποτε ἐκπίπτει» (Α΄ Κορ. ιγ, 4-7). Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ ἡ Ἐκκλησία τέτοια μέρα ἀνεβάζει το ἐσωτερικὸ δυναμικό μας, γιὰ νὰ μᾶς κάνει πραγματικὰ νὰ ξεφύγουμε ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ μποῦμε μέσα ἀπὸ τὴν ὀδό τῆς ἀγάπης καὶ τῆς συγχωρήσεως στὸν χῶρο τοῦ Θεοῦ.

  Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ πρέπει καὶ ἐμεῖς νὰ φιλοτιμηθοῦμε καὶ νὰ βάλουμε κάτω τὸν ἐγωϊσμό μας, τὴν ἀναποδιά μας, τὰ πείσματά μας, γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ ἀνοίξουμε τελικὰ τὴν πόρτα τῆς ψυχῆς μας πρὸς τὸν χῶρο τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, θὰ καταλάβουμε καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρὸς ἐμᾶς. Διότι ἐὰν δὲν καταλάβουμε τὴν μεταξύ μας ἀγάπη, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ κατανοήσουμε τὴν πηγή τῆς σωτηρίας μας ποὺ εἶναι ἡ βίωση τῆς δικῆς Του ἀγάπης. Ὁ Θεὸς θὰ μᾶς εἶναι ἀπόμακρος, θὰ μᾶς εἶναι ἕνας τιμωρός, σκληρὸς καὶ ἀκατάληπτος, ἀνύπαρκτος Θεός. Δὲν ὑπάρχει τέτοιος Θεός. Ὁ Θεός τῆς ἀγάπης θὰ μᾶς μείνει γιὰ πάντοτε ἄγνωστος καὶ φυσικὰ τὸ γεγονός τῆς Ἀναστάσεως καὶ ἡ χαρά της θὰ εἶναι κάτι ἐντελῶς ξένο πρὸς τὰ βιώματα τῆς ψυχῆς μας. Ὁ Θεὸς ὅμως μόνον μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο προσεγγίζεται.

  Ὅποιος θέλει νὰ ζήσει καὶ νὰ δεῖ πραγματικὰ τὸ πρόσωπο τοῦ Θεοῦ, πρέπει νὰ δεῖ τὴν εἰκόνα Του ποὺ εἶναι ὁ ἀδελφός μας. Γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ ποῦμε «Ἀνάστασιν Χριστοῦ θεασάμενοι», εἶναι ἀπαραίτητο προηγουμένως νὰ Τὸν ἔχουμε δεῖ στὸ πρόσωπο τοῦ κάθε ἀδελφοῦ μας, ἀκόμη καὶ αὐτοῦ πού μᾶς ἐνοχλεῖ.

  Μὲ αὐτὸ λοιπόν τὸ πνεῦμα ἂς ἀρχίσουμε μὲ ἐνθουσιασμὸ τὴν πορεία τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, συμφιλιωμένοι, ἀγαπημένοι, παίρνοντας τὰ βάρη ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου, δίνοντας καὶ τὰ δικά μας στοὺς ἀδελφούς μας, καὶ ἔτσι ἀνάλαφροι νὰ ἀνεβοῦμε τὴν ἀνηφόρα τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, καὶ νὰ φέρουμε ἐπιτυχῶς εἰς πέρας τὸν ἀγῶνα τῆς νηστείας, τὸν ἀγῶνα τῆς ἀσκήσεως, τὸν ἀγῶνα τῆς προσευχῆς, τὸν ἀγῶνα τῆς ἐλεημοσύνης. Καὶ ὕστερα ἀπὸ πενήντα μέρες νὰ γιορτάσουμε, ὅχι μόνον στοὺς ναοὺς, ἀλλὰ ἰδιαίτερα στὸν χῶρο τῆς καρδιᾶς μας, έκεῖ ποὺ θὰ ἔχουμε βιώσει τὴ συγχώρηση καὶ τὴ μετάνοια, καὶ τὴν ἀνέσπερη χαρά τῆς Ἀναστάσεως. Ἀμήν.

Απόσπασμα απο την Εγκύκλιο του Σεβαστού Μητροπολίτου εξ αφορμής της εισόδου στην Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ 2016.

Πηγή:www.imml.gr

Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ - ΑΓΙΟΥ ΠΑΙΣΙΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

-Γέροντα, πώς θά μπορέσω τήν Σαρακοστή νά αγωνισθώ περισσότερο στήν εγκράτεια;

-Οι κοσμικοί τώρα τήν Σαρακοστή προσέχουν κατά κάποιον τρόπο τήν εγκράτεια, ενώ εμείς οι μοναχοί πάντα πρέπει νά προσέχουμε. Τό κυριώτερο όμως πού πρέπει νά προσέξει κανείς είναι τά ψυχικά πάθη καί μετά τά σωματικά. Γιατί, άν δώσει προτεραιότητα στή σωματική άσκηση καί δέν κάνει αγώνα, γιά νά ξεριζωθούν τά ψυχικά πάθη, τίποτε δέν κάνει.

Πήγε μία φορά σέ ένα μοναστήρι ένας λαϊκός στήν αρχή τής Σαρακοστής καί κάποιος μοναχός τού φέρθηκε απότομα, σκληρά.

Εκείνος όμως ο καημένος είχε καλό λογισμό καί τόν δικαιολόγησε. Ήρθε μετά καί μού είπε:

«Δέν τόν παρεξηγώ, Πάτερ. Ήταν βλέπεις από τό τριημέρι!». Άν τό τριημέρι πού έκανε ήταν πνευματικό θά είχε μία γλυκύτητα πνευματική καί θά μιλούσε στόν άλλο μέ λίγη καλοσύνη. Αλλά αυτός ζόριζε εγωϊστικά τόν εαυτό του νά κάνει Τριήμερο, καί γι’ αυτό όλα τού έφταιγαν.

-Γέροντα, τί νά σκέφτομαι τήν Σαρακοστή;

-Τό Πάθος, τήν θυσία τού Χριστού νά σκέφτεσαι. Άν καί εμείς οι μοναχοί πρέπει συνέχεια νά ζούμε τό Πάθος τού Χριστού, γιατί… μάς βοηθούν σ’ αυτό κάθε μέρα τά διάφορα τροπάρια, όλες οι Ακολουθίες.

Τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή μας δίνεται η μεγαλύτερη ευκαιρία γιά νά αγωνισθούμε καί νά συμμετέχουμε εντονότερα στό σωτήριο Πάθος τού Κυρίου μας, μέ μετάνοια καί μέ μετάνοιες, μέ εκκοπή τών παθών καί μέ ελάττωση τών τροφών, από αγάπη πρός τόν Χριστό.

Άν αξιοποιήσουμε, όσο μπορούμε, τό πνευματικό αυτό στάδιο μέ τίς πολλές προϋποθέσεις καί δυνατότητες πού μάς δίνονται, γιά νά πλησιάσουμε περισσότερο στόν Εσταυρωμένο Χριστό, γιά νά βοηθηθούμε από Αυτόν καί νά χαρούμε τήν Αγία Ανάσταση αλλοιωμένοι πνευματικά, αφού θά έχουμε ζήσει πνευματικότερα τήν Μεγάλη Σαρακοστή.

Εύχομαι καλή δύναμη τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή, γιά νά ανεβείτε στόν Γολγοθά κοντά στόν Χριστό, μαζί μέ τήν Παναγία καί τόν Προστάτη σας Άγιο Ιωάννη τόν Θεολόγο, γιά νά συμμετάσχετε στό φρικτό Πάθος τού Κυρίου μας. Αμήν.

Εκ του Βιβλίου: Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι ΣΤ΄, «Περί Προσευχής», Eκδόσεις Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης 2012, σελ. 199-200.

Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι μία άνοιξη μέσα στην άνοιξη. Είναι Παράδεισος και Ουρανός και αληθινή Όαση μέσα στην απεραντοσύνη της Σαχάρας της κοινωνίας.

Η κατανυκτικότατη εποχή της Μεγάλης Σαρακοστής σε όλο τον κόσμο γίνεται δεκτή με ιδιαίτερη χαρά και ξεχωριστή αγαλλίαση. Στη Ρωσία μάλιστα όπως αναφέρει ο γνωστός συγγραφέας Αλ. Σμέμαν τα δικαστήρια και τα θέατρα αργούσαν και την πρώτη και τελευταία εβδομάδα και τα παιδιά ακόμη περιόριζαν τα παιχνίδια τους. (Μεγ. Σαρακοστή σ. 115). Αυτή η σπουδαιότατη περίοδος έχει απαράμιλλο πλούτο και ανυπέρβλητη χάρη. Θα σταθούμε στις ιερές Ακολουθίες.

Πρώτη ιερή Ακολουθία της Μεγάλης Σαρακοστής είναι ο Κατανυκτικός Εσπερινός των Κυριακών. Ο Εσπερινός και ο Όρθρος δημιουργήθηκαν στη Μονή του Αγίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα και απ’ εκεί διεδόθηκαν σε όλη την Εκκλησία. Ο Κατανυκτικός Εσπερινός πέραν των θαυμασίων ψαλμών 103, 140 και 141 και του αρχαιοτάτου ύμνου «Φῶς Ἱλαρόν» είναι εμπλουτισμένος με κατανυκτικούς ύμνους όπως με το τροπάριο «Ἤθελον δάκρυσιν ἐξαλεῖψαι τῶν ἐμῶν πταισμάτων, Κύριε, τὸ χειρόγραφον καὶ τὸ ὑπόλοιπον τῆς ζωῆς μου διὰ μετανοίας εὐαρεστῆσαί Σε, ἀλλ᾿ ὁ ἐχθρὸς ἀπατᾳ με καὶ πολεμεῖ τὴν ψυχήν μου, Κύριε, πρὶν εἰς τέλος ἀπόλωμαι, σῶσόν με» (ήχος δ΄).

Ιδιαίτερης ομορφιάς και χαριτος είναι τα εναλλασσόμενα Προκείμενα «Μὴ ἀποστρέψῃς τὸ πρόσωπόν Σου ἀπὸ τοῦ παιδός Σου ὅτι θλίβομαι· ταχὺ ἐπάκουσόν μου· πρόσχες τῇ ψυχῇ μου καὶ λύτρωσαι αὐτήν» και «Ἔδωκας κληρονομίαν τοῖς φοβουμένοις τὸ Ὄνομά Σου, Κύριε». Και τα δυο αυτά καταπληκτικά εσπέρια είναι ψαλμικοί στίχοι (Ψ. 68, 18 και 60, 6).

Μεγάλη Τεσσαρακοστή

Δεύτερη ιερή Ακολουθία είναι το Μέγα Απόδειπνον. Αυτό τελείται όλη τη μεγάλη Σαρακοστή και τις μέρες Δευτέρα έως Πέμπτη και αποτελείται από πολλούς ψαλμούς, ευχές και ύμνους. Ο δεσπόζων ύμνος που ψάλλεται πολλές φορές είναι ο γνωστός «Κύριε τῶν δυνάμεων μεθ᾿ ἡμῶν γενοῦ· ἄλλον γὰρ ἐκτός Σου βοηθὸν ἐν θλίψεσιν οὐκ ἔχομεν. Κύριε τῶν δυνάμεων, ἐλέησον ἡμᾶς». Ο υπέροχος ύμνος εμπνεύστηκε προφανώς από τον ψαλμικό στίχο «Κύριε τῶν δυνάμεων μεθ᾿ ἡμῶν» (Ψαλμός 45, 8). Με αυτό τον στίχο του Δαβίδ ο αγωνιστής Λυκούργος Λογοθέτης το 1822 ενθουσίασε και τόνωσε τους συμπατριώτες του και κατόρθωσε να εμποδίσει την απόβαση των Τούρκων στην ηρωοτόκο Σάμο (Κ. Καλλινίκου, Ὁ ἱερός Ψαλτὴρ ἐν τῇ πράξει, Θεσσαλονίκη 1927, σ. 34-35). Χωρίς αμφιβολία καταπληκτικοί είναι και οι ύμνοι «Μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός, γνῶτε ἔθνη καὶ ἡττᾶσθε. ὅτι μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός» (Λόγια του προφήτη Ησαΐα κεφ. 8ο, 9-18) και «Παναγία Δέσποινα Θεοτόκε, πρέσβευε ὑπὲρ ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν».

Τρίτη ιερή Ακολουθία της Μεγάλης Σαρακοστής είναι η Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων. Αυτή τελείται συνήθως Τετάρτη και Παρασκευή (γίνεται και Δευτέρα, Τρίτη και Πέμπτη) για συχνότερη συμμετοχή των πιστών στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Επειδή την πένθιμη περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής δεν μπορεί να τελεσθεί τις καθημερινές πλην Σαββάτου πανηγυρική λειτουργία επινοήθηκε αυτή η μορφή, ώστε να έχουν την δυνατότητα οι χριστιανοί συνεχούς θείας μεταλήψεως. Η Λειτουργία συνδέεται συνήθως με την ακολουθία του Εσπερινού (ή του Όρθρου). Σύμφωνα με την Τυπική Διάταξη διαβάζονται 15 ψαλμοί (119-133) που συνήθως λέγονται «Προς Κύριον», αναγνώσματα από την Π. Διαθήκη (συνήθως Γενέσεως, Παροιμιών και Ιώβ) και 10 τροπάρια της ημέρας. Όλα τα λόγια της Λειτουργίας είναι χρυσά λόγια, όπως «Φῶς Χριστοῦ φαίνει πᾶσι», «νῦν αἱ δυνάμεις τῶν οὐρανῶν σὺν ἡμῖν ἀοράτως λατρεύουσιν· ἰδοὺ Θυσία μυστικὴ τετελειωμένη δορυφορεῖται· πίστει καὶ πόθῳ προσέλθωμεν, ἵνα μέτοχοι Ζωῆς ἀιωνίου γενώμεθα» (χερουβικός ύμνος) και ακόμη «ἁγίασον πάντων ἡμῶν τὰς ψυχὰς καὶ τὰ σώματα ἁγιασμῷ ἀναφαιρέτῳ» (ευχή του ιερέως προ του Πάτερ Ἡμῶν). Ιδιαίτερη γλυκύτητα έχει ο ύμνος του Δαβίδ «Κατευθυνθήτω ἡ προσευχή μου, ὡς θυμίαμα ἐνώπιόν σου, ἔπαρσις τῶν χειρῶν μου, θυσία ἑσπερινή» (Ψ. 140, 2). Ο διάσημος μουσουργός Σαίν Σάν όταν άκουσε στην Αλεξάνδρεια μέλος Βυζαντινό έμεινε κατάπληκτος και είπε «Ευχαρίστως θα εθυσίαζα όλα τα έργα μου, εάν ημπορούσα να γράψω μέλη σαν αυτά» (Ν. Τσιγκούλη, Η Βυζαντινή Μουσική ως ελληνοχριστιανική παράδοσις, Αθήνα 1967, σ. 34).

Τέταρτη και δημοφιλέστερη ιερή Ακολουθία της Μεγάλης Σαρακοστής είναι Οι Χαιρετισμοί της Θεοτόκου. Τελούνται κάθε Παρασκευή βράδυ. Εξαίρετος ύμνος είναι το «Τῇ Ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τὰ νικητήρια» που έγινε τον Αύγουστο του 626 μ.Χ. όταν ο Άβαροι πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη και η Πόλη των ονείρων μας λυτρώθηκε ως εκ θαύματος. Σύμφωνα με τους ερευνητές το υπέροχο Κοντάκιο «Ἄγγελος Πρωτοστάτης… Ὦ Πανύμνητε Μῆτερ» που είναι εξύμνηση του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, της Γεννήσεως του Σωτήρα και προτροπή ηθική όπως «ξένον Τόκον ἰδόντες ξενωθῶμεν τοῦ κόσμου τὸν νοῦν εἰς τὸν οὐρανὸν μεταθέντες…» δημιουργήθηκε τον 6ο μ.Χ. αι. πιθανότατα από τον Πίνδαρο της εκκλησιαστικής μας ποιήσεως Ρωμανό τον Μελωδό. Ο λαμπρός Κανόνας «Ἀνοίξω τὸ στόμα μου…» συνθέθηκε τον 9ο μ.Χ. αι. από τον σπουδαίο ποιητή της Σικελίας Ιωσήφ. Το όνομά του κρύβεται στην ένατη Ωδή (Ἵνα σοι πιστοί… Ὤφθης φωτισμός… Στῶμεν εὐλαβῶς… Ἡ περιστερά… Φεῖσαι ὁ Θεός…). Οι ευχές του Αποδείπνου «Καὶ δὸς ἡμῖν Δέσποτα…» και «Ἄσπιλε, Ἀμόλυντε…» είναι έργα του 11 μ.Χ. αι. Η Θεοτόκος είναι κατά Μέγα Βασίλειο «προφήτις», κατά Γρηγόριο Θεολόγο «θεὸς μετὰ τὸν Θεόν» και κατά Χρυσόστομο το πιο μεγάλο θαύμα του κόσμου. Ο πιο μεγάλος έπαινος της Παρθένου βρίσκεται στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο (1, 28). Εκεί ο αρχάγγελος Γαβριήλ την ονομάζει «Κεχαριτωμένη». Αυτό το όνομα άκουσε στον ουρανό από την Αγία Τριάδα και αυτό έφερε στη γη. Το τελευταίο τροπάριο της Ακολουθίας το λέγει καθαρότατα: «Τὴν ὡραιότητα τῆς παρθενίας σου… ὁ Γαβριὴλ καταπλαγεὶς ἐβόα… τὶ δὲ ὀνομάσω σε ἀπορῶ καὶ ἐξίσταμαι· διὸ ὡς προσετάγην βοῶ σοι, χαῖρε ἡ Κεχαριτωμένη».

Πέμπτη και Έκτη Ακολουθία οι Ακολουθίες της Κυριακής, δηλαδή ο Εσπερινός του Σαββάτου και ο Όρθρος της Κυριακής. Ο εκδοτικός οίκος «ΑΣΤΗΡ» Παπαδημητρίου έχει κυκλοφορήσει με την παραπάνω ονομασία ωραιότατο μικρού σχήματος βιβλίο. Έτσι ο πιστός έχει τους ύμνους των Κυριακών και στους 8 ήχους. Είναι δηλαδή μια επιτομή της Παρακλητικής ή Οκτωήχου. Η Κυριακή είναι κορυφαία μέρα της εβδομάδας. Είναι αφιερωμένη στη λαμπροφόρο και ζωηφόρο Ανάσταση του Χριστού. Όλοι οι ύμνοι είναι αναστάσιμοι. Από τον εσπερινό ας θυμηθούμε ιδιαίτερα τα 8 αναστάσιμα απολυτίκια: «Τοῦ λίθου σφραγισθέντος», «Ὅτε κατῆλθες», Εὐφραινέσθω τὰ οὐράνια», Τὸ φαιδρὸν τῆς ἀναστάσεως κήρυγμα», «Τὸν συνάναρχον Λόγον», «Ἀγγελικαὶ δυνάμεις», «Κατέλυσας τῷ σταυρῷ σου τὸν θάνατον» και «Ἐξ ὕψους κατῆλθες». Δίκαια η Εκκλησία μας λέγεται Εκκλησία της Αναστάσεως, γιατί στηρίζεται πάνω σε άδειο Τάφο. Πρώτος ο ιερός Χρυσόστομος με τετράγωνη λογική παρατήρησε ότι ο μαρτυρικός θάνατος 10 Αποστόλων (αφαιρείται ο αυτοκτονήσας Ιούδας και ο Ιωάννης που έφθασε σε βαθιά γεράματα) αποτελεί την απόδειξη της Αναστάσεως του Κυρίου (Ε.Π. 50, 593). Με άλλα λόγια δεν ήταν δυνατόν 10 άνθρωποι να χάσουν περιουσίες, οικογένειες και ζωές για μια αόριστη φήμη. Οι Απόστολοι είδαν, άκουσαν και ψηλάφισαν τον Κύριο.

Έβδομη ιερή Ακολουθία της Μεγάλης Σαρακοστής είναι η Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Τελείται 10 φορές το χρόνο (Του Αγίου Βασιλείου, παραμονές Χριστουγέννων και Θεοφανείων, 5 Κυριακές Μεγ. Σαρακοστής πλην Βαΐων και Μεγ. Πέμπτη και Μέγα Σάββατο). Έχει υπέροχες μεγάλες ευχές. Αξίζει να θυμηθούμε δυο μικρά τεμάχια από δυο Ευχές, ένα προ του Καθαγιασμού των Τιμίων Δώρων και ένα μετά τον Καθαγιασμό. Το πρώτο είναι: «…Καὶ κατελθὼν διὰ τοῦ Σταυροῦ εἰς τόν ᾍδην, ἵνα πληρώσῃ ἑαυτοῦ τὰ πάντα, ἔλυσε τάς ὀδύνας τοῦ θανάτου· καὶ ἀναστὰς τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ, καὶ ὁδοποιήσας πάσῃ σαρκὶ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν, καθότι οὐκ ἦν δυνατὸν κρατεῖσθαι ὑπὸ τῆς φθορᾶς τὸν ἀρχηγόν τῆς ζωῆς ἐγένετο ἀπαρχὴ τῶν κεκοιμημένων, πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν, ἵνα ἦ Αὐτὸς τὰ πάντα ἐν πᾶσι πρωτεύων…». Το δεύτερο τεμάχιο είναι: «…τὰ νήπια ἔκθρεψον· τὴν νεότητα παιδαγώγησον· τὸ γῆρας περικράτησον· τοὺς ὀλιγοψύχους παραμύθησαι· τοὺς ἐσκορπισμένους ἐπισυνάγαγε· τοὺς πεπλανημένους ἐπανάγαγε, καὶ σύναψον τῇ ἁγίᾳ σου καθολικῇ, καὶ ἀποστολικῇ Ἐκκλησίᾳ. Τοὺς ὀχλουμένους ὑπὸ πνευμάτων ἀκαθάρτων ἐλευθέρωσον· τοῖς πλέουσι σύμπλευσον· τοῖς ὁδοιποροῦσι συνόδευσον· χηρῶν πρόστηθι· ὀρφανῶν ὑπεράσπισον· αἰχμαλώτους ῥῦσαι· νοσοῦντας ἴασαι…». Η Θεία Λειτουργία είναι το ωραιότερο ποίημα των αιώνων. Ο Ρώσος Λογοτέχνης Νικόλαος Γκογκόλ στο λαμπρό μικρό βιβλίο του με τον τίτλο «Λειτουργία» (σ. 100) γράφει: «Αν ο κόσμος δεν έχει καταστραφεί τούτο οφείλεται στη Θεία Λειτουργία». Λόγια συγκλονιστικά. Λόγια αληθινά. Ο Άγιος Χρυσόστομος ωραιότατα παρατηρεί ότι ο Θεός τις 7 μέρες της εβδομάδας δεν τις χώρισε σε δυο ίσα τμήματα, ώστε να κρατήσει το ένα και το άλλο να δώσει στους ανθρώπους, αλλά έδωκε τις 6 σε μας και κράτησε τη μία και από αυτή θέλει να του προσφέρουμε 2 ώρες. Και όμως ούτε τις 2 προσφέρουμε για να παρακολουθήσουμε τη Θεία Λειτουργία (Ε.Π. 49, 363). Τόσο άδικοι και αχάριστοι είμαστε.

Όγδοη ιερή Ακολουθία της Μεγάλης Σαρακοστής είναι ο Μέγας Κανών. Ψάλλεται την Τετάρτη εσπέρας της πέμπτης εβδομάδας των νηστειών. Αποτελείται από 250 τροπάρια και 11 ειρμούς και μερικά ακόμη προς τιμήν της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας και προς τιμήν του Αγίου Ανδρέα από τη Δαμασκό, του Ιεροσολυμίτη και επισκόπου της Κρήτης. Ο άγιος έζησε 660-740 μ.Χ. Είναι ο εφευρέτης των Κανόνων. Είναι ο δημιουργός της τρίτης και πιο ένδοξης περιόδου της εκκλησιαστικής μας υμνογραφίας. Οι άλλες περίοδοι είναι τα πρώτα 300 χρόνια της Εκκλησίας (εποχή διαφόρων τροπαρίων) και τα έτη 300-700 μ.Χ. περίοδος Κοντακίων. Ο Μέγας Κανών είναι δάσος πνευματικό και ανθόκηπος του Πνεύματος. Δεκάδες μορφές της Π. Διαθήκης και άλλες τόσες της Κ. Διαθήκης παρελαύνουν στο ποιητικό αυτό αριστούργημα. Επειδή είναι ο κατ’ εξοχήν Κανών της μετανοίας αυτός είναι ο λόγος που δεν παραλείπεται η Β΄ Ωδή ως πένθιμη. Ωραιότατα άνθη είναι τα τροπάρια «Πόθεν ἄρξομαι θρηνεῖν τὰς τοῦ ἀθλίου μου βίου πράξεις, ποίαν ἀπαρχὴν ἐπιθήσω, Χριστέ, τῇ νῦν θρηνῳδίᾳ…», «Ὁ Νόμος ἠσθένησεν, ἀργεῖ τὸ Εὐαγγέλιον…». Χωρίς αμφιβολία η καρδιά του Μεγάλου Κανόνος είναι το κοντάκιον «Ψυχή μου, ψυχή μου, ἀνάστα, τί καθεύδεις; τὸ τέλος ἐγγίζει καὶ μέλλεις θορυβεῖσθαι· ἀνάνηψον οὖν, ἵνα φείσηταί σου Χριστὸς ὁ Θεός, ὁ πανταχοῦ παρὼν καὶ τὰ πάντα πληρῶν». Πραγματικό διαμάντι. Ο ασύγκριτος ι. Χρυσόστομος είχε απόλυτο δίκιο όταν λακωνικά έλεγε: «Οὐδὲν οὕτως ἀνίστησι ψυχήν… ὡς θεῖον ἆσμα» (Ε.Π. 55, 156).

Πηγή: Νευράκης Νικόλαος, Το κατανυκτικό Τριώδιο, Αθήνα, 1995

ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ

ΑΓΙΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΜΠΡΙΑΝΤΣΙΑΝΙΝΩΦ

Μετανοεῖτε, ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Μετανοεῖτε καὶ πιστεύετε ἐν τῷ εὐαγγελίω. Αὐτὰ ἦσαν τὰ πρῶτα λόγια τοῦ κηρύγματος τοῦ θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Αὐτὰ τὰ ἴδια λόγια λέγει καὶ σ’ ἐμᾶς μέχρι σήμερα, μέσω τοῦ Εὐαγγελίου. Ὅταν ἐπληθύνθη περισσότερον ἀπὸ κάθε ἄλλη ἐποχὴ ἡ ἁμαρτία στὸν κόσμο, κατῆλθε ἐδῶ στὴν γῆ μας ὁ Παντοδύναμος Ἰατρός. Κατῆλθε στὸν τόπον αὐτὸ τῆς ἐξορίας, στὸν τόπο τῶν βασάνων καὶ τῶν παθῶν μας, ποὺ εἶναι μία πρόγευσις τῶν αἰωνίων βασάνων τῆς κολάσεως, καὶ εὐαγγελίζεται τὴν λύτρωση, τὴν χαρὰ καὶ τὴν ἴαση σὲ ὅλους τούς ἀνθρώπους, χωρὶς ἐξαίρεση, λέγοντας «μετανοεῖτε».

Ἡ δύναμις τῆς μετανοίας εἶναι θεμελιωμένη στὴν δύναμη τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἰατρὸς εἶναι πανίσχυρος, καὶ ἡ ἴασις ποὺ Ἐκεῖνος χαρίζει εἶναι παντοδύναμος.

Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη, ὅταν ἐκήρυσσε ἐδῶ στὴν γῆ ὁ Κύριος, καλοῦσε σὲ θεραπεία ὅλους ὅσοι ἦσαν ἄρρωστοι ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, καὶ δὲν θεωροῦσε καμμία ἁμαρτία ὡς ἀθεράπευτη. Καὶ τώρα, ἐπίσης, συνεχίζει νὰ καλὴ ὅλους, καὶ ὑπόσχεται, καὶ χαρίζει πράγματι τὴν ἄφεση γιὰ κάθε ἁμαρτία καὶ τὴν ἴαση γιὰ κάθε ἁμαρτωλὴ ἀσθένεια.

Ὢ σεῖς, οἱ ὁδοιπόροι τῆς γῆς. Ὢ σεῖς, ὅλοι ὅσοι ἀναλίσκεσθε ἢ σύρεσθε στὴν εὐρύχωρη ὁδό, μέσα στὸν ἀκατάπαυστο θόρυβο τῶν γηίνων μεριμνῶν, περισπασμῶν καὶ διασκεδάσεων, ἀνάμεσα σὲ ἄνθη ἀνάμικτα μὲ ἀγκάθια, σεῖς ποὺ σπεύδετε καὶ ἀκολουθεῖτε αὐτὸ τὸν δρόμο, κατευθυνόμενοι πρὸς τὸ τέλος, ποὺ εἶναι σὲ ὅλους γνωστὸν καὶ ὅμως ὅλοι τὸ λησμονοῦν: ὁ σκοτεινὸς τάφος καὶ ἡ ἀκόμη σκοτεινοτέρα καὶ φοβερωτέρα αἰωνιότης.

Σταματῆστε! Ἀποτινάξτε τὴν γοητείαν αὐτοῦ τοῦ κόσμου, ποὺ σᾶς κρατεῖ μονίμως σὲ αἰχμαλωσία! Ἀκοῦστε αὐτὸ ποὺ σᾶς εὐαγγελίζεται ὁ Σωτὴρ ἡμῶν Χριστός, δῶστε στὰ λόγια του τὴν προσοχὴ ποὺ τοὺς ἁρμόζει: «Μετανοεῖτε καὶ πιστεύετε ἐν τῷ εὐαγγελίῳ. Μετανοεῖτε, ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν».

Σᾶς εἶναι ἀπαραίτητο, ὁδοιπόροι σεῖς τῆς γῆς, νὰ στρέψετε ὅλη σας τὴν προσοχὴ σ’ αὐτὴν τὴν ζωτικὰ ὠφέλιμη καὶ σωτήρια νουθεσία. Ἀλλιῶς θὰ φθάσετε στὸν τάφο, θὰ φθάσετε στὸ κατώφλι καὶ στὴν πύλη τῆς αἰωνιότητος, χωρὶς νὰ ἔχετε προηγουμένως κατανοήσει καθόλου ὀρθὰ τὴν αἰωνιότητα, οὔτε τὶς ὑποχρεώσεις ἐκείνων ποὺ εἰσέρχονται σ’ αὐτήν, ἔχοντας προετοιμάσει τὸν ἑαυτὸ σας μόνο γιὰ τὶς δίκαιες τιμωρίες ποὺ θὰ ὑφίστασθε αἰωνίως γιὰ τὶς ἁμαρτίες σας. Ἡ βαρυτέρα δὲ καὶ σοβαροτέρα ἁμαρτία εἶναι τὸ νὰ μὴ δίδετε προσοχὴ στοὺς λόγους τοῦ Σωτῆρος μας Χριστοῦ, δηλαδὴ νὰ τὸν περιφρονῆτε. Μετανοεῖτε!

Ἀποκοιμίζει καὶ ἐξαπατᾶ τὸν ἄνθρωπον ὁ δρόμος τῆς ἐπιγείου ζωῆς. Στὰ μάτια αὐτῶν ποὺ ἀρχίζουν τὴν πορεία τους σ’ αὐτήν, παρουσιάζεται σὰν ἕνα ἀτελείωτο πεδίο ποὺ σφύζει ἀπὸ πραγματικότητα. Γιὰ ὅσους τὴν τελείωσαν, παρουσιάζεται σὰν ἕνα συντομότατο ταξίδι ποὺ συνοδεύεται ἀπὸ ὄνειρα καὶ μάλιστα χωρὶς περιεχόμενο. Μετανοεῖτε!

Καὶ τὴν δόξα καὶ τὸν πλοῦτο καὶ ὅλα τὰ ἄλλα φθαρτὰ ἀποκτήματα καὶ πλεονεκτήματα, ποὺ γιὰ τὴν ἐξασφάλισή τους ἀναλίσκει ὅλη τὴν ἐπίγεια ζωή του καὶ ὅλες τὶς δυνάμεις τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματός του ὁ τυφλωμένος ἁμαρτωλός, ὀφείλει νὰ τὰ ἐγκαταλείψη μέσα στὰ λίγα ἐκεῖνα λεπτὰ κατὰ τὰ ὁποῖα τὸ ἔνδυμα τῆς ψυχῆς, τὸ σῶμα, ἀφαιρεῖται καὶ ἀποσπᾶται ἀπὸ αὐτήν. Τότε ἡ ψυχὴ ὁδηγεῖται ἀπὸ τοὺς αὐστηροὺς ἀγγέλους στὸ Κριτήριο τοῦ δικαίου Θεοῦ, τοῦ ἀγνώστου σ’ αὐτήν, Ἐκείνου τὸν ὁποῖο αὐτὴ ἔχει περιφρονήσει. Μετανοεῖτε!

Μοχθοῦν οἱ ἄνθρωποι καὶ βιάζονται νὰ πλουτίσουν σὲ γνώσεις, οἱ ὁποῖες ὅμως εἶναι μικρᾶς μόνον σημασίας, καὶ κατάλληλες γιὰ κάποιο μόνον χρονικὸ διάστημα. Γνώσεις ποὺ συμβάλλουν στὴν ἱκανοποίησι ἀναγκῶν, ἀνέσεων καὶ ἰδιοτροπιῶν τῆς ἐπιγείου ζωῆς. Περιφρονοῦμε τελείως τὶς οὐσιαστικές, τὶς ἀναγκαῖες γνώσεις καὶ τὴν ἐργασία, γιὰ τὰ ὁποῖα καὶ μόνο μᾶς ἔχει χαρισθεῖ ἡ ἐπίγειος ζωή. Δηλαδὴ τὴν γνώση τοῦ Θεοῦ, καὶ τὴν συνδιαλλαγή μας μὲ αὐτὸν μέσω τοῦ λυτρωτοῦ μας Χριστοῦ. Μετανοεῖτε!

Ἀδελφοί, ἂς ἐξετάσουμε τὴν ἐπίγεια ζωὴ μας ἀντικειμενικά, ἀμερόληπτα, ὑπὸ τὸ φῶς τοῦ Εὐαγγελίου. Εἶναι μηδαμινή, ἕνα τίποτε. Ὅλα της τὰ ἀγαθὰ ἀφαιροῦνται μὲ τὸν θάνατο, ἀλλὰ συχνὰ καὶ πολὺ πρὶν ἀπὸ τὸν θάνατο μὲ ποικίλες, ἀπροσδόκητες καταστάσεις.

Αὐτὰ τὰ φθαρτά, τὰ τόσο γρήγορα ἐξαφανιζόμενα ἀγαθά, δὲν ἀξίζουν νὰ ὀνομάζωνται ἀγαθά. Στὴν πραγματικότητα εἶναι ἀπάτες καὶ παγίδες. Ὅσοι κολλοῦν καὶ βυθίζονται στὶς παγίδες αὐτές, καὶ συλλαμβάνονται ἀπὸ αὐτές, ἀποστεροῦνται ἀπὸ τὰ ἀληθινά, τὰ αἰώνια, τὰ οὐράνια, πνευματικὰ ἀγαθά, ποὺ ἀποκτοῦμε ὅταν πιστεύουμε στὸν Χριστὸ καὶ τὸν ἀκολουθοῦμε στὴν μυστικὴν ὁδὸ τῆς εὐαγγελικῆς ζωῆς. Μετανοεῖτε!

Σὲ πόσο φοβερή τύφλωση εὐρισκόμεθα! Πῶς ἀπὸ αὐτὴν τὴν τύφλωση ἀποδεικνύεται ὀφθαλμοφανῶς ἡ πτῶσις μας! Βλέπουμε τὸν θάνατο τῶν ἀδελφῶν μας. Γνωρίζουμε ὅτι ὁ θάνατος ἐπίκειται, ἴσως καὶ πολὺ σύντομα, καὶ γιά μᾶς, διότι κανεὶς ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους δὲν ἔμεινε ἐδῶ στὴν γῆ γιὰ πάντα. Βλέπουμε ὅτι πολλούς, καὶ πρὶν ἀπὸ τὸν θάνατο, ἡ ἐπίγειος εὐτυχία τοὺς προδίδει.

Βλέπουμε αὐτὴν τὴν εὐτυχία νὰ μεταβάλλεται συχνὰ σὲ δυστυχία, ποὺ ὁμοιάζει μὲ καθημερινὴ ἐμπειρία θανάτου. Παρ’ ὅλη αὐτὴ τὴν τόσν ὀφθαλμοφανῆ μαρτυρία τῆς ἰδίας μας τῆς πείρας, ἐμεῖς κυνηγοῦμε τὰ πρόσκαιρα μόνον ἀγαθὰ ὡσὰν νὰ ἦσαν μόνιμα, αἰώνια. Μόνον σ’ αὐτὰ εἶναι στραμμένη ἡ προσοχή μας! Ξεχασμένος ὁ Θεός! Ξεχασμένη καὶ ἡ μεγαλοπρεπὴς καὶ συνάμα φοβερὰ αἰωνιότης! Μετανοεῖτε!

Θὰ μᾶς προδώσουν, ἀδελφοί, ὁπωσδήποτε θὰ μᾶς προδώσουν ὅλα τὰ φθαρτὰ ἀγαθά. Τοὺς πλουσίους καὶ τοὺς πάμπλουτους θὰ τοὺς προδώση ὁ πλοῦτος τους, τοὺς ἐνδόξους ἡ δόξα τους, τοὺς νέους ἡ νεότης τους, τοὺς σοφοὺς ἡ σοφία τους.

Ἕνα μόνον αἰώνιο καὶ οὐσιῶδες ἀγαθὸ μπορεῖ νὰ ἀποκτήση ὁ ἄνθρωπος κατὰ τὴν διέλευσή του ἀπὸ τὴν γῆ. Αὐτὸ εἶναι ἡ ἀληθὴς γνῶσις τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ συμφιλίωσίς του μὲ τὸν Θεό, τὴν ὁποία χαρίζει ὁ Χριστός. Γιὰ νὰ λάβη ὅμως κανεὶς τὰ κορυφαῖα καὶ ὑπέρτατα αὐτὰ ἀγαθά, πρέπει νὰ ἐγκαταλείψη τὴν ἁμαρτωλὴν ζωὴ καὶ νὰ τὴν μισήση. Μετανοεῖτε!

Μετανοεῖτε! Τί σημαίνει νὰ μετανοήσουμε; Σημαίνει νὰ ὁμολογήσουμε τὶς ἁμαρτίες μας καὶ νὰ μεταμεληθοῦμε γι’ αὐτές. Σημαίνει ἀκόμη νὰ πάψουμε νὰ τὶς διαπράττουμε καὶ ποτὲ πλέον νὰ μὴν ἐπιστρέψουμε σ’ αὐτές, ὅπως εἶπε κάποιος μεγάλος ἅγιος Πατέρας ἀπαντώντας σὲ ἀνάλογον ἐρώτηση. Μὲ τὸν τρόπον αὐτὸν πολλοὶ ἄνθρωποι μεταβάλλονται σὲ ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ πολλοὶ ἄνομοι σὲ ἀνθρώπους εὐλαβεῖς καὶ δικαίους. Μετανοεῖτε!

Ἀπορρίψετε ἀπὸ ἐπάνω σας ὄχι μόνο τὶς φανερὲς ἁμαρτίες, ὅπως εἶναι ὁ φόνος, ἡ ἁρπαγή, ἡ ἀκολασία, ἡ διαβολὴ καὶ τὸ ψεῦδος, ἀλλὰ καὶ τὶς ὀλέθριες διασκεδάσεις, τὶς σαρκικὲς ἡδονές, τὰ ἀπρεπῆ ὀνειροπολήματα καὶ τοὺς ἀθέμιτους λογισμούς, ὅλα, ὅλα ὅσα ἀπαγορεύονται ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο. Τὴν μέχρι τώρα ἁμαρτωλὴ ζωή σας νὰ τὴν λούσετε μὲ τὰ δάκρυα τῆς εἰλικρινοῦς μετανοίας.

Ὅταν καταληφθῆς ἀπὸ ἀκηδία καὶ εἶσαι ψυχικῶς ἐξησθενημένος, μὴν εἰπῆς μέσα σου «ἔχω περιπέσει σὲ βαριὰ ἁμαρτήματα. Μὲ τὴν μακροχρόνια ἁμαρτωλὴ ζωή μου ἔχω ἀποκτήσει ἁμαρτωλὲς συνήθειες, ποὺ μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου ἔχουν γίνει σὰν φυσικές μου ἰδιότητες καὶ ἔχουν κάνει ἀδύνατη γιὰ μένα τὴν μετάνοια».

Αὐτοὺς τοὺς σκοτεινοὺς λογισμούς σοῦ ἐμπνέει ὁ νοητὸς ἐχθρός σου, ποὺ δὲν τὸν ἔχεις προσέξει ἀκόμη, καὶ δὲν τὸν ἔχεις ἀντιληφθεῖ. Ἐκεῖνος γνωρίζει τὴν δύναμη τῆς μετανοίας καὶ φοβεῖται μήπως ἡ μετάνοια σὲ ἀποσπάσει ἀπὸ τὴν ἐξουσία του.

Καὶ προσπαθεῖ νὰ σὲ ἀφελκύση ἀπὸ τὴν μετάνοια μὲ τὸν λογισμὸ ὅτι ὁ Θεὸς δὲν ἔχει τὴν ἱκανότητα νὰ ἐπιφέρη παντοδύναμο τὴν ἰατρεῖα του στὴν κατάστασή σου αὐτή. Αὐτοῦ τοῦ πολέμου τὴν ἐμπειρία εἶχε καὶ ὁ Προφήτης Δαβὶδ ὅταν ἔλεγε. «Κύριε, τί ἐπληθύνθησαν οἱ θλίβοντές με; Πολλοὶ ἐπανίστανται ἐπ’ ἐμέ. Πολλοὶ λέγουσι τῇ ψυχῇ μου, οὐκ ἔστι σωτηρία αὐτῷ ἐν τῷ Θεῷ αὐτοῦ. Σὺ δέ, Κύριε, ἀντιλήπτωρ μου εἶ, δόξα μου καὶ ὑψῶν τὴν κεφαλήν μου. Φωνή μου πρὸς Κύριον ἐκέκραξα καὶ ἐπήκουσέ μου ἐξ ὄρους ἁγίου αὐτοῦ».

Ἐκεῖνος ποὺ ἔχει θεσπίσει τὴν μετάνοια εἶναι ὁ Δημιουργός σου, ὁ ὁποῖος σὲ ἐδημιούργησε ἐκ τοῦ μηδενός. Εὐκολώτερα λοιπὸν τώρα ποὺ σὲ ἔχει ἤδη φέρει στὴν ὕπαρξη μπορεῖ νὰ σὲ ἀναπλάση καὶ νὰ μεταμορφώση τὴν καρδία σου, ἀπὸ φιλαμαρτήμονα νὰ τὴν κάνη φιλόθεο, ἀπὸ φιλήδονο, ἀπὸ φιλόσαρκο, ἀπὸ κακόβουλο καὶ ἀπὸ ἡδυπαθῆ νὰ τὴν κάνη καθαράν, πνευματικήν, ἁγία.

Ἀδελφοί! Ἂς γνωρίσουμε τὴν ἀνέκφραστη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸ βυθισμένο στὴν ἁμαρτία ἀνθρώπινο γένος. Ὁ Κύριος οἰκονόμησε τὴν ἐνανθρώπησή του, ἔτσι ὥστε μέσω τῆς ἀνθρωπίνης φύσεώς του νὰ μπορέση νὰ δεχθῆ τὶς τιμωρίες ποὺ οἱ ἄνθρωποι ἀξίζουν νὰ δεχθοῦν. Καὶ μὲ τὸ νὰ δεχθῆ τιμωρία Ἐκεῖνος ὁ Πανάγιος, νὰ ἐξαγοράση καὶ νὰ λυτρώση τοὺς ἐνόχους ἀπὸ τὴν τιμωρία. Τί τὸν προσείλκυσε κοντά μας, ἐδῶ στὴν γῆ, στὸν τόπο τῆς ἐξορίας μας; Μήπως οἱ δικαιοσύνες μας; Ὄχι! Τὸν εἵλκυσε σὲ μᾶς ἡ ὀλεθρία ἐκείνη κατάστασις στὴν ὁποία μᾶς ἔριξε ἡ ἁμαρτία μας.

Ἄνθρωποι ἁμαρτωλοί! Ἂς πάρουμε θάρρος, διότι γιά μᾶς, ἀκριβῶς πρὸς χάριν μας ὁ Κύριος ἐπετέλεσε τὸ μέγα ἔργον τῆς ἐνανθρωπήσεώς του! Ἐπέβλεψε μὲ ἀσύλληπτο ἔλεος στὶς ἀσθένειές μας. Ἂς πάψουμε νὰ ταλαντευώμεθα, ἂς πάψουμε νὰ παραδιδώμεθα στὴν ἀκηδία καὶ τὴν ἀμφιβολία. Ἂς πλησιάσουμε γεμάτοι πίστη, ζῆλο καὶ εὐγνωμοσύνη, καὶ ἂς ἀρχίσουμε τὴν μετάνοια. Ἂς συμφιλιωθοῦμε διὰ μέσου αὐτῆς πρὸς τὸν Θεό. Ἂς ἀνταποκριθοῦμε, ὅσον μᾶς εἶναι δυνατό, μὲ τὶς ἀσθενικὲς δυνάμεις μας στὴν μεγάλη ἀγάπη τοῦ Κυρίου πρὸς ἐμᾶς, ὅπως μποροῦν νὰ ἀνταποκρίνωνται στὴν ἀγάπη τοῦ Δημιουργοῦ τὰ δημιουργήματά του, τὰ ὁποῖα μάλιστα ἔπεσαν στὴν ἁμαρτία: Ἂς μετανοήσουμε! Ἂς μετανοήσουμε ὄχι μόνο μὲ λόγια, ἂς δώσουμε μαρτυρία τῆς μετανοίας μας, ὄχι μόνο μὲ λίγα δάκρυα τῆς στιγμῆς, οὔτε μόνο μὲ τὴν ἐξωτερικὴ συμμετοχὴ στὶς ἱερὲς ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας, νὰ τελοῦμε μόνο τὶς ἐκκλησιαστικὲς ἱεροτελεστίες, ὅπως περιωρίζοντο νὰ πράττουν οἱ Φαρισαῖοι. Ἂς προσκομίσουμε μαζὶ μὲ τὰ δάκρυα καὶ μὲ τὴν ἐξωτερικὴ εὐσέβεια καὶ τὸν ἄξιο καρπὸ τῆς μετανοίας μας. Ἂς μεταβάλουμε τὴν ἁμαρτωλὴ ζωή μας σὲ σύμφωνο μὲ τὸ Εὐαγγέλιον βιοτή.

«Ἴνα τί ἀποθνήσκετε, οἶκος Ἰσραήλ;». Γιατί χάνεστε, χριστιανοί, μὲ θάνατον αἰώνιον ἐξ αἰτίας τῶν ἁμαρτιῶν σας; Γιατί νὰ γεμίζετε τὴν κόλαση σὰν νὰ μὴν ἔχη θεσπισθῆ μέσα στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἡ πανίσχυρος μετάνοια; Αὐτὴ ἡ ἄπειρος ἀγαθὴ δωρεὰ ἔχει δοθεῖ στὸν οἶκον Ἰσραήλ, δηλαδὴ στοὺς χριστιανούς.

Καὶ ὅποτε θελήσουμε, καθ’ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς ζωῆς μας, καὶ ὅποιες καὶ ἂν εἶναι οἱ ἁμαρτίες μας, ἡ δωρεὰ αὐτὴ ἐνεργεῖ μὲ δύναμη μοναδική. Καθαρίζει ἀπὸ κάθε ἁμαρτία, σώζει τὸν κάθε ἄνθρωπο ποὺ προστρέχει στὸν Θεό, ἔστω καὶ ἂν αὐτὸς μετανοήση στὰ τελευταῖα λεπτὰ τῆς ζωῆς του, μόλις πρὶν ἀπὸ τὸν θάνατο.

«Ἴνα τί ἀποθνήσκετε, οἶκος Ἰσραήλ;». Χάνονται τόσοι χριστιανοὶ μὲ τὸν αἰώνιο θάνατο, γιὰ τὸν λόγο ὅτι σὲ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς ἐπιγείου ζωῆς τῶν δὲν κάνουν τίποτε ἄλλο ἀπὸ τὸ νὰ ἀσχολοῦνται μὲ τὴν ἀθέτηση τῶν ὑποσχέσεων ποὺ ἔδωσαν κατὰ τὸ ἅγιο Βάπτισμα, καὶ μὲ τὴν δουλεία τους στὴν ἁμαρτία. Χάνονται, διότι δὲν κρίνουν τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ ἄξιο ἀκόμη καὶ τῆς παραμικρᾶς προσοχῆς τους, τὸν Λόγο ποὺ κηρύττει τὴν μετάνοια.

Στὶς ὕστατες στιγμὲς πρὶν ἀπὸ τὸν θάνατό τους, δὲν κατορθώνουν νὰ ἐπωφεληθοῦν ἀπὸ τὴν πανίσχυρο δύναμη τῆς μετανοίας. Δὲν μποροῦν νὰ ἐπωφεληθοῦν εἴτε διότι δὲν ἀπέκτησαν καμμία γνώση γιὰ τὸν χριστιανισμό, εἴτε διότι ἀπέκτησαν μία πολὺ ἀνεπαρκῆ καὶ συγκεχυμένη γνώση γι’ αὐτόν, ἡ ὁποία πρέπει νὰ ὀνομασθῆ πλήρης ἄγνοια μᾶλλον παρὰ ἔστω καὶ παραμικρὰ γνῶσις.

«Ζῶ Ἐγώ, λέγει Κύριος», ἀναγκαζόμενος νὰ ἐνισχύση μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο τὴν διαβεβαίωση ἐνώπιον τῶν ἀπίστων, καὶ νὰ διεγείρη τὴν προσοχὴ τῶν ἀπροσέκτων. «Ζῶ Ἐγώ, λέγει Κύριος, οὐ βούλομαι τὸν θάνατον τοῦ ἀσεβοῦς, ὡς τὸ ἀποστρέψαι τὸν ἀσεβῆ ἀπὸ τῆς ὁδοῦ αὐτοῦ, καὶ ζῆν αὐτόν… ἵνα τί ἀποθνήσκετε οἶκος Ἰσραήλ;».

Ὁ Θεὸς γνώριζε τὴν ἀσθένεια τῶν ἀνθρώπων. Ἐγνώριζε ὅτι καὶ μετὰ τὸ Βάπτισμα θὰ πίπτουν σὲ παραπτώματα καὶ ἁμαρτίες. Γι’ αὐτὸ τὸν λόγο καὶ ἐθέσπισε στὴν Ἐκκλησία του τὸ Μυστήριο τῆς Μετανοίας, διὰ τῆς ὁποίας καθαρίζονται οἱ ἁμαρτίες ποὺ διεπράχθησαν μετὰ τὸ Βάπτισμα.

Ἡ μετάνοια πρέπει νὰ συμβαδίζη μὲ τὴν πίστη στὸν Χριστό, καὶ νὰ προηγεῖται ἀπὸ τὸ εἰς Χριστὸν Βάπτισμα. Μετὰ δὲ τὸ Βάπτισμα βοηθεῖ ἐκεῖνον ποὺ πίστευσε στὸν Χριστὸ καὶ ἐβαπτίσθη σ’ αὐτόν, νὰ διορθώση τὶς παραβάσεις τῶν ὑποχρεώσεών του.

Ὅταν πολλοὶ ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα καὶ ὅλη τὴν Ἰουδαία κατέβαιναν στὸν Ἰορδάνη γιὰ νὰ βαπτισθοῦν ἀπὸ τὸν Ἰωάννη, τὸν κήρυκα τῆς μετανοίας, ἐξωμολογοῦντο σ’ αὐτὸν τὶς ἁμαρτίες τῶν, ὄχι ἐπειδὴ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βαπτιστὴς εἶχε ἀνάγκη νὰ γνωρίζη τὶς ἁμαρτίες τῶν προσερχομένων σ’ αὐτόν, ὅπως παρατηρεῖ κάποιος ἱερὸς συγγραφεύς, ἀλλὰ διότι ἦταν ἀνάγκη, χάριν τῆς σταθερότητος τῆς μετανοίας τους, μαζὶ μὲ τὴν λύπη τους γιὰ τὴν διάπραξη ἁμαρτημάτων, νὰ συνενώσουν καὶ τὴν ἐξομολόγηση τῶν ἁμαρτιῶν τους.

Ἡ ψυχὴ ποὺ γνωρίζει ὅτι πρέπει νὰ ἐξομολογηθῆ τὶς ἁμαρτίες της, λέγει ὁ ἴδιος ἅγιος, συγκρατεῖται μὲ αὐτὴν τὴν ἴδια τὴν σκέψη ὡσὰν μὲ χαλινό, νὰ μὴν ἐπαναλάβη τὶς προηγούμενες ἁμαρτίες. Ἀντιθέτως, οἱ ἁμαρτίες ποὺ δὲν ἔγιναν ἀντικείμενο ἐξομολογήσεως, ἐπαναλαμβάνονται μὲ ἄνεση, ὡσὰν νὰ διεπράχθησαν στὸ σκότος.

Μὲ τὴν ἐξομολόγηση τῶν ἁμαρτιῶν καταλύεται ἡ φιλική μας σχέσις πρὸς αὐτές. Τὸ μίσος πρὸς τὶς ἁμαρτίες εἶναι σημάδι ἀληθινῆς μετανοίας, καὶ ἀποφασιστικότητος τοῦ ἐξομολογουμένου νὰ ζήση ζωὴν ἐνάρετον.

Ἂν ἀπέκτησες τὴν ἕξη πρὸς ἁμαρτωλὲς πράξεις, τότε νὰ τὶς ἐξομολογῆσαι συχνά, καὶ σύντομα θὰ ἐλευθερωθῆς ἀπὸ τὴν αἰχμαλωσία σου σ’ αὐτές, καὶ ἔτσι μὲ εὐκολία καὶ χαρὰ θὰ ἀκολουθῆς τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό.

Ἂν κάποιος καταδίδει συνεχῶς τοὺς φίλους του, οἱ φίλοι του γίνονται ἐχθροί του καὶ ἀπομακρύνονται σὰν ἀπὸ καταδότη, ποὺ ἐπιδιώκει στὴν πραγματικότητα τὴν καταστροφή τους. Ἂν κάποιος ἐξομολογῆται τὰ ἁμαρτήματά του, αὐτὰ ὑποχωροῦν καὶ τὸν ἐγκαταλείπουν, διότι οἱ ἁμαρτίες θεμελιώνονται καὶ στηρίζονται ἐπάνω στὴν ὑπερηφάνεια τῆς πεπτωκυῖας φύσεως, καὶ δὲν ἀντέχουν τὴν ἀποκάλυψή τους καὶ τὸν ὀνειδισμό.

Ὅποιος μὲ τὴν ἐλπίδα νὰ μετανοήση, ἁμαρτάνει ἐκ προαιρέσεως καὶ μὲ τὴν πρόθεσή του, αὐτὸς συμπεριφέρεται ὕπουλα ἔναντι τοῦ Θεοῦ. Καὶ ὅποιος, ἐλπίζοντας ὅτι θὰ μετανοήση, ἁμαρτάνει αὐτοπροαιρέτως καὶ μὲ πρόθεση νὰ ἐνεργήση ἔτσι, αὐτὸς πλήττεται ἀπροσδοκήτως ἀπὸ τὸν θάνατο, καὶ δὲν τοῦ παρέχεται ὁ καιρὸς τὸν ὁποῖον σκοπεύει νὰ ἀφιερώση στὴν ἀρετή.

Μὲ τὸ μυστήριον τῆς ἐξομολογήσεως καθαρίζονται καὶ ἐκπλύνονται τελείως ὅλες οἱ ἁμαρτίες ποὺ ἔχουν διαπραχθῆ ἐν λόγω ἢ ἔργω ἢ διανοία. Γιὰ νὰ ἐξαλειφθοῦν ἀπὸ τὴν καρδία οἱ ἁμαρτωλὲς συνήθειες ποὺ μὲ τὴν πάροδο τῶν ἐτῶν ἔχουν ριζώσει μέσα της, χρειάζεται νὰ ἐμμένη κανεὶς συνεχῶς καὶ σταθερὰ στὴν μετάνοια.

Ἡ συνεχὴς καὶ σταθερὰ μετάνοια βιώνεται ὡς συνεχὴς συντριβὴ τοῦ πνεύματος, καὶ συνίσταται στὴν πάλη μὲ τοὺς λογισμοὺς καὶ τὶς ἐπιθυμίες, μὲ τὰ ὁποῖα ἐκδηλώνεται τὸ κρυμμένο στὴν καρδίαν ἁμαρτωλὸ πάθος, στὴν χαλιναγώγηση τῶν σωματικῶν αἰσθήσεων καὶ τῆς κοιλίας, στὴν ταπεινὴ προσευχὴ καὶ στὴν συχνὴ ἐξομολόγηση.

Ἀδελφοί, μὲ τὴν ἑκουσία ἁμαρτία ἔχουμε χάσει τὴν ἁγία ἁγνότητα, τὴν καθαρότητα καὶ ἀθωότητα, ποὺ παραβιάζεται ὄχι μόνον ἀπὸ τὴν ἁμαρτωλὴ πράξη, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὴν γνώση τοῦ κακοῦ. Ἔχουμε χάσει τὴν καθαρότητα καὶ ἀθωότητα, μέσα στὴν πνευματικὴ αἴγλη καὶ ἀκτινοβολία τῆς ὁποίας μᾶς ἔφεραν στὸ εἶναι, κατὰ τὴν γένεση, τὰ χέρια τοῦ Δημιουργοῦ.

Ἔχουμε χάσει ἀκόμη καὶ τὴν καθαρότητα ποὺ ἐλάβαμε κατὰ τὴν ἀνάπλασή μας μὲ τὸ ἅγιο Βάπτισμα. Στὸν δρόμο τῆς ζωῆς ἔχουμε κηλιδώσει μὲ ποικίλες ἁμαρτίες τὸν χιτώνα μας, τὸν ὁποῖο ὁ Λυτρωτὴς μᾶς εἶχε καθαρίσει καὶ λευκάνει πρὸς χάριν μας.

Τὸ μόνο ποὺ μᾶς ἔχει ἀπομείνει εἶναι τὸ ὕδωρ, τὸ ὕδωρ τῆς μετανοίας. Τί θὰ ἀπογίνουμε ἐὰν ἀμελήσουμε καὶ καταφρονήσουμε καὶ αὐτὸ τὸ λουτρὸν τοῦ καθαρισμοῦ; Θὰ ἀναγκασθοῦμε νὰ παρουσιασθοῦμε ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ μὲ ψυχὴν παραμορφωμένη ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, καὶ Ἐκεῖνος θὰ ἐμβλέψη φοβερὸς σὲ μία τοιαύτη μολυσμένη ψυχή, καὶ θὰ τὴν καταδικάση στὸ πῦρ τῆς γεένης.

«Λούσασθε», λέγει Κύριος ὁ Θεὸς στοὺς ἁμαρτωλούς, «καὶ καθαροὶ γίνεσθε, ἀφέλετε τὰς πονηρίας ἀπὸ τῶν ψυχῶν ὑμῶν, ἀπέναντι τῶν ὀφθαλμῶν μου, παύσασθε ἀπὸ τῶν πονηριῶν ὑμῶν… καὶ δεῦτε διαλεχθῶμεν».

Καὶ πῶς τελειώνει ἡ δικαία αὐτὴ κρίσις τοῦ Θεοῦ, ἡ κρίσις του γιὰ τὴν μετάνοια, στὴν ὁποία συνεχῶς καλεῖ τὸν ἁμαρτωλὸ κατὰ τὸν καιρὸ τῆς ἐπιγείου ζωῆς του; Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ὁμολογήση τὶς ἁμαρτίες του, καὶ ἀποφασίση νὰ μετανοήση εἰλικρινῶς καὶ νὰ διορθωθῆ, τότε ὁ Θεὸς λύει τὴν κρίση ποὺ ὑπῆρχε μαζί του μὲ τὴν ἀκόλουθη ἀπόφαση: «Καὶ ἐὰν ὦσιν αἱ ἁμαρτίαι ὑμῶν ὡς φοινικοῦν, ὡς χιόνα λευκανῶ, ἐὰν δὲ ὦσιν ὡς κόκκινον, ὡς ἔριον λευκανῶ».

Ἂν ὅμως ὁ χριστιανὸς καταφρονήση αὐτὴ τὴν τελευταία, τὴν πολυεύσπλαχνο κρίση τοῦ Θεοῦ, τότε τοῦ ἀνακοινώνεται ἀπὸ τὸν Θεὸν ἡ ὁριστική του καταδίκη στὸ αἰώνιο πῦρ.

«Τὸ χρηστόν τοῦ Θεοῦ», λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, «εἰς μετάνοιαν σὲ ἄγει». Ὁ Θεὸς βλέπει τὰ ἁμαρτήματά σου, παρατηρεῖ μὲ μακροθυμία τὶς ἁμαρτίες ποὺ διαπράττεις κάτω ἀπὸ τὸ βλέμμα του, τὴν ἁλυσίδα τῶν ἁμαρτιῶν ποὺ διεμόρφωσαν ὅλο σου τὸν βίο. Ἀναμένει τὴ μετάνοιά σου, καὶ συνάμα ἀναθέτει στὴν ἐλευθέρα προαιρεσή σου τὴν ἐπιλογὴ τῆς σωτηρίας σου ἢ τῆς καταδίκης σου στὸ αἰώνιο πῦρ. Σὺ ὅμως καταχρᾶσαι τὴν ἀγαθότητα καὶ τὴν μακροθυμία τοῦ Θεοῦ! Οὐδεμία διόρθωσις καὶ βελτίωσις μέσα σου! Ἡ ἀδιαφορία σου ἀντιθέτως αὐξάνει! Αὐξάνει μέσα σου ἡ ἀμέλεια καὶ ἡ περιφρόνησίς σου πρὸς τὸν Θεὸ ἀλλὰ καὶ πρὸς τὴν δική σου, τὴν αἰώνια τύχη σου. Ἐνδιαφέρεσαι, μόνο γιὰ τὸ πῶς θὰ πληθύνης τὶς ἁμαρτίες σου, καὶ στὶς προηγούμενες ἁμαρτίες σου προσθέτεις νέες καὶ χειρότερες!

«Κατὰ τὴν σκληρότητά σου καὶ ἀμετανόητη καρδία θησαυρίζεις σεαυτῷ ὀργὴν ἐν ἡμέρα ὀργῆς καὶ ἀποκαλύψεως καὶ δικαιοκρισίας τοῦ Θεοῦ, ὅς ἀποδώσει ἐκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ. Τοῖς μὲν καθ’ ὑπομονὴν ἔργου ἀγαθοῦ δόξαν καὶ τιμὴν καὶ ἀφθαρσίαν ζητοῦσι, ζωὴν αἰώνιον, τοῖς δὲ ἐξ ἐριθείας (ἀπὸ φιλόνεικο διάθεση δηλαδή), καὶ ἀπειθοῦσι μὲν τῇ ἀληθεία, πειθομένοις δὲ τῇ ἀδικία, θυμὸς καὶ ὀργή. Θλίψις καὶ στενοχωρία ἐπὶ πᾶσαν ψυχὴν ἀνθρώπου τοῦ κατεργαζομένου τὸ κακόν». Ἀμήν.

ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΕΔΕΣΣΗΣ ΠΕΛΛΗΣ ΚΑΙ ΑΛΜΩΠΙΑΣ ΙΩΗΛ

Είναι γνωστὸ πως στην περίοδο αυτὴ έχουμε δυὸ νηστείες. Είναι περίπου επτὰ εβδομάδες αυστηρής νηστείας και μία η εβδομάδα της Τυρινής που προηγείται, οκτώ. Για πολλοὺς είναι μία ευχάριστη και επιθυμητὴ περίοδος, ενώ για άλλους είναι δύσκολη και για άλλους καθόλου ευχάριστη. Θα προσπαθήσουμε να πούμε λίγες σκέψεις για την περίοδο αυτή, όπως την έχουν χαρακτηρίσει οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας.

Πρώτα πρώτα να θυμηθούμε τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, που κάνει μία γενικὴ παρατήρηση για την αγία Τεσσαρακοστή. Λέγει προς όλους μας: «Τὴν Τεσσαρακοστὴν μὴ ἐξουθενεῖτε· μίμησιν γὰρ περιέχει τῆς τοῦ Χριστοῦ πολιτείας».  Είναι σημαντικὴ παρατήρηση αυτή. Ο Χριστὸς δεν εξουθενώνει, δηλ. δεν αφαιρεί τη δύναμη της μεγάλης Τεσσαρακοστής. Πιο πλατειὰ θα λέγαμε, δεν περιφρονεί την μεγάλη Τεσσαρακοστή. Δεν λέγει πως η περίοδος αυτὴ δεν είναι σωστή, ούτε κοροϊδεύει τη νηστεία της Εκκλησίας, ούτε την ατιμάζει, ούτε δυσανασχετεί με τον ερχομό της, ούτε εύχεται να περάσει γρήγορα, ούτε καταλύει τη νηστεία επιδεικτικὰ και χωρὶς λόγο, ούτε προπαγανδίζει πως οι καιροὶ άλλαξαν και πρέπει να αλλάξουμε και εμείς.

Η αγία Τεσσαρακοστὴ είναι μία μίμηση της ζωής του Χριστού. Μετὰ τη βάπτισή Του πήγε στην έρημο και εκεί  «νηστεύσας ἡμέρας τεσσαράκοντα καὶ νύκτας τεσσαράκοντα ὕστερον ἐπείνασεν» (Ματθ. 4,2). Ο Χριστὸς ήταν τέλειος άνθρωπος και μέσα Του δεν είχε την αμαρτητικὴ φορά, αλλὰ χρειαζόταν να μας δώσει τύπο ζωής. Έπρεπε να έχουμε μία εικόνα ασκήσεως μπροστά μας, για να επιτύχουμε του σκοπού μας, που είναι η ένωσή μας με τον Θεό. Κατὰ την περίοδο αυτὴ δέχθηκε και τους πειρασμοὺς του διαβόλου και κατὰ τη διάρκεια των πειρασμών Του «ἄγγελοι διηκόνουν αὐτῷ» (Μάρκ. 1,13). Πολλὰ διδάγματα έχει να μας δώσει η περίοδος των πειρασμών του Κυρίου.

Ο Χριστὸς εκπαιδεύθηκε τρόπον τινα στους πειρασμοὺς με τη νηστεία. Αργότερα ο διάβολος σαν μία φοβερὴ θύελλα θα επιπέσει επάνω Του. Σ᾿ όλους τους πειρασμοὺς βγήκε νικητής. Το ίδιο και ο πιστός. Στη ζωή μας θα έχουμε πολλοὺς πειρασμούς. Χρειαζόμαστε εκπαίδευση. Η περίοδος της νηστείας είναι μία πνευματικὴ εκπαίδευση του Χριστιανού. Μαθαίνει να πολεμά. Ο Κύριος μας έδειξε τον τρόπο, αφού πρώτα αυτὸς πειράσθηκε.

Ο Χριστὸς μέσα στην περίοδο της νηστείας πειράσθηκε και νίκησε. Επίσης και οι πιστοὶ πειράζονται. Γιατί παραχωρεί τους πειρασμοὺς ο Θεός; Για να πληροφορηθούμε πως είμαστε ανώτεροι απ᾿ αυτούς. Για να ταπεινωνόμαστε. Για να πληροφορηθεί ο δαίμονας πως τον εγκαταλείψαμε. Για να ασκηθούμε. Για να λάβουμε σαφή πείρα της δωρεάς του Θεού. Άγγελοι Κυρίου στηρίζουν τους αγωνιστές.

Ο διάβολος πείραξε τον Χριστὸ κατὰ την περίοδο της νηστείας όχι μόνο με τον τρόπο, αλλὰ και με τον τόπο. Η μοναξιὰ και η απομόνωση είναι πολλὲς φορὲς όπλα του διαβόλου. Παράδειγμα η Εύα, την οποία πείραξε, όταν ήταν χωρισμένη απὸ τον Αδάμ. Ακόμη, η απομόνωση φέρνει μερικὲς φορὲς τη μονοτονία, την ακηδία, την πείνα, την αδημονία. Τότε κατὰ την περίοδο της νηστείας παίρνει θάρρος και επιτίθεται εναντίον μας. Όταν όμως μας δει μαζὶ με τους άλλους και συγκεκροτημένους, δεν έχει το θάρρος (γράφει ο ιερὸς Χρυσόστομος) να μας κάνει μεγάλη ζημιά. Γι᾿ αυτό, λοιπόν, στην περίοδο της νηστείας να συχνάζουμε στην Εκκλησία, στις Ακολουθίες, και όλοι μαζὶ να στηρίζουμε ο ένας τον άλλο για να ενθαρρυνόμαστε πως στον αγώνα μας δεν είμαστε μόνοι, αλλὰ μαζί μας είναι όλη η Εκκλησία. Τον Κύριο Τον ενθάρρυναν οι άγγελοι του Θεού. Καταλαβαίνουμε, συνεπώς, πόση μεγάλη ωφέλεια παίρνουμε απὸ την αγία Τεσσαρακοστή.

Μετά, ένας άλλος Άγιος της Εκκλησίας μας, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, γράφει πως κατὰ την περίοδο της μεγάλης Τεσσαρακοστής ο άνθρωπος εμπορεύεται την πνευματικὴ εμπορία και συγκεντρώνει πολὺ πλούτο αρετής. Τονίζει πως δεν είναι μεγάλο κατόρθωμα να διέλθουμε τις ημέρες απλώς της νηστείας, αλλὰ σημασία έχει να διορθώσουμε κάτι απὸ τα ελαττώματά μας και να πλυθούμε απὸ τα αμαρτήματά μας, «εἰ διωρθώσαμεν τί τῶν ἡμετέρων ἐλαττωμάτων, εἰ τὰ ἁμαρτήματα ἀπενιψάμεθα».

Συνηθίζουμε να ρωτάμε ο ένας τον άλλο κατὰ την περίοδο της Τεσσαρακοστής Τεσσαρακοστῆς «πόσας ἕκαστος ἑβδομάδας ἐνήστευσε· καὶ ἔστιν ἀκοῦσαι λεγόντων τῶν μέν, ὅτι δυό, τῶν δὲ ὅτι τρεῖς, τῶν δέ, ὅτι πάσας ἐνήστευσαν τὰς ἑβδομάδας», δηλαδὴ συμβαίνει να ακούς να λένε άλλος μεν πως νήστευσε δυό, άλλος τρείς και άλλος όλες τις εβδομάδες. Και ποιὸ είναι το κέρδος, εὰν δίχως κατορθώματα αρετής περάσουμε την περίοδο της νηστείας;

Εὰν κάποιος λέγει, ότι νήστευσα όλη την περίοδο της Τεσσαρακοστής, συ ειπέ, ότι είχα εχθρὸ και συμφιλιώθηκα μ᾿ αυτόν· είχα συνήθεια να κατηγορώ και την εσταμάτησα· είχα συνήθεια να ορκίζομαι και απαλλάχθηκα απὸ την κακὴ συνήθεια.... Καμία ωφέλεια δεν θα έχουμε απὸ την νηστεία, αν απλώς και μόνο την περάσουμε εική και ως έτυχε. Αν περάσουμε τη νηστεία των φαγητών, όταν περάσουν οι σαράντα ημέρες, περνά και η νηστεία· αν όμως απέχουμε απὸ τα αμαρτήματα και η περίοδος της νηστείας να περάσει, εκείνη η νηστεία (δηλ. των αμαρτημάτων) πάλιν μένει και θα είναι συνεχὴς η ωφέλεια σε μας και πριν ακόμα απὸ τη Βασιλεία των Ουρανών θα μας χαρίσει όχι μικρὲς αμοιβὲς εδώ.

Βλέπουμε πως η μεγάλη Τεσσαρακοστὴ δεν είναι μία περίοδος για να νηστεύσουμε μόνο απὸ φαγητά, αλλὰ για να εξασκούμαστε στην αρετή. Όταν όλα αυτὰ τα κατορθώσουμε, τότε θα αξιωθούμε την κυρία ημέρα να προσέλθουμε στην πνευματικὴ τράπεζα, δηλ. στη θεία Ευχαριστία, για να κοινωνήσουμε. Η προσέλευση στο μυστήριο της ζωής είναι ικανὸ κίνητρο, για να μας παρακινεί στην πνευματική μας άσκηση.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος τονίζει πως η νηστεία είναι και καθάρσιο του εαυτού μας. Προ της μεγάλης ημέρας του Πάσχα, «κάθαρσίς ἐστι προεόρτιος».  Ο χριστιανὸς επιτυγχάνει τη «συννέκρωση» με τον Χριστό, συμμετέχει στη νέκρωση τού Χριστού. Όπως ο Κύριος νεκρώνει τη σάρκα Του για τη σωτηρία του κόσμου, έτσι και οι χριστιανοὶ νεκρώνουν τα πάθη τους για τη σωτηρία την ιδική τους. Ο Κύριος νήστευσε λίγο πριν απὸ τον πειρασμό, εμείς πριν απὸ το Πάσχα.

Με τέτοιες σκέψεις ας διέλθουμε το στάδιο της μεγάλης Τεσσαρακοστής για να ωφεληθούμε πολύ.

Πηγή:www.faneromenihol.gr

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΕΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΣΕ ΕΝΑΝ ΝΕΟ ΣΗΜΕΡΑ;

ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ ΜΟΥΡΤΖΑΝΟΥ, ΓΕΝΙΚΟΥ ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ Ι.Μ. ΚΕΡΚΥΡΑΣ, ΠΑΞΩΝ & ΔΙΑΠΟΝΤΙΩΝ ΝΗΣΩΝ, ΔΡ. ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

Για τους περισσότερους είναι μία παράδοση, ένα έθιμο. Συνδεδεμένη με τη νηστεία και με έκβασή της την Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα, η Σαρακοστή είναι μία συνήθεια που έρχεται από το παρελθόν.

Πολλοί νέοι σήμερα νηστεύουν, ακολουθώντας την οικογένειά τους, επιλέγοντας έναν εναλλακτικό τρόπο διατροφής ή επειδή αισθάνονται ότι η νηστεία είναι ένας απόηχος της ανάγκης για Θεό και νόημα ζωής. Άλλοι πάλι εκκλησιάζονται, ιδίως κατά τους Χαιρετισμούς ή τις Κυριακές της Σαρακοστής. Σχεδόν όλοι όμως συνεχίζουν τον τρόπο ζωής τους, χωρίς να συνειδητοποιούν στον λογισμό και στον προβληματισμό τους ότι Σαρακοστή σημαίνει αλλιώτικη πορεία ζωής.

Η οικογένεια, εφόσον έχει πνευματικά βιώματα και νιώθει την ανάγκη μεταλαμπάδευσής τους, μπορεί να δώσει στα παιδιά και τους νέους αφετηρίες σαρακοστιανών εμπειριών. Λιγότερη τηλεόραση και υπολογιστής. Επιμέλεια στην προσευχή. Συζήτηση για το νόημα του κόσμου και της ζωής. Ο Χριστός ως βάση για τη διαχείριση των περιστάσεων, των ανθρώπων, των σχέσεων. Και τη ίδια στιγμή εργασία με τον εαυτό μας. Αίσθηση ότι ο χρόνος της νηστείας δεν είναι μόνο διατροφική αλλαγή, αλλά απόφαση για περισσότερη αγάπη. Για συγχώρεση και ανοχή. Για θέαση του κόσμου μέσα από τη θέση του πλησίον. Αντίσταση στο ήθος ενός πολιτισμού που επιμένει ατομοκεντρικά. Σύνδεση με την εκκλησιαστική κοινότητα μέσω της λατρείας και των εορτών. Μετάνοια για τα μικρότερα ή μεγαλύτερα λάθη.

Και βέβαια χαρά. Αυτή που είναι το τελικό νόημα της Σαρακοστής, όπως και κάθε λειτουργικής περιόδου της ζωής της Εκκλησίας. Δεν είναι καταπίεση η νηστεία, η προσευχή, ο συχνότερος εκκλησιασμός, η συναίσθηση ότι δεν είμαστε τέλειοι, ότι ο κόσμος δεν υπάρχει για να προβάλλουμε τον εαυτό μας αλλά για να αγαπούμε, δηλαδή για να βγαίνουμε από αυτόν. Και η έξοδος δίνει χαρά. Κάποτε φανερή, κάποτε μυστική. Σκοπός της είναι η συνάντηση με τον Χριστό. Η θέα Του στο πρόσωπο του άλλου. Η μεταμόρφωση της καρδιάς.

Ό,τι δίνει αληθινό νόημα στη ζωή μας και μας κάνει να μη νικιόμαστε από την έπαρση και το δικαίωμα της κατανάλωσης των πάντων, από την υιοθέτηση του μοιραίου «όλα επιτρέπονται». Και είναι χαρά να μην αισθανόμαστε μόνοι, ακόμη κι αν για τους πολλούς αυτός ο τρόπος είναι κατεξοχήν μοναχικός. Κάποτε παρωχημένος. Η χαρά όμως δε νικιέται από το παρόν, αλλά το αγιάζει και το μεταμορφώνει. Και μας μαζί του.

Η Εκκλησία καλεί ιδιαίτερα τους νέους να δουν πίσω από τις λέξεις των ύμνων, πίσω από το λιτό φως των ιερών ακολουθιών, τα πένθιμα άμφια την προτροπή για μετάνοια, για απελευθέρωση από έναν κόσμο που φωνάζει. Που θεοποιεί εαυτό και πάθη. Που δεν ξέρει να ακούει. Και ο νέος, αυτός δηλαδή που ζητά αυθεντικότητα και αγάπη, μπορεί να βρει στον χρόνο της Σαρακοστής και στον τρόπο της Εκκλησίας τη χαραμάδα από την οποία το φως της πίστης θα περάσει, θα αλλάξει την καρδιά και θα κάνει τον άνθρωπο να μοιάσει του Θεού. Εκείνου που από αγάπη θα σταυρωθεί και θα αναστηθεί. Για να δώσει αιωνιότητα στη χαρά που τόσο μας λείπει και που ο κόσμος την υποκαθιστά με τις ψευδαισθήσεις του.

Πηγή: www.vimaorthodoxias.gr

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΝΗΣΤΕΙΑΣ ΚΑΙ Ο «ΑΕΡΑΣ»ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΕΩΣ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΟΙΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ Α.Ε.Α.Θ.

«Τὴν ψυχωφελῆ, πληρώσαντες Τεσσαρακοστήν, καὶ τὴν ἁγίαν Ἑβδομάδα τοῦ Πάθους σου, αἰτοῦμεν κατιδεῖν Φιλάνθρωπε, τοῦ δοξᾶσαι ἐν αὐτῇ τὰ μεγαλεία σου, καὶ τήν ἄφατον δι’ ἡμᾶς οἰκονομίαν σου, ὁμοφρόνως μελωδοῦντες, Κύριε δόξα σοι.»

Η μεγάλη Τεσσαρακοστή βαίνει προς το τέλος της. Το γεγονός αυτό είναι αδύνατον να αφήσει αδιάφορο κάθε συνειδητά αγωνιζόμενο χριστιανό, ανεξάρτητα από το επίπεδο της πνευματικής ζωής στο οποίο κινείται. Ακόμη και εκείνος που πιέστηκε από τη νηστεία και αναμένει εναγωνίως την κατάλυση ή κάποιος που κουράστηκε από τις συχνές ακολουθίες, βίωσε τουλάχιστον ως ένα βαθμό την ασκητική ατμόσφαιρα της Εκκλησίας. Η λειτουργική και εορτολογική σειρά των εβδομάδων της Σαρακοστής εξ άλλου καλλιεργεί από μόνη της μία κλιμακούμενη προσδοκία. Ασκούμαστε για να φτάσουμε σε ένα τέλος, έναν σκοπό. Ο σκοπός, όπως μας τον περιγράφει το παραπάνω τροπάριο, το οποίο σφραγίζει την μετάβαση από την Μεγάλη Τεσσαρακοστή στην Εβδομάδα του Πάθους, είναι η Ανάσταση.

numfiosΗ άσκηση με όλο το περιεχόμενό της όπως η νηστεία, η εκούσια κακουχία, ο συχνός εκκλησιασμός, η εντατικότερη προσευχή, η καταπολέμηση των παθών και πολλές άλλες ενέργειες που περιγράφονται στα ασκητικά έργα των Πατέρων της Εκκλησίας, χωρίς αμφιβολία κατέχει κεντρική σημασία στην χριστιανική ζωή. Ο Γέρων Σωφρόνιος Σαχάρωφ είναι απολύτως σαφής σ’ αυτό: «Ο χριστιανός οφείλει πάνω από όλα να είναι ασκητής.[1]»

Εδώ όμως κρύβεται, σύμφωνα με την νηπτική διδασκαλία της εκκλησίας, μία παγίδα. Να πιστέψει ο χριστιανός ότι είναι η άσκηση που τον οδηγεί στην Ανάσταση και του δίνει την σωτηρία.

Τί είναι και τί δεν είναι τελικά η χριστιανική άσκηση;

Ο Γέρων Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης μας περιγράφει πολύ παραστατικά την άσκηση μέσα από την εικόνα της λειτουργίας της ανθρώπινης αναπνοής. Γράφει: «Η άσκηση είναι ένα μέσον, μια αναπνοή στην πνευματική ζωή...Αυτή είναι τρόπον τινά η καρδιά και οι πνεύμονες ή καλύτερα η αναπνοή και η καρδιακή λειτουργία της ψυχής...Ωστόσο η ενδυνάμωσις (σ.σ. του ανθρώπου) δεν οφείλεται σε αυτή καθ’ εαυτήν την αναπνοή ή την καρδιακή λειτουργία αλλά στον αέρα, σε έναν ξένο προς εσένα παράγοντα. Η καρδιά είναι δική σου, οι πνεύμονες είναι δικοί σου, αλλά τί μπορούν να σου κάνουν εάν δεν υπάρχει αέρας; Χρειάζεται ένα...ετερούσιο στοιχείο. Αυτό το ετερούσιο στοιχείο...είναι η Χάρις του Θεού, το αίμα και η σάρκα του Χριστού, το Άγιον Πνεύμα, το οποίον είναι ξένο προς την δική μας ουσία.»[2]

Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακας αναφέρει ότι πολλές φορές άνθρωποι κατάφεραν να φτάσουν με άσκηση μέχρι και την απάθεια. Και όταν άλλαξαν περιβάλλον έπεσαν σε φοβερά και χονδροειδή αμαρτήματα. Κι αυτό διότι στην πρώτη περίπτωση η άσκησή τους στηριζόταν στην κενοδοξία και τον έπαινο ή, ακόμη χειρότερα, τους δημιουργούσε την αίσθηση της ηθικής αυτάρκειας απέναντι στον Θεό και τους ανθρώπους[3]. Η άσκηση για τους Πατέρες είναι ένα μέσο και όχι ένας αυτοσκοπός. Όταν ξεκινά από την λανθασμένη αφετηρία και αντιμετωπίζεται ως ατομικό κατόρθωμα, τότε καθίσταται καταστροφική και «αλεξίθεος»[4]. Κατά τον Γέροντα Ιωσήφ τον Βατοπαιδινό υφίσταται ο κίνδυνος ο χριστιανός να εκτροχιαστεί και εντός της πνευματικής ζωής και ενώ νομίζει ότι ασκείται, στο τέλος να ματαιοπονεί[5].

Η άσκηση τελικά είναι μία παράσταση ενώπιον του Θεού. Ο Θεός είναι συνεχώς δίπλα στον άνθρωπο, ακόμη και όταν αμαρτάνει. Ωστόσο η αμαρτία καθιστά ανενεργή κάθε παρέμβαση του Θεού, εξαιτίας του απεριόριστου σεβασμού που τρέφει Εκείνος για την ελευθερία του ανθρώπου[6]. Με την άσκηση όμως ο άνθρωπος εκφράζει προς τον Θεό την επιθυμία να θέσει την ελευθερία του στην διάθεσή Του. Χωρίς να προσθέτει επιζήμιες ψυχολογικές ενοχές, ο άνθρωπος δηλώνει στον Θεό ευθέως και ταπεινά ότι είναι άρρωστος και εκφράζει τον πόθο της Αναστάσεώς Του[7].

Η Ανάσταση της ανθρώπινης φύσης από την δουλεία των παθών στην αληθινή ζωή δεν είναι έργο της ασκήσεως, αλλά έργο της Χάριτος. Για τον λόγο αυτόν βλέπουμε παραδείγματα μεγάλων αμαρτωλών εύκολα να αποποιούνται την προηγούμενη ζωή και να προσκολλώνται στην ζωή του Χριστού και της Εκκλησίας[8].

Η αλήθεια αυτή οριοθετεί την ορθόδοξη άσκηση στις αληθινές της διαστάσεις και δημιουργεί πανηγυρικό και χαρμόσυνο κλίμα ακόμη και μέσα στην περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Έτσι η Εκκλησία οδηγεί τα μέλη της που «επλήρωσαν την ψυχωφελή Τεσσαρακστή» σε ομόφρονη και ομόφωνη δοξολογική διάθεση προς τον σωτήρα Χριστό, τον μόνο που αναπληροί τις ελλείψεις της ατελούς ανθρώπινης άσκησης και δωρίζει την χάρη του Σταυρού και της Ανάστασης.

[1] Αρχιμ. Σωφρόνιος (Σαχάρωφ), Άσκησις και Θεωρία, Έσσες Αγγλίας 1996, σ. 21-24.

[2] Αρχιμ. Αιμιλιανού Σιμωνοπετρίτου, Λόγοι Ασκητικοί, Ερμηνείς στον Αββά Ησαΐα, Αθήνα 2005, σ. 93.

[3] Ιωάννου Σιναΐτου, Κλίμαξ, λόγος Β’ περί Απροσπαθείας.

[4] Αρχιμ. Αιμιλιανού Σιμωνοπετρίτου, ό.π., σ. 22.

[5]Γέρων Ιωσήφ Βατοπαιδινός, Η νόμιμος άθλησις, http://www.pemptousia.gr/2013/01/i-nomimos-aolisis/.

[6] Αρχιμ. Αιμιλιανού Σιμωνοπετρίτου, Χαρισματική Οδός: ερμηνεία στον Βίο του Οσίου Νείλου του Καλαβρού, Αθήνα 2008, σ. 94-98.

[7] Ό.π. σ. 151.

[8] Αρχιμ. Εφραίμ Βατοπαιδινού, Αγιορειτικά Μηνύματα, Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 2015, σ. 34.

Πηγή: www.pemptousia.gr

ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΣΤΙ ΜΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ;

ΜΙΧΑΗΛ ΜΙΧΑΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Ο νομικός που πλησίασε το Χριστό και άνοιξε μαζί του διάλογο, φάνηκε να αγνοεί ποιος είναι ο πλησίον, που οι Γραφές έλεγαν ότι πρέπει να τον αγαπάνε, όπως τον εαυτό τους. Αυτό στάθηκε αφορμή να δοθεί από το Χριστό η απάντηση, μέσα από την έξοχη παραβολή του Καλού Σαμαρείτη, που διασώζει ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Στην παραβολή αυτή περιγράφεται ζωηρά και ανάγλυφα ο τύπος του εύσπλαχνου ανθρώπου, που προσφέρει κάθε φροντίδα στον ευρισκόμενο σε δεινή κατάσταση συνάνθρωπό του. Το θύμα των ληστών δεν είναι συγγενής, γνωστός, ομοεθνής του εύσπλαχνου ανθρώπου. Είναι άγνωστος, είναι ξένος, είναι αλλοεθνής, είναι Ιουδαίος. Ο εύσπλαχνος είναι Σαμαρείτης, δηλαδή πολίτης μιας σχεδόν εχθρικής χώρας.

«Πλησίον» για τον εύσπλαχνο είναι κάθε άνθρωπος, που είναι σε ανάγκη και χρειάζεται υποστήριξη, βοήθεια, επιμέλεια, φροντίδα. Για τον άσπλαχνο δεν είναι αυτός πλησίον. Γιαυτό μένει αδιάφορος, ασυγκίνητος, ψυχρός. Περνάει, βλέπει και αντιπαρέρχεται. Δεν θέλει να μπλέξει, δεν θέλει να ξοδέψει, δεν θέλει να καθυστερήσει. Τραβάει το δρόμο του. Ακόμα και όταν έχει αυξημένη υποχρέωση να παρέμβει….

Ο Ιερός Χρυσόστομος, στο λόγο του για την παραβολή του «εμπεσόντος εις τους ληστάς», μας καλεί να νοήσουμε την παραβολή αυτή και από μια άλλη οπτική. Με συμβολισμούς, που παραπέμπουν στο όλο σωτήριο σχέδιο του Θεού. Λέει λοιπόν ο Μεγάλος Πατέρας:

Ιερουσαλήμ είναι η Ουράνιος Πολιτεία. Ιεριχώ είναι η Πολιτεία του κόσμου τούτου. Οδός είναι ο επίγειος βίος. Ληστές είναι ο Διάβολος, που είναι ο φορέας των αμαρτιών. Πληγές είναι οι αμαρτίες. Το εξέδυσαν σημαίνει ότι αφήρεσαν από τον άνθρωπο την στολή της υπακοής στο Λόγο του Θεού. Ιερέας είναι ο Μωυσής και ο Ααρών. Λευίτης είναι οι Προφήτες. Σαμαρείτης είναι ο ίδιος ο Χριστός. Η μίξη του οίνου και του ελαίου, είναι η μίξη θεότητας και ανθρωπότητας. Δέσιμο των τραυμάτων είναι το δέσιμο του διαβόλου. Το έθηκεν επί το ίδιο κτήνος, σημαίνει ότι επωμίστηκε τον σαρκικόν άνθρωπο για να τον μεταφέρει στο χώρο της σωτηρίας. Πανδοχείο είναι η Εκκλησία. Πανδοχέας ο Απόστολος Παύλος. Τα δύο δηνάρια είναι η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη. Το εάν δεν επαρκέσουν τα δύο δηνάρια και προσδαπανήσει ο πανδοχέας, «εν τω επανέρχεσθαί με» σημαίνει ότι κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου θα δοθεί όποια συμπληρωματική ανταπόδοση αντιστοιχεί στο επιπλέον.

Με τους παραπάνω συμβολισμούς το ιστορικό της παραβολής εξελίσσεται ως ακολούθως: Ζώντας ο πρώτος άνθρωπος, ο Αδάμ, στον Παράδεισο, στην «Ιερουσαλήμ», προ της παρακοής, είχε το ουράνιον φρόνημα, την ισάγγελον πολιτείαν, υπ΄ουδενός ενικάτο, υπ΄ουδενός ετραυματίζετο. Όταν όμως παράκουσε την εντολή του Θεού, τότε κατέβη στην «Ιεριχώ», δηλαδή στη γη και στο επίγειο «Πολίτευμα». Κατέβη από τη δόξα στην αδοξία. Από την τρυφή του Παραδείσου στην ακανθηφόρο γη. Από τη δικαιοσύνη και αγιωσύνη των Ουρανών, στην Ιεριχώ, στο πτώμα της παρακοής και του θανάτου. Καθ΄οδόν εμπίπτει στους ληστές, τουτέστιν στο διάβολο και τους συνανακειμένους του. Αυτοί του αφαιρούν πρώτα την ενδυμασία, δηλαδή την υπακοή, την φιλία με τους Αγγέλους, την ακήρατη δόξα, την επουράνια ζωή. Μετά του προξενούν πληγές στο σώμα, δηλαδή τον γεμίζουν με όλες τις αμαρτίες. Τον αφήνουν μισοπεθαμένο, όχι διότι δεν ήθελαν τον θάνατό του, αλλά διότι ο Θεός δεν ήθελε τον θάνατό του. Ήθελε την μετάνοιά του. Τον αφήνουν καταμεσής του δρόμου. Δρόμος είναι η επίγεια ζωή.

Ο ιερέας και ο λευίτης, δηλαδή, ο Μωυσής, ο Ααρών και οι Προφήτες, πέρασαν και προχώρησαν στο δρόμο τους, γιατί αν και φίλοι του Θεού, δεν μπορούσαν να συγχωρέσουν τις αμαρτίες και να αναστήσουν τον τραυματισμένο άνθρωπο. Γιατί και αυτοί ήσαν ομόσαρκοι και δεν ήσαν αναμάρτητοι.

Ακολουθεί κάποιος Σαμαρείτης, σπουδαίος στα έργα, εύσπλαχνος στην διάθεση, φίλος στους συνανθρώπους. Βλέποντας τον πληγωμένο τον λυπήθηκε και του έδεσε τα τραύματα, δηλαδή τις αμαρτίες. Πρόσωπο και εικόνα Σαμαρείτου αναλαμβάνει ο ίδιος ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Όχι κατά τη Φύση της θεότητας, αλλά κατά τη μίμηση της ευσπλαχνίας. Ο Κύριος κατά την θέα του σώματος εφάνη όμοιος με τους Προφήτες και τους Πατριάρχες, αλλά κατά τη δύναμη της θεότητας μεγαλύτερος πάντων. Και όπως ο Σαμαρείτης δεν ανήκε στο έθνος των Ιουδαίων, αλλά προερχόταν από άλλο έθνος, έτσι και ο Χριστός δεν προερχόταν από αυτόν τον κόσμο, αλλά από τον Ουρανό….

Πόσο στ΄αλήθεια η παραβολή αυτή είναι ενδιαφέρουσα και διδακτική, προπαντός στους καιρούς μας!

Πηγή:www.pemptousia.gr