Τρίτη 31 Ιουλίου 2012

Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ, ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΔΙΟΚΛΕΙΑΣ ΚΑΛΛΙΣΤΟΥ

Ουκ ειμί ελεύθερος; (Α΄Κορ. 9, 1)
Ως πείθων, ου βιαζόμενος ˙ βία γαρ ου πρόσετι τω Θεώ.
[Ο Θεός πείθει και δεν βιάζει ˙ γιατί η βία δεν του ταιριάζει.]
(Επιστολή προς Διόγνητον vii, 4).

Τί να προσφέρουμε;
Σε έναν ορθόδοξο ύμνο που ψάλλεται την παραμονή των Χριστουγέννων στον εσπερινό, η παρθένος Μαρία θεωρείται η ανώτερη και πληρέστερη προσφορά που η ανθρωπότητά μας μπορεί να προσφέρει στον Δημιουργό:
Τι σοι προσενέγκωμεν Χριστέ,
ότι ώφθης επι γης ως άνθρωπος δι΄ημάς;
έκαστον γαρ των υπό σου γενομένων κτισμάτων
την ευχαριστίαν σοι προσάγει ˙
οι άγγελοι τον ύμνον ˙
οι ουρανοί τον αστέρα ˙
οι μάγοι τα δώρα ˙
οι ποιμένες το θαύμα ˙
η γη το σπήλαιον ˙
η έρημος την φάτνην ˙
ημείς δε μητέρα παρθένον.
Ως η υπέρτατη ανθρώπινη προσφορά μας, η Μητέρα του Θεού αποτελεί πρότυπο – δίπλα στον ίδιο τον Χριστό και με τη χάρη του Θεού – του τι σημαίνει να είναι κανείς πρόσωπο. Είναι ο καθρέφτης, μέσα στον οποίο αντικατοπτρίζεται το δικό μας αληθινό ανθρώπινο πρόσωπο. Και ό,τι αυτή εκφράζει, ως πρότυπο και παράδειγμά μας, είναι πέρα από κάθε ανθρώπινη ελευθερία. «Ουκ ειμί ελεύθερος;» διερωτάται ο απόστολος ˙ και η Παναγία μας δείχνει ακριβώς τι σημαίνει αυτή η ελευθερία.
Η ελευθερία, η ικανότητα δηλαδή να παίρνει κανείς ηθικές αποφάσεις ενσυνείδητα και με την αίσθηση της πλήρους ευθύνης ενώπιον του Θεού, είναι αυτή που περισσότερο από κάθε τι άλλο κάνει τον άνθρωπο να ξεχωρίζει από τα άλλα ζώα. Ο Σέρεν Κίρκεγκωρ γράφει ότι «το πιο τρομακτικό πράγμα που παραχωρήθηκε στα ανθρώπινα πρόσωπα είναι η επιλογή, η ελευθερία». 1 Χωρίς την ελευθερία της επιλογής, δεν υπάρχει αυθεντικό πρόσωπο. Όταν ο Θεός λέει στον Ισραήλ, «διαμαρτύρομαι υμίν σήμερον τον τε ουρανόν και την γην, την ζωήν και τον θάνατον δέδωκα πρό προσώπου υμών, την ευλογίαν και την κατάραν ˙ έκλεξαι…» 2 μας προσφέρει ένα δώρο, συχνά πικρό και επώδυνο, ακόμα και τραγικό, που είναι δύσκολο να το χρησιμοποιήσουμε ορθά, χωρίς το οποίο, όμως, δεν είμαστε αυθεντικά ανθρώπινοι. Είναι η ελευθερία της επιλογής, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, που απαρτίζει την εικόνα του Θεού μέσα μας.
Αυτό βέβαια πρέπει να επεξηγηθεί. Η Θεία ελευθερία είναι απροϋπόθετη, ενώ η δική μας ελευθερία, μέσα σε έναν αμαρτωλό και πεπτωκότα κόσμο, είναι περιορισμένη, ποτέ δεν καταργείται ˙ παραμένει, κατά κάποιο τρόπο, απαραμείωτη και αναφαίρετη.
Ας εξετάσουμε μαζί τη φύση αυτής της ελευθερίας, που είναι ουσιαστική για το ανθρώπινο πρόσωπό μας και την οποία η υπερευλογημένη Θεοτόκος επέδειξε σε υπερθετικό βαθμό στον Ευαγγελισμό.
Α ν τ α π ό κ ρ ι σ η σ τ η ν Ε λ ε υ θ ε ρ ί α
Κατά την άποψη του Καρλ Μπάρτ, είναι θεμελιώδες σφάλμα να φανταστούμε ότι στον Ευαγγελισμό η Παναγία παίρνει μιαν απόφαση, από την οποία εξαρτάται η σωτηρία του κόσμου. Όμως, το να δούμε στην Παναγία (όπως υποστηρίζει ο Μπάρτ στην Εκκλησιαστική Δογματική του) «το ανθρώπινο δημιούργημα που συνεργάζεται με τρόπο δουλικό στη δική της λύτρωση στη βάση της προληπτικής χάριτος» είναι αίρεση, στην
οποία το «Όχι», πρέπει να διατυπωθεί με τρόπο αμείλικτο. Κατά τον Μπάρτ, πρέπει να καταλάβουμε το ρόλο της στον Ευαγγελισμό, «μόνο ως τη μορφή του ανθρώπου χωρίς θέλημα, χωρίς επιτεύγματα, χωρίς δημιουργικότητα, χωρίς αυτεξούσιο, μόνο ως τη μορφή του ανθρώπου που μπορεί απλώς και μόνο να λάβει, απλώς και μόνο να είναι έτοιμος, απλώς και μόνο να αφήσει να γίνει κάτι στον – αλλά και μαζί με τον – εαυτό του». ( 3)
Η προσέγγιση της χριστιανικής Ανατολής είναι εντελώς διαφορετική. Όπως διατυπώνεται από τον λαϊκό θεολόγο του 14ου αι. άγιο Νικόλαο τον Καβάσιλα:
«Η σάρκωση του Λόγου δεν ήταν μόνο έργο του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος – του πρώτου συναινούντος, του δευτέρου κατερχομένου, του τρίτου επισκιάζοντος – αλλά και έργο της θέλησης και της πίστης της Παρθένου. Χωρίς τα τρία Θεία Πρόσωπα το σχέδιο αυτό δεν θα μπορούσε να τεθεί σε κίνηση ˙ αλλά και, με ανάλογο τρόπο, το σχέδιο αυτό δεν θα μπορούσε να φέρει αποτέλεσμα χωρίς τη συναίνεση και την πίστη της πανάγνου Παρθένου. Μόνο αφού τη διδάσκει και την πείθει, πράγματι, ο Θεός, την καθιστά μητέρα Του και παίρνει από αυτή τη σάρκα, που η ίδια συνειδητά επιθυμεί να Του προσφέρει. Ακριβώς όπως ο Ίδιος συνελήφθη με τη δική Του ελεύθερη επιλογή, με τον ίδιο τρόπο και αυτή έγινε μητέρα Του εθελούσια και με την ελεύθερη συναίνεσή της». (4)
Ο Καβάσιλας αντιλαμβάνεται τη σημαντικότατη συμβολή της κτιστής ανθρώπινης ελευθερίας της Παρθένου στη Σάρκωση. «Ως πείθων, ου βιαζόμενος». Η δήλωση αυτή στην προς Διόγνητον Επιστολή εφαρμόζει επακριβώς στο γεγονός του Ευαγγελισμού. Ο Θεός χτυπά την πόρτα, δεν τη σπάζει.
Η Παναγία έχει επιλεγεί, αλλά και η ίδια κάνει μια πράξη επιλογής. Δεν είναι απλώς και μόνο δεκτική, δεν είναι απλώς και μόνο «χωρίς θέλημα, χωρίς επιτεύγματα, χωρίς δημιουργικότητα», αλλά ανταποκρίνεται με δυναμική ελευθερία. Όπως το εκφράζει ο Άγιος Ειρηναίος, «η Μαρία συνεργάζεται με την Οικονομία». 5 Κατά τον Απόστολο Παύλο, είναι «συνεργός» του Θεού, δηλαδή όχι μόνο ένα εύκαμπτο εργαλείο, αλλά δραστήρια μέτοχος του μυστηρίου. Δεν παρατηρούμε σε αυτήν παθητικότητα αλλά ανάμειξη, όχι υποταγή αλλά συνεργασία, όχι παράδοση αλλά αμοιβαιότητα σχέσης.
Όλα αυτά συνοψίζονται στην απάντηση της Παναγίας στον άγγελο: «Ιδού η δούλη Κυρίου _ γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου». 6 Η απάντηση αυτή δεν ήταν ένα αναπόφευκτο συμπέρασμα _ η Παναγία θα μπορούσε να είχε αρνηθεί. Η βία είναι ξένη προς τη θεία φύση και έτσι ο Θεός δεν ενανθρώπησε χωρίς να ζητήσει πρώτα τη θεληματική συμφωνία εκείνης την οποία επιθυμούσε να καταστήσει μητέρα Του. Όπως επιμένει ο πάπας Παύλος, στην περίφημη δήλωσή του Marialis Cultus (Η Λατρεία της Μαρίας) (2 Φεβρουαρίου 1974), η Παναγία «εμπλέκεται από τον Θεό σε διάλογο μαζί Του» και «δίνει τη δραστική και υπεύθυνη συγκατάθεσή της». Πρέπει να δούμε σε αυτήν όχι απλώς μια «δειλά υποταγμένη γυναίκα», 7 αλλά μια γυναίκα που κάνει μια «θαρραλέα επιλογή». Παίρνει μιαν απόφαση. Είναι εντυπωσιακό γεγονός – στο οποίο ποτέ δεν θα μπορέσουμε να στρέψουμε τη σκέψη μας αρκετά ικανοποιητικά – το ότι, ενώ η δημιουργία του κόσμου έγινε πραγματικότητα αποκλειστικά από την εξάσκηση της Θείας βούλησης, η αναδημιουργία του κόσμου τέθηκε σε κίνηση μέσα από τη συνεργασία μιας νεαρής χωρικής που αρραβωνιάστηκε έναν ξυλουργό.
Μ ε τ ο χ ή, Σ ι ω π ή, Π ό ν ο ς
Αν η Θεοτόκος αποτελεί αληθή εικόνα της ανθρώπινης ελευθερίας, της αυθεντικής ελευθερίας και απελευθέρωσης, τη στιγμή του Ευαγγελισμού, τότε η δράση και αντίδρασή της στα γεγονότα που ακολουθούν αμέσως μετά στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιον, επεξηγεί τρεις βασικές συνέπειες του τι σημαίνει να είσαι ελεύθερος. Η ελευθερία συνδέεται με τη μετοχή, τη σιωπή και τον πόνο.
Η ελευθερία συνδέεται με τη μετοχή. Η πρώτη ενέργεια της Παναγίας, μετά τον Ευαγγελισμό, ήταν να μοιραστεί τα καλά νέα με κάποιο άλλο πρόσωπο. Πηγαίνει με σπουδή στα ορεινά, στο σπίτι του Ζαχαρία και χαιρετά την εξαδέλφη της Ελισάβετ. (8)
Εδώ υπάρχει ένα ουσιαστικό στοιχείο της ελευθερίας: δεν μπορείς να είσαι ελεύθερος μόνος. Η ελευθερία δεν είναι μοναχική αλλά κοινωνική. Υπονοεί σχέση, ένα «Εσύ» όπως και ένα «Εγώ». Εκείνος που είναι εγωκεντρικός, που απαρνείται κάθε ευθύνη έναντι των άλλων, δεν κατέχει τίποτε περισσότερο από μια κίβδηλη ελευθερία. Στην πραγματικότητα, είναι αξιοθρήνητα ανελεύθερος. Η απελευθέρωση, στην ορθή της κατανόηση, δεν είναι περιφρονητική απομόνωση ή επιθετική αυτοδιεκδίκηση, αλλά συνεργασία και αλληλεγγύη. Να είμαστε ελεύθεροι σημαίνει να μοιραζόμαστε το πρόσωπο, να βλέπουμε με τα μάτια των άλλων, να αισθανόμαστε με τα αισθήματά τους: «είτε πάσχει εν μέλος, συμπάσχει πάντα τα μέλη». 9 Είμαι ελεύθερος μόνο αν γίνω πρόσωπο, αν στραφώ προς τους άλλους, κοιτώντας μέσα στα μάτια τους και επιτρέποντάς τους να κοιτούν μέσα στα δικά μου. Να αποστρέψω το πρόσωπό μου, να αρνηθώ τη μετοχή, σημαίνει να στερηθώ την ελευθερία.
Στο σημείο αυτό το χριστιανικό δόγμα περί Θεού βρίσκεται σε άμεση συνάφεια με την κατανόησή μας περί ελευθερίας. Ως χριστιανοί πιστεύουμε σε ένα Θεό που δεν είναι απλώς «Μονάς», αλλά «Μονάς εν Τριάδι». Η θεία εικόνα μέσα μας είναι συγκεκριμένα η εικόνα του Τριαδικού Θεού. Ο Θεός, ο δημιουργός και το αρχέτυπό μας, δεν είναι ένα μόνο πρόσωπο, αυτάρκης και αγαπών μόνο τον Εαυτό Του, αλλά είναι κοινωνία τριών προσώπων, που το Ένα μένει μέσα στο Άλλο, μέσα από μιαν αδιάκοπη κίνηση αμοιβαίας αγάπης.
Από αυτό προκύπτει ότι η θεία εικόνα μέσα μας, που αποτελεί την άκτιστη πηγή της ελευθερίας μας, είναι μια εικόνα σχέσης, που γίνεται αντιληπτή μέσα από τη συντροφικότητα και την περιχώρηση. Αν πει κανείς: «είμαι ελεύθερος, γιατί είμαι δημιουργημένος κατ΄εικόνα Θεού», είναι ανάλογο με το να πει: «Σε χρειάζομαι, ώστε να είμαι ο εαυτός μου». Δεν υπάρχει πραγματικό πρόσωπο, εκτός αν υπάρχουν δύο πρόσωπα σε αμοιβαία σχέση ˙ και δεν υπάρχει πραγματική ελευθερία παρά εκεί όπου υπάρχουν δύο τουλάχιστον πρόσωπα που μοιράζονται μαζί την ελευθερία τους.
Εδώ, λοιπόν, έχουμε το πρώτο στοιχείο που η Παναγία μας διδάσκει για την ελευθερία. Το στοιχείο αυτό δηλώνει σχέση, άνοιγμα στους άλλους, ευαισθησία. Κανένας μας δεν μπορεί να είναι ελεύθερος χωρίς το ρίσκο και την περιπέτεια της μοιρασμένης αγάπης.
Αν η ελευθερία σχετίζεται με τη μετοχή, τότε σχετίζεται και με τη σιωπή, δηλαδή με το να ακούει κανείς. «Ιδού η δούλη Κυρίου ˙ γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου», απαντά η Παναγία στον Ευαγγελισμό. Η στάση της είναι στάση ακοής του Λόγου του Θεού. Πράγματι, αν δεν είχε ακούσει το Λόγο του Θεού και δεν τον είχε λάβει μέσα στην καρδιά της, μέσα από την ακοή, δεν θα μπορούσε ποτέ να συλλάβει και να φέρει στην κοιλία της τον Λόγο κατά τρόπο φυσικό. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς επιμένει να παρουσιάζει αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Θεοτόκου, ως εκείνης που ακούει, σε περισσότερες από μια περιπτώσεις. Μετά την επίσκεψη των ποιμένων στον νεογέννητο Χριστό, γράφει: «η δε Μαρία πάντα συνετήρει τα ρήματα ταύτα συμβάλλουσα εν τη καρδία αυτής» 10 . Ο Ευαγγελιστής τελειώνει τη διήγηση του δωδεκαετούς Ιησού με ένα παρόμοιο σχόλιο: «και η μήτηρ αυτού διετήρει πάντα τα ρήματα ταύτα εν τη καρδία αυτής» 11 . Η ανάγκη της να ακούσει τονίζεται το ίδιο εμφατικά στην προειδοποίησή της στους δούλους κατά το γάμο της Κανά, «ό,τι αν λέγη υμίν, ποιήσατε». 12 . Αυτές είναι και οι τελευταίες αναφερόμενες λέξεις της στα Ευαγγέλια, η πνευματική της κληρονομιά στην Εκκλησία: «Άκουσε, δέξου, απάντησε». Αργότερα, στο Ευαγγέλιο του Λουκά – όταν η γυναίκα από το πλήθος ευλογεί τη Μητέρα του Χριστού και Εκείνος απαντά «μακάριοι οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και φυλάσσοντες αυτόν» 13 – σε πλήρη αντιδιαστολή με Οποιονδήποτε υπαινιγμό έλλειψης σεβασμού προς εκείνη που τον κυοφόρησε, ο Χριστός ζητά να φανερώσει περισσότερο τι αποτελεί την πραγματική της δόξα. Δεν θα τιμάται απλά λόγω του φυσικού γεγονότος της μητρότητάς της, αλλά γιατί άκουσε ενδόμυχα το λόγο του Θεού με όλη της τη θέληση και με πλήρη αξιοπρέπεια της προσωπικής της ελευθερίας και τον διατήρησε μέσα της.
Επομένως, φανερώνεται και ένας δεύτερος τρόπος, με τον οποίο η Θεοτόκος καθίσταται εικόνα της ανθρώπινης ελευθερίας. Για τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά και την Ορθόδοξη μυστική παράδοση η Παναγία είναι μια «ησυχάστρια», που υπηρετεί το Άγιο Πνεύμα με τη σιωπή της καρδιάς. Η εσωτερική σιωπή αυτού του είδους δεν είναι αρνητική – μια απλή απουσία ήχων ή μια παύση μεταξύ λέξεων – αλλά είναι θετική και ζωντανή, πηγάζοντας από τα βάθη της ύπαρξής μας και αποτελώντας μέρος της βασικής δομής του ανθρωπίνου προσώπου μας. Χωρίς σιωπή δεν είμαστε αυθεντικά ανθρώπινοι και χωρίς σιωπή δεν είμαστε αυθεντικά ελεύθεροι. Ενώ η αδιάκοπη φλυαρία υποδουλώνει, η ικανότητα να ακούει κανείς είναι ουσιαστικό μέρος της ελευθερίας. Η Θεοτόκος είναι ελεύθερη γιατί ακούει. Αν δεν γίνουμε ικανοί να ακούμε τους άλλους – αν δεν αποκτήσουμε, ως ένα βαθμό, τη δημιουργική εσωτερική σιωπή, όπως έκανε η ίδια – θα πάσχουμε από απουσία πραγματικής ελευθερίας. Μόνο εκείνος που ξέρει να σιωπά και να ακούει είναι ικανός και να παίρνει αποφάσεις με αυθεντική ελευθερία επιλογής.
Υπάρχει, επίσης, και μια τρίτη πλευρά της ελευθερίας που υπογραμμίζει το Ευαγγέλιο του Λουκά. Κατά την Υπαπαντή του Χριστού, λέει ο Συμεών στην Παναγία «και σου αυτής την ψυχήν διελεύσεται ρομφαία». 14
Η ελευθερία σχετίζεται με τον πόνο. Αυτό σημαίνει κένωση (άδειασμα του εαυτού), άρση του σταυρού, εγκατάλειψη της ζωής για χάρη των άλλων. Η εθελοντική επιλογή της Παναγίας στον Ευαγγελισμό της δημιουργεί θλίψη, αλλά και χαρά. Ανάμεσα στους σύγχρονους διανοητές ο Ρώσος Νικολάι Μπερντιάγιεφ – ο «δέσμιος της ελευθερίας», όπως τον αποκαλούσαν οι κριτικοί του, ένα προσωνύμιο που του προξενούσε ιδιαίτερη ικανοποίηση – έχει παρατηρήσει με οξεία σαφήνεια το υψηλό κόστος της ελευθερίας. «Πάντοτε γνώριζα», δηλώνει στην αυτοβιογραφία του Όνειρο και Πραγματικότητα, «ότι η ελευθερία γεννά τον πόνο, ενώ η άρνηση να είναι κανείς ελεύθερος, ελαττώνει τον πόνο.
Η ελευθερία δεν είναι εύκολη, όπως διατείνονται οι εχθροί της και οι συκοφάντες της _ η ελευθερία είναι βαρύ φορτίο. Οι άνθρωποι… συχνά απαρνούνται την ελευθερία για να ελαφρύνουν τη μοίρα
τους». 15
Ο κοπιώδης, θυσιαστικός χαρακτήρας της ελευθερίας είναι το ίδιο προφανής και στη διήγηση του Ντοστογιέφσκι «Το Αφήγημα του Μεγάλου Ιεροεξεταστή» στο έργο του Οι Αδελφοί Καραμαζόβ. Ο ιεροεξεταστής μέμφεται τον Χριστό γιατί κατέστησε την ανθρωπότητα ελεύθερη και, επομένως, της επέβαλε έναν πόνο πολύ οξύ για να τον υπομείνει. Εξαιτίας της λύπησης για την ανθρώπινη αγωνία, όπως υποστηρίζει ο ιεροεξεταστής, ο ίδιος και οι συνάδελφοί του έχουν αφαιρέσει το σκληρό αυτό δώρο της ελευθερίας: «Διορθώσαμε τη δουλειά σου», λέει στον Χριστό. Έχει δίκιο. Η ελευθερία είναι πραγματικά ένα βαρύ φορτίο, όπως κατάλαβε πολύ καλά η Παναγία κάτω από το Σταυρό. Ωστόσο, χωρίς ελευθερία δεν μπορεί να υπάρχει ούτε πραγματικό πρόσωπο ούτε αμοιβαία αγάπη. Αν αρνούμαστε να ασκήσουμε το δώρο της ελευθερίας που ο Θεός μας προσφέρει, υποβιβάζουμε τους εαυτούς μας σε υπανθρώπους ˙ και αν αρνούμαστε στους άλλους την ελευθερία τους, τους αρνούμαστε το δικαίωμα να είναι άνθρωποι.
Αυτοί είναι μερικοί από τους τρόπους , μέσα από τους οποίους η Θεοτόκος, ο καθρέπτης και το πρότυπό μας, λειτουργεί ως εικόνα της ανθρώπινης ελευθερίας. «Ουκ ειμί ελεύθερος;» Πράγματι, ο καθένας μας έχει δημιουργηθεί ελεύθερος. Όμως η ελευθερία δεν είναι μόνο δώρο, αλλά και πρόκληση, έργο το οποίο πρέπει να φέρει κανείς σε πέρας, όπως φανερώνει το παράδειγμα της Θεοτόκου. Η ελευθερία δεν πρέπει απλώς να γίνεται αποδεκτή, αλλά χρειάζεται να ανακαλύπτεται, να μαθαίνεται, να χρησιμοποιείται, να γίνεται αντικείμενο υπεράσπισης – και τελικά να προσφέρεται. Ας ολοκληρώσουμε την αναφορά στον Κίρκεγκωρ, με την οποία ξεκινήσαμε. «Το πιο τρομακτικό πράγμα που παραχωρήθηκε στα ανθρώπινα πρόσωπα είναι η επιλογή, η ελευθερία. Και αν θέλεις να σώσεις την ελευθερία σου και να την κρατήσεις, υπάρχει μόνο ένας τρόπος: εκείνο το ίδιο δευτερόλεπτο να την επιστρέψεις στον Θεό, και μαζί της τον ίδιο σου τον εαυτό». Μόνο με την επιστροφή της ελευθερίας μας στον Θεό – μέσα από την μετοχή, τη σιωπή και τον πόνο – μπορούμε πραγματικά να γίνουμε ελεύθερα πρόσωπα κατ΄εικόνα της Αγίας Τριάδας, με βάση το παράδειγμα της υπερευλογημένης Θεοτόκου.
3. Τομ. 1, μέρος 2 (Εδιμβούργο, 1956), σελ. 143, 191.
4. Λόγος εις τον Ευαγγελισμόν 4 – 5. Pastrologia Orientalis 19, 488.
5. Κατά Αιρέσεων 3.21.7/PG 7, 953B.
6. Λουκ. 1, 38.
7. § 37.
8. Λουκ. 1, 39 – 40.
9. Α΄Κορ. 12, 26.
10. Λουκ. 2, 19.
11. Λουκ. 2, 51.
12. Λουκ. 2, 5.
13. Λουκ. 10, 27 – 28.
14. Λουκ. 2, 35.
Από το περιοδικό ¨ΒΗΜΟΘΥΡΟ¨ τεύχος 1ο σελ. 42-46

Δευτέρα 30 Ιουλίου 2012

ΠΡΟΣΕΥΧΗ - ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ

Ευλόγησε τους εχθρούς μου, ω Κύριε!
Προσευχή του Αγίου Επισκόπου Νικολάου Βελιμίροβιτς
Ευλόγησε τους εχθρούς μου, ω Κύριε! Ακόμη και εγώ τους ευλογώ και δεν τους καταριέμαι. Οι εχθροί με έχουν οδηγήσει μέσα στην αγκάλη Σου περισσότερο, από ό,τι οι φίλοι μου. Οι φίλοι με έχουν προσδέσει στην γη, ενώ οι εχθροί με έχουν λύσει από την γη και έχουν συντρίψει όλες τις φιλοδοξίες μου στον κόσμο. Οι εχθροί με αποξένωσαν από τις εγκόσμιες πραγματικότητες και με έκαναν έναν ξένο και άσχετο κάτοικο του κόσμου. Όπως ακριβώς ένα κυνηγημένο ζώο βρίσκει ασφαλέστερο καταφύγιο από ένα μη κυνηγημένο, έτσι και εγώ, καταδιωγμένος από τους εχθρούς, έχω εύρει το ασφαλέστερο καταφύγιο, προφυλασσόμενος υπό το σκήνωμά Σου, όπου ούτε φίλοι ούτε εχθροί μπορούν να απωλέσουν την ψυχή μου. Ευλόγησε τους εχθρούς μου, ω Κύριε! Ακόμη και εγώ τους ευλογώ και δεν τους καταριέμαι. Αυτοί μάλλον, παρά εγώ, έχουν ομολογήσει τις αμαρτίες μου ενώπιον του κόσμου. Αυτοί με έχουν μαστιγώσει, κάθε φορά που εγώ είχα διστάσει να μαστιγωθώ. Με έχουν βασανίσει, κάθε φορά που εγώ είχα προσπαθήσει να αποφύγω τα βάσανα. Αυτοί με έχουν επιπλήξει, κάθε φορά που εγώ είχα κολακεύσει τον εαυτό μου. Αυτοί με έχουν κτυπήσει, κάθε φορά που εγώ είχα παραφουσκώσει με αλαζονεία. Ευλόγησε τους εχθρούς μου, ω Κύριε! Ακόμη και εγώ τους ευλογώ και δεν τους καταριέμαι. Κάθε φορά που είχα κάνει τον εαυτό μου σοφό, αυτοί με αποκάλεσαν ανόητο. Κάθε φορά που είχα κάνει τον εαυτό μου δυνατό, αυτοί με περιγέλασαν σαν να ήμουν νάνος. Κάθε φορά που θέλησα να καθοδηγήσω άλλους, αυτοί με έσπρωξαν στο περιθώριο. Κάθε φορά που έσπευδα να πλουτίσω, αυτοί με εμπόδισαν με σιδηρά χείρα. Κάθε φορά που είχα σκεφθεί ότι θα κοιμόμουν ειρηνικά, αυτοί με ξύπνησαν από τον ύπνο. Κάθε φορά που προσπάθησα να κτίσω σπίτι για μία μακρά και ήρεμη ζωή, αυτοί το κατεδάφισαν και με έβγαλαν έξω. Στ' αλήθεια, οι εχθροί με έχουν αποσυνδέσει από τον κόσμο και άπλωσαν τα χέρια μου στο κράσπεδο του ιματίου Σου. Ευλόγησε τους εχθρούς μου, ω Κύριε! Ακόμη και εγώ τους ευλογώ και δεν τους καταριέμαι. Ευλόγησέ τους και πλήθυνέ τους! Πλήθυνέ τους και κάνε τους ακόμη πιο σκληρούς εναντίον μου! Ώστε η καταφυγή μου σε Σένα να μην έχει επιστροφή. ώστε κάθε ελπίδα μου στους ανθρώπους να διαλυθεί ως ιστός αράχνης. ώστε απόλυτη γαλήνη να αρχίσει να βασιλεύει στην ψυχή μου. ώστε η καρδιά μου να γίνει ο τάφος των δύο κακών διδύμων μου αδελφών: της αλαζονείας και του θυμού. ώστε να μπορέσω να αποθηκεύσω όλους τους θησαυρούς μου εν ουρανοίς. α! ώστε να μπορέσω για πάντα να ελευθερωθώ από την αυταπάτη, η οποία με περιέπλεξε στο θανατηφόρο δίχτυ της απατηλής ζωής. Οι εχθροί με δίδαξαν να μάθω -αυτό που δύσκολα μαθαίνει κανείς- ότι ο άνθρωπος δεν έχει εχθρούς στον κόσμο, εκτός από τον εαυτό του!... Μισεί κάποιος τους εχθρούς του μόνον όταν αποτυγχάνει να αναγνωρίσει ότι δεν είναι εχθροί, αλλά σκληροί και άσπλαχνοι φίλοι!... Είναι πράγματι δύσκολο για μένα να πω ποιος μου έκανε περισσότερο καλό και ποιος μου έκανε περισσότερο κακό στον κόσμο: οι εχθροί ή οι φίλοι. Γι' αυτό, ευλόγησε, ω Κύριε, και τους φίλους μου και τους εχθρούς μου... Εκδόσεις "Ορθόδοξος Κυψέλη"

ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ, ΕΞΑΘΛΙΩΣΗ & ΖΗΤΙΑΝΙΑ;

Απάντηση του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς στον καφετζή Σ.Μ., που έπρεπε να επιλέξει ανάμεσα στην αυτοκτονία και την επαιτεία

Γράφεις ότι όλη σου η περιουσία πωλήθηκε σε τρίτους. Όταν βρέθηκες στον δρόμο χωρίς τίποτα και κανέναν κατευθύνθηκες προς το νεκροταφείο αποφασισμένος να αυτοκτονήσεις. Δεν είχες αμφιβολία ούτε δεύτερη σκέψη επ’ αυτού. Εξουθενωμένος από την ταλαιπωρία ξάπλωσες πάνω στον τάφο των γονιών σου και αποκοιμήθηκες. Στον ύπνο σου εμφανίστηκε η μητέρα σου που σε απείλησε λέγοντάς σου ότι στο Βασίλειο του Θεού υπάρχουν πολλοί από εκείνους που επαιτούσαν στη γη, αλλά ούτε ένας από εκείνους που αφαίρεσαν μόνοι τους τη ζωή τους. Αυτό το όνειρο σ’ έσωσε από την αυτοκτονία. Όντως η αγαπημένη σου μητέρα σε έσωσε κατά την πρόνοια του Θεού. Άρχισες να επαιτείς και από την επαιτεία να ζεις. Και ρωτάς αν μ’ αυτό καταπατάς τον νόμο του Θεού; Θάρρος άνθρωπε! Ο Θεός έδωσε εντολή: ου κλέψεις! Αλλά δεν έδωσε εντολή: μην επαιτείς! Η επαιτεία χωρίς πραγματική ανάγκη είναι κλοπή, αλλά στη δική σου περίπτωση δεν είναι κλοπή. Ο στρατηγός και αυτοκράτορας Ιουστινιανός που δόξαζε τον Βελίαλ, στα γεράματα έμεινε χωρίς περιουσία, χωρίς φίλους και τυφλός. Καθόταν τυφλός έξω από την αυλή του θρόνου και επαιτούσε για λίγο ψωμί. Σαν χριστιανός δεν επέτρεψε στον εαυτό του ούτε καν να σκεφτεί την αυτοκτονία. Γιατί όπως η ζωή είναι καλύτερη από τον θάνατο έτσι και είναι καλύτερα ζητιάνος παρά αυτόχειρας. Λες πως σε κυριεύει ντροπή και πως η θλίψη σου είναι βαθειά. Στέκεις τα βράδια έξω από το καφενείο που κάποτε ήταν δικό σου και ζητάς ελεημοσύνη από όσους μπαίνουν και βγαίνουν. Θυμάσαι πως πριν λίγο καιρό ήσουν το αφεντικό του καφενείου και πως τώρα δεν τολμάς να μπεις ούτε σαν πελάτης. Και κοκκινίζουν τα μάτια σου από το κλάμα και τον οδυρμό. Ω καλέ μου άνθρωπε παρηγορήσου! Οι άγγελοι του Θεού δεν είναι μακριά σου. Γιατί κλαίς για το καφενείο; Δεν έχεις ακούσει για ένα καφενείο στην άκρη του Βελιγραδίου που λέγεται <<όποιου δεν ήταν, όποιου δεν θα είναι>>; Πράγματι ήταν μεγάλος φιλόσοφος αυτός που έγραψε αυτές τις λέξεις. Αφού αυτό ισχύει για όλα τα καφενεία, όλα τα σπίτια, όλους τους πύργους και όλα τα παλάτια του κόσμου. Τι έχασες; Εκείνο που δεν ήταν δικό σου όταν γεννήθηκες και δεν είναι ούτε τώρα δικό σου. Ήσουν το αφεντικό, τώρα είσαι φτωχός. Αυτό δεν είναι απώλεια. Απώλεια είναι όταν κάποιος άνθρωπος γίνεται κτήνος. Αλλά εσύ ήσουν άνθρωπος και παρέμεινες άνθρωπος. Υπέγραψες κάποιες συναλλαγματικές σε κάποιους επιφανείς πελάτες σου και γι’ αυτό το καφενείο σου έγινε καφενείο κάποιου ξένου. Τώρα βλέπεις από το παράθυρο πως όλοι εκείνοι γελούν στο καφενείο όπως και πριν, ενώ εσύ περιφέρεσαι στους δρόμους με δάκρυα στα μάτια και σκεπάζεις τη ντροπή. Μην φοβάσαι, ο Θεός έχει δικαιοσύνη. Όλοι αυτοί θα απολογηθούν για τα αδικήματά τους. Όταν όμως αυτοί αποπειραθούν να αυτοκτονήσουν, ποιος ξέρει αν ο δίκαιος Θεός θα επιτρέψει στην μητέρα τους να τους παρουσιαστεί από εκείνον τον κόσμο και να τους αποτρέψει από αυτό το έγκλημα; Μην βλέπεις ούτε στιγμή την επιτυχία τους. Αφού δεν γνωρίζεις το τέλος τους. Ένας αρχαίος έλληνας σοφός είπε κάποτε: <<μηδένα προ του τέλους μακάριζε>>, δηλαδή ποτέ μην αποκαλείς κάποιον ευτυχισμένο πριν δεις το τέλος του! Είναι δύσκολο να είσαι επαίτης; Αλλά μήπως δεν είμαστε όλοι επαίτες; Μήπως δεν εξαρτώμεθα όλοι, κάθε μέρα και κάθε ώρα, από το έλεος Εκείνου που μας δίνει ζωή να ζούμε; Εσύ και τώρα έχεις σημαντική αποστολή στον κόσμο: στρέφεις την προσοχή τον ανθρώπων στο να θυμούνται τον Θεό και την ψυχή και να είναι ελεήμονες. Αναγκασμένος να ζεις στη σιωπή εμβάθυνε στην ψυχή σου και συζήτα μέσω της προσευχής με τον Θεό. Η ζωή του επαίτη είναι πιο ηρωική από αυτήν του αφεντικού. <<Ότι εν πυρί δοκιμάζεται χρυσός και άνθρωποι δεκτοί εν καμίνω ταπεινώσεως>> (Σοφία Σειράχ 2, 5). Αλλά εσύ ήδη έδειξες ηρωισμό με το να νικήσεις τη μαύρη σκέψη της αυτοκτονίας. Αυτό είναι νίκη πάνω στο πνεύμα της απογοήτευσης. Μετά από αυτή τη νίκη όλες οι άλλες για σένα θα είναι εύκολες. Ο Κύριος ας είναι δίπλα σου. Ειρήνη και παρηγοριά από τον Κύριο. Από τη Β΄ έκδοση του βιβλίου Δρόμος δίχως Θεό δεν αντέχεται του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, των εκδόσεων Εν πλώ, επιστολή 50, σελ. 121. Πηγή:www.o-nekros.blogspot.gr

Τρίτη 24 Ιουλίου 2012

ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ Η ΠΑΡΗΓΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, 
Ο ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ

 ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

Πρίν ἀπό λίγες ἡμέρες βρέθηκα στό Ἅγιον Ὄρος προσκεκλημένος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Καρακάλλου γιά τήν πανήγυρη τῶν Ἁγίων Πρωτοκορυφαίων Ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου, στό ὄνομα τῶν ὁποίων τιμᾶται τό Καθολικό τῆς Μονῆς. Ὅσες φορές καί ἄν βρεθῇ κάποιος, στό Περιβόλι τῆς Παναγίας, αἰσθάνεται σάν νά εὑρίσκεται ἐκεῖ γιά πρώτη φορά, ἀφοῦ ὁ τόπος εἶναι ἁγιασμένος ἀπό τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, τήν παρουσία καί τίς πρεσβεῖες τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί τίς προσευχές μυριάδων ἁγίων Πατέρων, οἱ ὁποῖοι ἐγκαταβίωσαν ἐπί τόσους αἰῶνες στό ἁγιώνυμο Ὄρος, ἀλλά καί τίς δεήσεις ὅλων ὅσοι ἀσκοῦνται ἐκεῖ σήμερα. Γι’ αὐτό, ὁ ἅγιος αὐτός τόπος, ἕλκει τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι κουρασμένοι, ἰδιαίτερα σήμερα ἀπό τόν κόπο καί τό βαρύ φορτίο μιᾶς ψεύτικης κοσμικῆς ζωῆς, ζητοῦν μέσα ἀπό κάποιες «ἀποδράσεις», νά βροῦν ἀναψυχή, ἡρεμία καί γαλήνη. Ἔτσι ἐξηγεῖται τό γεγονός, ὅτι κάθε ἡμέρα, ἰδιαίτερα κατά τούς θερινούς μῆνες, πού καί τά σχολεῖα ἔχουν διακοπές, εἰσέρχεται στό Ὄρος πλειάς ἀνθρώπων, στήν πλειονοψηφία τους νέοι. Αὐτό διεπίστωσα κατά τίς ἡμέρες τῆς προσκυνηματικῆς μου παραμονῆς στό Ἅγιο Ὄρος καί ἰδιαιτέρως καθ’ ὅλην τήν διάρκεια τῆς Ἱερᾶς Πανηγύρεως τῆς γεραρᾶς καί σεβασμίας Μονῆς τοῦ Καρακάλλου. Οἱ προσκυνητές πολλοί, ἀπό διάφορα μέρη τῆς Ἑλλάδος. Ἡ αὐλή τῆς Μονῆς σοῦ ἔδιδε τήν ἐντύπωση ἑνός χώρου, ὁ ὁποῖος εἶχε ἑτοιμασθῆ εἰδικά νά ὑποδεχθῇ νέους ἀνθρώπους καί νά τούς εἰσαγάγῃ μέ τρόπο πνευματικό στό Καθολικό, ὅπου ἡ μυσταγωγία εἶναι ξεχωριστή καί ὁ νοῦς ξεκολλάει ἀπό τά γήινα, γιά νά βρεθῇ σέ σφαῖρες οὐράνιες. Παιδιά τά ὁποῖα στόν κόσμο, ζοῦν ἕνα «κοσμικό» βίο καί εὑρίσκονται σέ ἄλλους ρυθμούς, ἀμέσως ἐγκλιματίζονται σέ ἕνα ξεχωριστό τρόπο ζωῆς. Ἀπό τήν συνήθη βοή, βρίσκονται στήν ἡσυχία καί στή γαλήνη. Ἀπό τό προσπέρασμα ἀνθρώπων «ἀγνώστων» πού δέν σηκώνουν τά μάτια τους, νά δοῦν ποιός περνάει δίπλα τους, ἐκτός ἄν τό ἐνδιαφέρον τους κεντρίζει ἡ περιέργεια ἤ οἱ ταπεινές ἐπιθυμίες, βρίσκονται μπροστά σέ ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι αἰσθάνονται, ὅτι μέ ὅσους συναντῶνται ὡς προσκυνηταί στό Μοναστήρι, εἶναι σάν νά γεννήθηκαν καί νά μεγάλωσαν στό ἴδιο σπίτι. Ἀπό ἐκεῖ πού δέν ἀκοῦνε «καλημέρα» αὐτά τά παιδιά καί αἰσθάνονται, ἐν πολλοῖς, ἀφόρητη μοναξιά, βρίσκονται μπροστά σέ χαρούμενα πρόσωπα, πού παρά τά ἀσκητικά τους χαρακτηριστικά, ἀναπαύουν μέ τήν καθαρή καί γαλήνια ματιά τους. Ὁ χαιρετισμός ἐγκάρδιος, τό ἐνδιαφέρον πνευματικό, ἡ φιλοξενία ὁλόψυχη. Βεβαίως ἀνάμεσα στούς νέους, ἀλλά καί τούς ἄλλους προσκυνητάς ὑπάρχουν ἐκεῖνοι πού ἔχουν πνευματική παιδεία, ἀπό τόν πνευματικό τους πατέρα καί ἀπό ἄλλους πνευματικά καλλιεργημένους ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι δέν ἀπολείπουν, εὐτυχῶς, ἀπό τόν κόσμο καί ἀποτελοῦν πνευματικές ὀάσεις σέ ὧρες «καύσωνος» μεγάλου. Τό «σόκ» εἶναι δυνατό, ἡ ἐμπειρία συγκλονιστική καί πρωτόγνωρη γιά τούς νέους οἱ ὁποῖοι ἐπισκέπτονται γιά πρώτη φορά τό Ἅγιο Ὄρος. «Καί τί δέν ἔχω ἀκούσει», μοῦ εἶπε ἕνας φοιτητής, «γιά τό Ἅγιο Ὄρος. Θετικά καί ἀρνητικά. Καί ἐπειδή θέλω νά εἶμαι εἰλικρινής, τά περισσότερα ἀκούσματα, ἀπό φίλους καί γνωστούς σέ διάφορες συζητήσεις, ἦταν ἀρνητικά. Ὅμως, αὐτό ἦτο κυρίως, πού μέ ὤθησε περισσότερο, ὥστε νά βρεθῶ σήμερα ἐδῶ. Ἤθελα νά διαπιστώσω μέ τά ἴδια μου τά μάτια, «πῶς εἶναι» τό Ἅγιο Ὄρος. Ἤθελα νά δῶ αὐτούς τούς «ἀπόκοσμους», «τούς ριψάσπιδες τῆς ζωῆς κλπ.», πού κλείστηκαν στά Μοναστήρια, ἐνῶ θά μποροῦσαν νά προσφέρουν ἀπό ἄλλη σκοπιά καί ἀπό ἄλλες θέσεις στήν κοινωνία». · Ἦλθε ἡ ὥρα γιά τήν Ἱερά Ἀγρυπνία τῆς Πανηγύρεως. Ἄρχισε ὁ μεγάλος Ἑσπερινός μέ τούς χορούς τῶν Ἁγιορειτῶν πατέρων, νά ψάλουν τά ἀργά κατανυκτικά ἁγιορείτικα μέλη, πού σέ κάνουν νά λησμονῇς, ὅτι εἶσαι στή γῆ μεταξύ ἀνθρώπων, ἀλλ’ ὅτι στόν οὐρανό εὑρίσκεσαι, ὅπου τό Φῶς τό αἰώνιο, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός καί οἱ Θεῖοι αὐτοῦ Θεράποντες, ὡς ἀστέρες πάμφωτοι μέ πρώτη τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, ὑμνοῦν μετά τῶν Ἀγγελικῶν Δυνάμεων τήν Τρισήλιο δόξα Του. Οἱ ἐπίγειοι ἄγγελοι, οἱ μοναχοί, μέ τά κεριά καί τήν «εὐχή» φωτίζουν τό σκοτάδι τοῦ κόσμου καί βοηθοῦν τίς ψυχές, νά βρεθοῦν σέ πνευματικούς ἀναβαθμοῦς. Κράτησε ὅλη τήν νύχτα ἡ Ἀγρυπνία, μέ τήν μικρή διακοπή κατά τήν ὥρα τῆς Λιτῆς, ὅπως συνηθίζεται στό Ἅγιο Ὄρος. Ἀλλά τί λέγω «διακοπή», ἀφοῦ οἱ πατέρες συνεχίζουν τήν ὑμνολογία στό Καθολικό. Ἁπλῶς ἐδόθη ἡ εὐκαιρία σὲ κάποιους, νὰ γευθοῦν, ἕνα κέρασμα μοναστηριακὸ καὶ τήν παραδοσιακή ρακή γιὰ τὸν «κόπο» τῆς Ἀγρυπνίας ποὺ μαζὶ μὲ τὴν τράπεζα, θὰ τελείωνε τὴν ἄλλην ἡμέρα στίς 9.30, μὲ τὴν κοσμικὴ ὥρα. Ἐκεῖ, μέσα στὸ κατανυκτικό, ξεχωριστό, οὐράνιο κλῖμα, στὸ κλῖμα τῆς πνευματικῆς ἀνατάσεως καὶ οὐράνιας μυσταγωγίας, τῆς θείας καὶ πρωτόγνωρης γιὰ κάποιους ἐμπειρίας ποὺ προσφέρει ἡ εὐωδία τοῦ τόπου, τὸ θυμίαμα, ἀλλὰ καί τὰ χαριτόβρυτα Λείψανα τῶν Ἁγίων καὶ οἱ θαυματουργὲς Εἰκόνες, μὲ σκυφτὸ τὸ κεφάλι, σὰν ἀγγελικὲς πλέον καὶ ὄχι ἀνθρώπινες φιγοῦρες, αὐτὰ τὰ νέα παιδιὰ βιώνουν, πιστεύω ἀπολύτως, μὲ τὸ δικό τους τρόπο, ξεχωριστὰ, τὴν οὐράνια χάρη. Ἦλθε ἡ ὥρα τῆς οὐράνιας «ἀμοιβῆς», τῆς μετοχῆς στὸ Ποτήριο τῆς Ζωῆς. «Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε». Πέρασαν πρῶτα οἱ Μοναχοί, ἀκολούθησαν «οἱ κοσμικοὶ», ὅσοι ἦταν ἕτοιμοι γιά τήν Θεία Κοινωνία, κατὰ τὴν τάξη. Καθὼς κρατοῦσα τό Ἅγιο Ποτήριο στὰ χέρια μου καὶ μετέδιδα τὸν Ἄρτο τῆς Ζωῆς, ἔβλεπα τὰ νέα παιδιὰ, νὰ προσέρχωνται μὲ συγκλονισμό, πόθο καί ζῆλο ἱερό, ἐπιθυμία σφοδρά τῆς κοινωνίας μὲ τὸν Θεό, γιὰ νὰ γευθοῦν τοῦ Παναγίου Σώματος καὶ τοῦ Τιμίου Αἵματος τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Τὰ πρόσωπα ἔλαμπαν φωτισμένα ἀπὸ τὸ φῶς τῶν κεριῶν καὶ τῶν καντηλιῶν καὶ ἔδιδαν ἁπλὰ καὶ ἐλεύθερα, χωρὶς νὰ μποροῦν νὰ τὸ κρύψουν, τὴν αἴσθηση τῆς πληρότητος καὶ τοῦ «οὐρανίου χορτασμοῦ». Καὶ κατὰ τὴν ὥρα τῆς τραπέζης, ξεχωριστὰ εἶναι τὰ βιώματα γιὰ τούς νέους. Ἐκεῖ στήν μοναστηριακή τράπεζα, ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται ἢ μᾶλλον βιώνει τὴν ἀλήθεια, ὅτι εἶναι, «μικτὸς προσκυνητὴς ἐπόπτης τῆς ὁρωμένης κτίσεως καὶ μύστης τῆς νοουμένης» (Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος). Ὁ νέος πού μοῦ μίλησε στὴν ἀρχή, μὲ ξανασυνάντησε. Τόν ἤκουσα μετά πολλῆς προσοχῆς. Σᾶς μεταφέρω, ὅσα μοῦ εἶπε στὴ συνέχεια καὶ τὰ συμπεράσματα δικά σας. «Δὲν ἔφυγα, οὔτε λεπτὸ ἀπὸ τὴν Ἀκολουθία. Δὲν βγῆκα ὅλη τὴ νύχτα ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Δὲν αἰσθάνθηκα, ὅτι κουράστηκα. Στὸν κόσμο ἔξω, δὲν μπορῶ νὰ κρατήσω ἀνοιχτὰ τὰ μάτια μου. Ἔχω διασκεδάσει πολύ, μαζὶ μὲ φίλους μου σὲ διαφόρους χώρους, ἡμέρα καὶ νύκτα. Ἔχω κάνει διακοπὲς μὲ παρέες, σὲ διάφορα μέρη τῆς Ἑλλάδος. Ποτὲ δὲν ἔχω αἰσθανθῆ αὐτὸ τὸ ρῖγος ψυχῆς, αὐτὸ τὸ δέος, τὴν μοναδικὴ ἐμπειρία ποὺ ἔζησα, εὑρισκόμενος γιὰ πρώτη φορά στὸ Ἅγιο Ὅρος. Αὐτοὶ «οἱ ἀπόκοσμοι», «οἱ φυγόπονοι», μὲ κέρδισαν μὲ τὸ βλέμμα τους, μὲ τὴν ἡρεμία τοῦ προσώπου τους, μὲ τὸν ἐγκάρδιο χαιρετισμό. Βρῆκα ἕνα ἄλλο τρόπο ζωῆς, ἄκουσα μέσα μου μιάν ἄλλη φωνή, συνάντησα «ἀνθρώπους», ἔνοιωσα ὅτι δὲν εἶμαι μόνο σάρκα, ὕλη, ἀπόλαυση κοσμική. Μᾶλλον σήμερα ἀνακάλυψα τὴν ἄλλη διάσταση, τὴν πνευματικὴ μέσα μου, ἡ ὁποία τόσα χρόνια εἶχε καλυφθῆ ἀπό τὴν τέφρα τῆς κοσμικῆς μέριμνας καὶ ἀκαταστασίας...». Τὸ βράδυ τῆς ἰδίας ἡμέρας, μετὰ τὸν μεθέορτο Ἑσπερινὸ καὶ τὰ κτητορικὰ (τὸ μνημόσυνο γιὰ τοὺς κτήτορες τῆς Μονῆς), σὲ ἕνα αἴθριο ἔγινε μιά συνάντηση μὲ μεγάλη ὁμάδα Φοιτητῶν ποὺ βρίσκονταν στὸ Μοναστήρι. Κάπου μαζί μέ τά ἄλλα παιδιά, εἶδα καὶ τὸν νέο, πού μοῦ εἶπε τὰ παραπάνω λόγια. Πολλὰ ἀπὸ τὰ παιδιὰ εἶχαν ξαναπάῃ στὸ Ἅγιο Ὅρος. Ὅλα διεβεβαίωσαν, ὅτι κάθε φορά «ποὺ ἐπιτρέφουν» ἐκεῖ, στὸν τόπο τῆς Παναγίας, εἶναι σὰν νὰ πᾶνε γιὰ πρώτη φορά. Φεύγοντας, μὲ χαιρέτησε μὲ σεβασμὸ ὁ πρῶτος συνομιλιτής μου καὶ ἔσκυψε νὰ μοῦ ἀσπασθῇ τὸ χέρι, λέγοντάς μου: «Δέσποτα, βοηθῆστε μας νὰ ζήσωμε ἕνα ἄλλο τρόπο ζωῆς, βοηθῆστε μας νὰ ἀκούσωμε μίαν ἄλλη φωνή. Δῶστε μας ἐλπίδα, δύναμη καί παρηγοριά. Ἀνοῖξτε μας δρόμο...» Συγκινημένος ἀπό αὐτή τήν συνάντηση καί τό ὅλο κλῖμα τῆς λαμπρᾶς καί φωτοφόρου πανηγύρεως, εἶπα δυό λόγια ἀπό τά βάθη τῆς ψυχῆς μου, στόν νεαρό συνομιλητή μου: «Μὴ φοβᾶσαι παιδί μου. Ὁ Θεὸς δὲν ἀφήνει κανένα ἀπαράκλητο. Σήμερα φώτισε καὶ ἁπάλυνε τὴν δική σου καρδιά. Αὔριο ἄλλου, ἄλλων παιδιῶν. Συνέχισε, παιδί μου, νὰ διηγῆσαι τὶς συγκλονιστικὲς ἐμπειρίες ποὺ ἔζησες στὸ περιβόλι τῆς Παναγίας καί νά τίς κάνῃς τρόπο ζωῆς. Ἐσὺ μὲ τὴν ἁπλότητά σου, τὴν νεότητά σου καὶ τὸν δικό σου τρόπο, θὰ κάνῃς πολὺ μεγαλύτερο καλὸ ἀπ’ ὅτι θὰ κάνωμε ἐμεῖς. Ἐμεῖς παιδί μου, σᾶς περιμένομε μὲ ἀνοιχτὴ τὴν ἀγκαλιά, νὰ σᾶς προσαγάγωμε στὸν οὐράνιο Νυμφίο, στὸ Ποτήριο τῆς Ζωῆς...». Στό μυαλό μου ἦλθαν τά λόγια τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου γιά τό δικό μας χρέος: «Ὑπέρ τοῦ κόσμου προσευχόμεθα ἐλεοῦντες καί οἰκτίροντες τούς ἐν διαστρόφῳ βίῳ ζῶντας, τούς ἐν αἱρέσεσι, τούς ἐν πλάνῃ ἐσφιγμένους, τούς ἐν ἔθνεσιν ἐσκοτισμένους...».

Πηγή:www.anastasiosk.blogspot.gr

Δευτέρα 23 Ιουλίου 2012

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΙΚΟΝΑ;

ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ 

Εικόνα λοιπόν είναι ομοίωμα κάποιου και δείγμα και αποτύπωμα, που δείχνει στον εαυτό του το εικονιζόμενο, οπωσδήποτε όμως δεν μοιάζει εξ' ολοκλήρου η εικόνα με το πρωτότυπο, δηλαδή με το εικονιζόμενο-γιατί άλλο είναι η εικόνα και άλλο το εικονιζόμενο-, οπωσδήποτε όμως βλέπει κανείς σ' αυτά διαφορά, αν και δεν είναι άλλο τούτο και άλλο εκείνο. Για παράδειγμα λέω το εξής. Η εικόνα του ανθρώπου, αν και αποτυπώνει τη μορφή του σώματος του, όμως δεν έχει τις ψυχικές δυνάμεις του, γιατί ούτε ζει ούτε σκέφτεται ούτε μιλάει ούτε αισθάνεται ούτε κουνάει κάποιο μέλος του. Και ο Υιός, ενώ είναι φυσική εικόνα του Πατρός, έχει κάποια διαφορά σε σχέση με Αυτόν' είναι Υιός και όχι Πατέρας. Για ποιό λόγο υπάρχει η εικόνα Κάθε εικόνα φανερώνει και δείχνει την κρυφή πραγματικότητα. Για παράδειγμα επειδή ο άνθρωπος δεν γνωρίζει καθαρά ούτε το αόρατο, αφού η ψυχή του καλύπτεται με σώμα, ούτε εκείνα που θα γίνουν μετά από αυτόν, ούτε εκείνα που είναι χωρισμένα και απομακρυσμένα τοπικά, αφού ο ίδιος είναι περιορισμένος τοπικά και χρονικά, γι' αυτό επινοήθηκε η εικόνα για να τον οδηγεί στη γνώση και να του φανερώνει και να του ανακοινώνει εκείνα που είναι κρυμμένα, και εκείνα βέβαια που είναι καλά να τα ποθούμε και να τα μιμούμαστε, ενώ τα αντίθετα, δηλαδή τα κακά, να τα αποστρεφόμαστε και να τα μισούμε. Πόσα είδη εικόνων υπάρχουν Υπάρχουν τα εξής είδη εικόνων. Πρώτη λοιπόν εικόνα είναι η φυσική. Σε κάθε πράγμα πρέπει πρώτα να υπάρχει το κατά φύση και έπειτα έρχεται το κατά θέση και μίμηση, όπως για παράδειγμα πρέπει πρώτα να υπάρχει ο φυσικός άνθρωπος και έπειτα ο κατά θέση και κατά μίμηση. Πρώτη λοιπόν φυσική και απαράλλακτη εικόνα του αοράτου Θεού είναι ο Υιός του Πατέρα. "Γιατί το Θεό κανείς ποτέ δεν τον είδε", και πάλι, "όχι ότι είδε κανείς τον Πατέρα". Ότι ο Υιός είναι εικόνα του Πατέρα το λέει ο απόστολος˙ "Αυτός είναι ακτινοβολία της δόξας και έκφραση της υποστάσεως του" και ότι στον εαυτό του φανερώνει τον Πατέρα, λέγεται στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, όταν ο Φίλιππός είπε "δείξε μας τον Πατέρα, και μας είναι αρκετό", και ο Κύριος απάντησε' "τόσο καιρό είμαι μαζί σας, κι ακόμα δεν με γνώρισες, Φίλιππε; Όποιος είδε εμένα, είδε και τον Πατέρα". Ο Υιός λοιπόν είναι η φυσική και απαράλλακτη εικόνα του Πατέρα, όμοια καθόλα με τον Πατέρα, εκτός από την αγεννησία και την πατρότητα' γιατί ο Πατέρας είναι αγέννητος γεννήτορας, ενώ ο Υιός είναι γεννητός και δεν είναι Πατέρας. Και το άγιο Πνεύμα είναι εικόνα του Υιού "γιατί κανείς δεν μπορεί να πει τον Ιησού Κύριο, παρά μόνον με τη δύναμη του αγίου Πνεύματος". Με το άγιο Πνεύμα λοιπόν γνωρίζουμε το Χριστό ως Υιό του Θεού και Θεό σ' αυτόν βλέπουμε τον Πατέρα' γιατί από τη φύση του ο λόγος αναγγέλει τον νου , ενώ το Πνεύμα παρουσιάζει τον λόγο. Το άγιο Πνεύμα είναι όμοια και απαράλλακτη εικόνα του Υιού , έχοντας μόνο διαφορά στο εκπορευτό' γιατί ο Υιός είναι γεννητός και όχι εκπορευτός. Και του κάθε πατέρα όμως ο υιός είναι φυσική εικόνα. Και αυτό είναι το πρώτο είδος της εικόνας, το φυσικό. Δεύτερο είδος εικόνας είναι ο σχεδιασμός στο Θεό εκείνων που θα γίνουν από αυτόν, δηλαδή η προαιώνια βούληση του, η οποία είναι πάντοτε ίδια' γιατί η θεότητα είναι άτρεπτη και η βούληση του Θεού άναρχη, δηλαδή όπως προαιώνια θέλησε και στον καιρό που εκείνος όρισε, πραγματοποιούνται όσα ορίστηκαν˙ διότι ο σχεδιασμός του καθενός από αυτά που θα γινόταν στο μέλλον από εκείνον είναι εικόνες και παραδείγματα, που από τον άγιο Διονύσιο ονομάζονται και προορισμοί. Γιατί στη βούληση του Θεού ήταν σχεδιασμένα και εικονισμένα να γίνουν εξάπαντος από αυτόν. Τρίτο είδος εικόνας είναι εκείνος που δημιουργήθηκε κατ'απομίμηση του Θεού, δηλαδή ο άνθρωπος. Πως όμως ο κτιστός δημιουργείται με την ίδια φύση με τον άκτιστο, αλλά κατ'απομίμηση; όπως ακριβώς ο νους ( ο Πατέρας) και ο Λόγος ( ο Υιός) και το άγιο Πνεύμα είναι ένας Θεός, έτσι και ο νους και ο λόγος και το πνεύμα είναι ένας άνθρωπος, και ως προς το αυτεξούσιο και ως προς την κυριαρχική εξουσία˙ γιατί λέει ο Θεός " ας δημιουργήσουμε άνθρωπο σύμφωνα με τη δική μας εικόνα και ομοίωση", και αμέσως πρόσθεσε˙ "και ας εξουσιάζουν τα ψάρια της θάλασσας και τα πτηνά του ουρανού" και πάλι " να εξουσιάζετε τα ψάρια της θάλασσας και τα πουλιά του ουρανού και ολόκληρη τη γη και να την κατακτήσετε". Τέταρτο είδος εικόνας είναι η ζωγραφική , η οποία αναπλάθει σχήματα και μορφές και τύπους των αοράτων και ασωμάτων, τα οποία παριστάνονται σωματικά, ώστε να κατανοούνται αμυδρά ο Θεός και οι άγγελοι, επειδή εμείς δεν μπορούμε να βλέπουμε τα ασώματα χωρίς σχήματα ανάλογα προς τις δικές μας παραστάσεις, όπως λέει ο εμβιθρής γνώστης των θειων Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης. Ότι δικαιολογημένα προβάλλονται οι τύποι των ατυπώτων και τα σχήματα των ασχηματίστων, θα μπορούσε να πει κανείς, ότι δεν είναι μόνη αιτία το ότι οι δικές μας παραστάσεις αδυνατούν να οδηγούνται αμέσως στις νοητές θεωρίες και έχουν ανάγκη από γνωστούς και σύμφωνους προς τη φύση μας οδηγούς. Αφού λοιπόν ο θείος Λόγος, προνοώντας για τη δική μας αναλογία, στη προσπάθεια του να μας εξασφαλίσει από παντού με την ανατατική ικανότητα, παρουσιάζει τα απλά και ατύπωτα με ορισμένους τύπους, για να μη εικονίσει όσα μπορούν να πάρουν σχήματα ανάλογα προς τη δική μας φύση και τα οποία, ενώ είναι ποθητά, δεν μπορούμε να τα δούμε επειδή δεν είναι παρόντα; Λέει λοιπόν ο Γρηγόριος ο Θεολόγος ότι, αν και κοπιάζει πολύ ο νους, αδυνατεί να ξεπεράσει τα σωματικά. Βλέπουμε άλλωστε και στα δημιουργήματα εικόνες που μας βοηθούν να κατανοήσουμε αμυδρά τις θείες εμφανίσεις, όπως για παράδειγμα, όταν λέμε ότι η αγία Τριάδα, η υπεράρχια, εικονίζεται με τον ήλιο και το φως και τις ακτίνες, ή με την πηγή που αναβλύζει και με το νάμα που πηγάζει και με τη ροή, ή με το νου και με το λόγο και με το πνεύμα το δικός μας, ή με την τριανταφυλλιά και με το τριαντάφυλλο και με την ευωδία. Πέμπτο είδος εικόνας είναι εκείνο που προεικονίζει και προδιαγράφει εκείνα που πρόκειται να συμβούν, όπως η βάτος και η βροχή πάνω στο μαλλί, που προεικονίζουν την Παρθένο και Θεοτόκο, αλλά και η ράβδος και η στάμνα, και όπως το φίδι, που προεικονίζει εκείνους οι οποίοι μέσω του σταυρού εξάλειψαν το δάγκωμα του αρχέκακου φιδιού, και η θάλασσα, το νερό και η νεφέλη, που προεικονίζουν το πνεύμα του βαπτίσματος. Έκτο είδος εικόνας είναι εκείνο που γίνεται για την ανάμνηση των γεγονότων ή ενός θαύματος ή μιας αρετής, με σκοπό τη δόξα και την τιμή και την ανάδειξη εκείνων που αρίστευσαν και διακρίθηκαν στην αρετή, ή κάποιας κακίας, με σκοπό να προβληθεί ή κατατρόπωση και ο εξευτελισμός των κακών ανδρών και να ωφελούνται όσοι τα βλέπουν αργότερα, ώστε τα κακά να τα αποφεύγουμε και να μιμείστε τις αρετές. Και το είδος αυτό της απεικονίσεως γίνεται με δύο τρόπους˙ με το λόγο που γράφεται στα βιβλία-γιατί και το γράμμα εικονίζει το λόγο , όπως ο θεός χάραξε το νόμο στις πλάκες και πρόσταξε να γραφούν οι βίοι των θεοφιλών ανδρών-και με την αισθητή θεωρία, όπως πρόσταξε να τοποθετηθούν στη κιβωτό η στάμνα και η ράβδος για να θυμούνται αιώνια τα αντίστοιχα γεγονότα, και όπως διέταξε να χαραχτούν τα ονόματα των φυλών στα πολύτιμα πετράδια της επωμίδας του αρχιερέα, αλλά και να παρθούν δώδεκα λίθοι από τον Ιορδάνη, ως τύπος των ιερέων-πόσο θαυμαστό μυστήριο και πόσο μεγάλο για όσους είναι πιστοί στην αλήθεια-εκείνων που σήκωναν την κιβωτό, και ως τύπος του νερού που υποχώρησε. Έτσι και τώρα ζωγραφίζουμε με πόθο τις εικόνες εκείνων που αναδείχθηκαν άνδρες ενάρετοι, για να τους αγαπάμε και να τους θυμόμαστε και να τους μιμούμαστε. Ή λοιπόν κατάργησε κάθε εικόνα και νομοθέτησε αντίθετα προς εκείνον που πρόσταξε αυτά, ή να δέχεσαι κάθε εικόνα, με λόγο και τρόπο που ταιριάζει στην κάθε μία. Τι είναι εκείνο που εικονίζεται και τι εκείνο που δεν εικονίζεται και πως παριστάνεται το καθένα. Τα σώματα, όπως και τα σχήματα και όλα όσα έχουν σωματικό διάγραμμα και χρώμα, εύλογα εικονίζονται. Όμως ο άγγελος και η ψυχή και ο δαίμονας, αν και όχι με τρόπο σωματικό και πολύ υλικό, εν τούτοις σχηματίζονται και περιγράφονται κατά τη φύση τους-γιατί, αφού είναι νοητοί, πιστεύεται ότι βρίσκονται και ενεργούν νοητά σε νοητούς τόπους-και εικονίζονται λοιπόν σωματικά, όπως ο Μωυσής εικόνισε τα χερουβίμ και όπως εμφανίσθηκαν στους αξίους, αλλά η σωματική εικόνα παριστάνει κάποια ασώματη και νοητή θεωρία. Η θεία φύση όμως είναι η μόνη απερίγραπτη και εντελώς χωρίς μορφή και ασχημάτιστη και ακατάληπτη, μολονότι η θεία γραφή χρησιμοποιεί τύπους για το Θεό, οι οποίοι από τη μία μεριά να φαίνονται σωματικοί, για να γίνονται σώματα ορατά, και από την άλλη αυτοί οι ίδιοι να είναι ασώματοι. Γιατί δεν βλέπονταν με σωματικά μάτια, αλλά με νοερά, από τους προφήτες και από εκείνους στους οποίους αποκαλύπτοταν, γιατί δεν εμφανιζόταν σε όλους. Και για να μιλήσουμε με απλά λόγια' μπορούμε να κάνουμε εικόνες όλων των σχημάτων που είδαμε˙ και τα κατανοούμε αυτά όπως εμφανίσθηκαν. Αν τώρα μερικές φορές κατανοούμε τα σχήματα από τους λόγους, όμως, απ' όσα είδαμε, κατανοούμε και τα σχήματα αυτά. Έτσι και σε κάθε αίσθηση, από όσα μυρίσαμε ή γευθήκαμε ή αγγίξαμε, μέσω των λόγων αναγόμαστε στην κατανόηση τους. Γνωρίζουμε λοιπόν ότι δεν είναι δυνατόν να δει κανείς τη φύση ούτε του Θεού , ούτε αγγέλου, ούτε ψυχής, ούτε δαίμονα, αλλά αυτά βλέπονται με κάποιο μετασχηματισμό, με τη βοήθεια της θείας πρόνοιας, η οποία περιβάλλει με τύπους και σχήματα όσα είναι ασώματα και ατύπωτα και δεν έχουν σωματικό σχήμα, για να χειραγωγηθούμε και να αποκτήσουμε χειροπιαστή και μερική γνώση αυτών, και να μην βρισκόμαστε σε παντελή άγνοια του Θεού και των ασωμάτων δημιουργημάτων. Ο θεός βέβαια είναι από τη φύση του εντελώς ασώματος, ενώ άγγελος, η ψυχή και ο δαίμονας, όταν συγκρίνονται προς τον Θεό, τον μόνο ασύγκριτο, είναι σώματα, ενώ όταν συγκρίνονται προς τα υλικά σώματα, είναι ασώματοι. Επειδή λοιπόν ο Θεός δεν ήθελα να αγνοούμε τελείως τα ασώματα δημιουργήματα, τα περιέβαλε με τύπους και σχήματα και εικόνες, ώστε με την άυλη όραση του νου μας να φαίνονται, κατά την αναλογία της φύσεως μας, ως σχήματα σωματικά, και αυτά σχηματίζουμε και εικονίζουμε, γιατί αλλιώς πως σχηματίσθηκαν και εικονίσθηκαν τα χερουβίμ; Αλά η αγία γραφή έχει και του Θεού σχήματα και εικόνες. Ποιός κατασκεύασε πρώτος εικόνα; Ο ίδιος ο Θεός πρώτος γέννησε τον μονογενή Υιό και Λόγο του, που είναι εικόνα του ζωντανή, φυσική, απαράλλακτος χαρακτήρας της αϊδιότητας του, και δημιούργησε τον άνθρωπο κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση του. Και ο Αδάμ είδε το Θεό και άκουσε το θόρυβο των ποδιών του, καθώς περπατούσε το δειλινό, και κρύφθηκε στον παράδεισο, και ο Ιακώβ είδε και πάλεψε με το Θεό. Είναι βέβαια φανερό ότι ο Θεός του φανερώθηκε ως άνθρωπος-,και ο Μωυσής είδε τον Θεό σαν το πίσω μέρος του ανθρώπου, και ο Ησαΐας τον είδε ως άνθρωπο να κάθεται σε θρόνο, και ο Δανιήλ είδε ομοίωμα ανθρώπου και ως υιό ανθρώπου να πλησιάζει τον Παλιό των ημερών. Και κανείς ποτέ δεν είδε τη φύση του Θεού, αλλά τον τύπο και την εικόνα όσων θα γίνονταν στο μέλλον' γιατί επρόκειτο ο αόρατος Υιός και Λόγος του Θεού να γίνει αληθινά άνθρωπος, για να ενωθεί με τη φύση μας και να γίνει ορατός πάνω στη γη. Προσκύνησαν λοιπόν όσοι είδαν τον τύπο και την εικόνα αυτού που επρόκειτο να συμβεί, όπως λέει ο απόστολος Παύλος στην προς Εβραίους επιστολή "κατά πίστιν απέθαναν ούτοι πάντες μη κομισάμενοι τας επαγγελίας, αλλά πόρρωθεν αυτάς ιδόντες και ασπασάμενοι". Εγώ λοιπόν δεν θα κατασκευάσω εικόνα εκείνου που για μένα φανερώθηκε με τη φύση της σάρκας και δεν θα τον προσκυνήσω και δεν τον τιμήσω μέσω της τιμής και προσκύνησης της εικόνας αυτού; Ο Αβραάμ δεν είδε τη φύση του Θεού (γιατί κανείς ποτέ δεν είδε το Θεό) , αλλά εικόνα του Θεού και πέφτοντας τον προσκύνησε. Ο Ιησούς του Ναυή δεν είδε φύση αγγέλου, αλλά εικόνα (γιατί η φύση του αγγέλου δεν βλέπεται με σωματικά μάτια) , και πέφτοντας τον προσκύνησε, παρόμοια και ο Δανιήλ (ο άγγελος δεν είναι Θεός, αλλά κτίσμα και υπηρέτης του Θεού και παραστάτης) τον προσκύνησε όμως όχι ως Θεό, αλλά ως παραστάτη και λειτουργό του Θεού, και εγώ δεν θα κάνω εικόνα των φίλων του Χριστού και δεν θα τους προσκυνήσω, όχι ως θεούς, αλλά ως εικόνες των φίλων του Θεού; Γιατί ούτε ο Ιησούς ούτε ο Δανιήλ προσκύνησαν τους αγγέλους, που εμφανίσθηκαν, ως θεούς, ούτε κι εγώ προσκυνώ την εικόνα ως θεό, αλλά με την εικόνα και τους αγίους προσφέρω την προσκύνηση και την τιμή στο Θεό, εξαιτίας του οποίου και τους φίλους τους σέβομαι και τιμώ. Ο Θεός δεν ενώθηκε τη φύση των αγγέλων, αλλά ενώθηκε με τη φύση των ανθρώπων. Δεν έγινε άγγελος ο Θεός, έγινε όμως ο Θεός αληθινά και πραγματικά άνθρωπος. Γι ’αυτό λοιπόν δεν ενδιαφέρεται για τους αγγέλους, αλλά για τους απογόνους του Αβραάμ. Η αγγελική φύση δεν έγινε Υιός του Θεού κατά την υπόσταση. Οι άγγελοι δεν έγιναν μέτοχοι, ούτε κοινωνοί της θείας φύσεως, εκείνοι που μεταλαβαίνουν το άγιο σώμα του Χριστού και πίνουν το τίμιο αίμα του' επειδή το σώμα κ το αίμα είναι ενωμένα υποστατικά με τη θεότητα και στο σώμα του Χριστού που μεταλαβαίνουμε υπάρχουν δύο φύσεις ενωμένες υποστατικά και αδιάσπαστα, και μετέχουμε και στις δύο φύσεις, στο σώμα σωματικά και στην θεότητα πνευματικά ή καλύτερα και στις δύο με τους δύο τρόπους, χωρίς να ταυτιζόμαστε υποστατικά (γιατί πρώτα υφιστάμεθα και έπειτα ενωνόμαστε), αλλά σμίγοντας με το σώμα και το αίμα. Και πως δεν είναι ανώτεροι από τους αγγέλους όσοι φυλάσσουν με την τήρηση των εντολών γνήσια την ένωση; Η φύση μας, εξαιτίας του θανάτου και της παχύτητας του σώματός μας είναι κατά τι υποδεέστερη των αγγέλων με την ευδοκία όμως και με τη συνάφεια του Θεού έγινε ανώτερη από τους αγγέλους γιατί οι άγγελοι παραστέκουν με φόβο και τρόμο δίπλα της, καθώς κάθεται στο θρόνο της δόξας μέσω του Χριστού, και θα παραβρεθούν έντρομοι κατά την κρίση' ή αγία γραφή δεν λέει ότι θα καθίσουν μαζί με το Θεό, ούτε θα είναι κοινωνοί της θείας δόξας (γιατί όλοι τους είναι υπηρετικά πνεύματα, που αποστέλλονται για να διακονήσουν όσους θα κληρονομήσουν τη σωτηρία), ούτε ότι θα βασιλεύσουν μαζί με το Θεό ούτε ότι θα συνδοξασθούν ,ούτε ότι θα καθίσουν στο τραπέζι του Πατέρα, ενώ οι άγιοι είναι υιοί του Θεού, υιοί της βασιλείας και κληρονόμοι του Θεού και συγκληρονόμοι του Χριστού. Τιμώ λοιπόν τους αγίους και συνδοξάζω τους δούλους και φίλους και συγκληρονόμους τους Χριστού, τους δούλους κατά τη φύση και φίλους κατά την προαίρεση και υιούς και κληρονόμους κατά τη θεία χάρη, όπως λέει ο Κύριος προς τον Πατέρα.

ΤΟ ΚΟΜΠΟΣΧΟΙΝΙ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΥ ΤΟΥ

Το κομποσκοίνι που έχουν όλοι οι Ορθόδοξοι μοναχοί και το χρησιμοποιούν και πολλοί ορθόδοξοι λαϊκοί, είναι συνήθως μάλλινο και πλεγμένο σε διάφορα μεγέθη. Από πολύ μικρό, που φοριέται στο δάχτυλο, έως πολύ μεγάλο: 33άρι (με 33 κόμπους), 50άρι (με 50 κόμπους), 100άρι, 500άρι κ.λπ. Σύμφωνα με την παράδοση, ο όσιος Παχώμιος το 320 μ.Χ., ίδρυσε με την βοήθεια του Αγίου Αντωνίου το πρώτο μοναστήρι στην Θηβαϊδα της Αιγύπτου. Αρχισε να αναζητεί τρόπο που θα βοηθούσε τους μοναχούς στην αυτοσυγκέντρωση της προσευχής και στην αρίθμηση των ευχών. 

Κατά την παράδοση πάντα, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ επισκέφθηκε στον ύπνο του τον όσιο Παχώμιο και του έδειξε πώς θα φτιάξει το εργαλείο που θα εξυπηρετούσε τις ανάγκες της προσευχής. Το εργαλείο αυτό ήταν το κομποσκοίνι. Στην προσευχή με κομποσκοίνι, που βοηθά πολύ στη συγκέντρωση του νου, ακολουθείται συγκεκριμένη τεχνική μέθοδος. Σε κάθε κόμπο που περνά ανάμεσα στα δάχτυλά του ο προσευχόμενος, λέει αλληλοδιαδόχως τις ευχές: Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με, Υπεραγία Θεοτόκε Σώσον ημάς, Άγιοι του Θεού πρεσβεύσατε υπέρ υμών. Είναι δυνατόν να λέγεται και μόνη η ευχή Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με.

Το κομποσκοίνι έχει σχεδιαστεί για προσευχή, και όχι για να παίζει ρόλο βραχιολιού στον καρπό του χεριού. Στο κομποσκοίνι, κάθε τμήμα του έχει κάποια συμβολική σημασία. Είναι πλεγμένο κυρίως από μαλλί για να θυμίζει στα μέλη της Εκκλησίας ότι είναι τα λογικά πρόβατα του Ιησού Χριστού (Ιωάν. 10:11). Έχει χρώμα μαύρο που συμβολίζει το πένθος των αμαρτιών αφού "ουδείς αναμάρτητος" (πρβλ. Γ' Βασ. 8:46, Ιώβ 4:17, Ρωμ. 3:9-12 κ.ά.).


Πάνω του το κομποσκοίνι έχει τον σταυρό για να φέρνει στη μνήμη "ότι έτι αμαρτωλών όντων ημών Χριστός υπέρ ημών απέθανε" (Ρωμ. 5. Συνήθως το κομποσκοίνι καταλήγει σε μία φούντα που ο σκοπός της είναι το σκούπισμα των δακρύων ("τοίς δάκρυσιν έβρεξέ μου τους πόδας" Λουκ. 7:44). Οι 33 κόμποι συμβολίζουν τα χρόνια του Ιησού Χριστού, οι 99 κόμποι είναι το 33 πολλαπλασιασμένο με τον αριθμό των τριών Προσώπων της Αγίας Τριάδας, και ο κάθε κόμπος αποτελείται από 9 πλεγμένους σταυρούς, που συμβολίζουν τα εννέα τάγματα των αγγέλων.

Παρόλα αυτά, ενώ ο αριθμός σταυρών που αποτελούν τον κάθε κόμπο παραμένει πάντα σταθερός, ο αριθμός των κόμπων που αποτελούν το κομποσκοίνι εξαρτάται από τον αριθμό των προσευχών για τον οποίο θα χρησιμοποιηθεί. Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν κομποσκοίνια φτιαγμένα και από άλλα υλικά εκτός του μαλλιού, π.χ. ακρυλικά, όπως και διαφόρων χρωμάτων.

Κυριακή 15 Ιουλίου 2012

ΤΙ ΣΥΜΒΟΛΙΖΕΙ Ο "ΦΩΤΟΣΤΕΦΑΝΟΣ" ΣΤΙΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΕΣ;

Το φως στην διδασκαλία της ορθοδόξου πίστεώς μας κατέχει πρωτεύουσα θέση. Όχι βέβαια το φως το αισθητό, το κτιστό με όλα του τα γνωρίσματα τα φθαρτά και πεπερασμένα, αλλά το άκτιστό, και αΐδιο το Φώς το εκ Φωτός, όπως ομολογούμε στο σύμβολο της πίστεως. Ο Χριστός δηλαδή, που γνωρίζει τον εαυτό Του στους πιστούς ως φώς. Σ’ εκείνους που δια της βιοτής τους αξιώθηκαν αυτής της θεοποιού θεωρίας του ακτίστου Φωτός. Όλες οι εκκλησιαστικές τέχνες τονίζουν αυτή την αποκαλυπτική αλήθεια, ότι ο Θεός είναι φώς, και ως φως γνωρίζει τον εαυτό του στους θεουμένους. Αυτό το φως στην ζωγραφική των εικόνων εκφράζεται ως φωτεινό στεφάνι γύρω από τις ιερές κεφαλές των εικονιζομένων προσώπων. Δηλώνει ότι ο άνθρωπος αυτός μετείχε από αυτή την ζωή της καθαρτικής, φωτιστικής, καί, θεοποιού ενεργείας του Τριαδικού Θεού. Ο φωτοστέφανος, έχει καταγωγή ειδωλολατρική, και κληροδοτήθηκε αργότερα στην χριστιανική τέχνη. Τον συναντάμε στην Αίγυπτο, ως σύμβολο του ηλίου· κατόπιν και στον Βουδισμό, και από εκεί στην Ρώμη. Για παράδειγμα, φωτοστέφανος περιβάλλει την κεφαλή του αυτοκράτορος Τραϊανού στην αψίδα του Μ. Κωνσταντίνου. Αλλά και αργότερα, κυρίως απο τον ιβ' αιώνα σε πολλά αραβικά χειρόγραφα. Ενώ σε πολλές εικόνες της δύσης ο φωτοστέφανος είναι απαραίτητος να δηλώση την αγιότητα του εικονιζομένου προσώπου λόγω της κοσμικότητας που τα διακρίνει, στην ορθόδοξη ζωγραφική των εικόνων μπορούμε και από την όλη στάση του εικονιζομένου να καταλάβουμε την ιερότητά τους. Παρατηρούμε μάλιστα ότι σε πολλές εικόνες των παλαιοτέρων χριστιανικών παραστάσεων, όπως π.χ. στις τοιχογραφίες των κατακομβών, σε εικόνες του Χριστού και της Παναγίας ο φωτοστέφανος απουσιάζει εντελώς, καθώς επίσης και σε σαρκοφάγους του ιδ’ αιώνος και σε ορισμένα ψηφιδωτά, όπως π.χ. στα ψηφιδωτά του τρούλου του αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης. Όταν οι χριστιανοί άρχισαν να χρησιμοποιούν τον φωτοστέφανο τον έβαζαν, όπως φαίνεται, όχι μόνο ως διακριτικό των ιερών μορφών, αλλά και των σημαινόντων προσώπων, όπως π.χ. στην Santa Maria Maggiore, φωτοστέφανο έχει και ο Ηρώδης, και όπως στον άγιο Βιτάλιο, οι Ιουστινιανός και Θεοδώρα. Γενικότερα στο Βυζάντιο, φωτοστέφανο έχουν τα μέλη της βασιλικής αυλής. Για την ορθόδοξη εικονογραφία ο φωτοστέφανος καθιερώθηκε ως σύμβολο της μεθέξεως του εικονιζομένου προσώπου με τον Θεό, την πηγή του φωτός. Ο φωτοστέφανος τοποθετείται μόνο στο κεφάλι του αγίου και όχι σε όλο του το σώμα, διότι ο εγκέφαλος είναι το πολυτιμότερο όργανο στον άνθρωπο· σ’ αυτόν οδηγούν και από αυτόν πηγάζουν όλες οι αισθήσεις· εκεί είναι το κέντρο της σκέψεως και της διανοίας. Τα πρόσωπα της εικόνας που διαπερνώνται από τούτο το άκτιστο φως μετέχουν μυστικά στην ζωή του Θεού, αφού κατά τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης “διά τούτο τω φωτί, προσεγγίσασα η ψυχή φως γίνεται”. Στην Δύση ο πνευματικός χαρακτήρας του συμβόλου αυτού παρανοήθηκε εντελώς. Έλαβε την μορφή ελλειψοειδούς, κυκλικού στεφανιού, που σχεδιάζεται πάνω και πέρα από το κεφάλι των αγίων. Εικονίζεται ως ακτινοβολία που πηγάζει μέσα από την μορφή του εικονιζομένου αγίου· “Ψυχή η καταλαμφθείσα τελείως υπό του αρρήτου κάλλους της δόξης του φωτός του προσώπου του Χριστού, και κοινωνήσασα πνεύματι αγίω τελείως... όλη οφθαλμός, και όλη φώς, και όλη πρόσωπον”, κατά τον άγιο Μακάριο τον μέγα. Το χρώμα που χρησιμοποιείται συνήθως για τον φωτοστέφανο είναι χρυσό ή κίτρινο. Ο χρυσός κυρίως, αντιθέτως από τα άλλα χρώματα, δεν ζη από το φως διότι είναι φώς. Άλλωστε η παχύτητα της ύλης υπονοεί την απουσία φωτός, ενώ και η έντονη φωτεινότητα ελαφρώνει το βάρος και προκαλεί διαφάνεια. Ο φωτοστέφανος μπορεί να κοσμείται με διάφορα σχήματα ή λουλούδια κ.λ.π., ενώ αυτόν του Χριστού τον συναντάμε σταυροφόρο, έχοντα μέσα του τα γράμματα Α-Ω ή αργότερα Ο-ΩΝ. Μπορούμε δε να τον συναντήσουμε και σε άλλους τύπους όπως, τετράγωνο ή τρίγωνο. Ο τετράγωνος έμπαινε συνήθως σε ιερά πρόσωπα που ήταν εν ζωή, για κάποιο ιερό έργο που επιτελούσαν. Τέτοιους φωτοστεφάνους συναντούμε στις κεφαλές των δύο κτητόρων που εικονίζονται εκατέρωθεν του αγ. Δημητρίου στον νότιο πεσσό του Ι. Βήματος του ομωνύμου ναού. Αλλά, και από τον ΙΓ' αιώνα εμφανίζεται στην Δύση σχεδιαζόμενος, κυρίως στην παράσταση της Αγίας Τριάδος ή να περικλείη τον “Παντεπόπτην Θείον Οφθαλμόν”. Ο φωτοστέφανος, λοιπόν, είναι εκείνο το σύμβολο που από την πρώτη του εμφάνιση δήλωνε κάτι ξεχωριστό και χρησιμοποιήθηκε από τους αγιογράφους για να δηλώση την θέωση και τον αγιασμό του εικονιζομένου προσώπου. Σ’ αυτόν τον εκφαντορικό γνόφο, (κατά τον Αρεοπαγίτη άγιο Διονύσιο) ας αποβλέπουμε όλοι μας μετέχοντας στην καθαρτική, φωτιστική, θεοποιό ενέργεια της Παναγίας Τριάδος.
Ο φωτοστέφανος των αγίων φως και ζωή.
 Του Ιεροδιακόνου Σιλουανού Πεπονάκη
Εκ του περιοδικού " Εκκλησιαστική παρέμβαση", Νοέμβριος 2000.

Τετάρτη 11 Ιουλίου 2012

Η ΑΓΙΑ ΕΥΦΗΜΙΑ, Ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΪΣΙΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΦΟΡΟΙ


α) Κάθε χρόνο το βράδυ της 11ης του μηνός Ιουλίου τελείται πάνδημη αγρυπνία στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου Θεολόγου στη Σουρωτή.

Χιλιάδες άνθρωποι κάθε ηλικίας από τη Θεσσαλονίκη, διάφορα μέρη της Ελλάδος και του εξωτερικού επισκέπτονται το μοναστήρι για να προσκυνήσουν τον τάφο του Γέροντα Παϊσίου του Αγιορείτη, που κοιμήθηκε στις 12 Ιουλίου πριν από δεκαοχτώ χρόνια. Η ιδιαίτερη πνευματική σχέση που είχε ο μακάριος Γέροντας με την Αγία Ευφημία φαίνεται ότι επιβεβαιώνεται από την ημερομηνία της κοιμήσεώς του.

β) Η Αγία Ευφημία, που εορτάζεται στις 11 Ιουλίου, σύμφωνα με τον Συναξαριστή, "εκατάγετο από την Xαλκηδόνα... Aύτη λοιπόν διαβαλθείσα, πως ωμολόγει τον Xριστόν, ετιμωρήθη με τροχούς και με φωτίαν, ομοίως και με μηχανάς και τρόπους άλλων βασάνων. Ύστερον δε εδόθη εις τα θηρία διά να την φάγουν, έμεινεν όμως από αυτά αβλαβής. Eίτα δαγκαθείσα ολίγον από μίαν αρκούδαν, και προσευχηθείσα, παρέδωκε την ψυχήν της εις χείρας Θεού μέσα εις το θέατρον".

γ) Ο Γέροντας Παΐσιος είχε την ευλογία να τον επισκεφθεί η Αγία Ευφημία στο κελί του. Κι όπως μαρτυρεί ο ίδιος, έπειτα απ' αυτό το γεγονός για τρεις μέρες ήταν εκστατικός. Σκιρτούσε και συνεχώς δόξαζε τον Θεό, απέχοντας ακόμη και από την τροφή. Σε επιστολή του αναφέρει: "Σ' όλη μου τη ζωή δεν θα μπορέσω να εξοφλήσω την μεγάλη μου υποχρέωση στην Αγία Ευφημία, η οποία ενώ ήταν άγνωστή μου και χωρίς να έχει καμιά υποχρέωση, μου έκανε αυτήν τη μεγάλη τιμή…". Εντύπωση προξένησε στον Γέροντα "πώς αυτή η μικροκαμωμένη και αδύνατη άντεξε τόσα μαρτύρια; Να πεις ήταν καμία... Μια σταλιά ήταν", έλεγε χαρακτηριστικά.

δ) Διαβάζοντας τα παραπάνω καθώς και άλλες ρήσεις του για τους έσχατους χρόνους αλλά και την προφητική περιγραφή της κοινωνίας που έντονα προβάλλονται στις μέρες μας, δημιουργείται η εντύπωση ότι ο όσιος Γέροντας δεν ασχολούνταν με καθημερινά πράγματα, αλλά μόνο με οράματα και θείες αποκαλύψεις. Και πράγματι ο Γέροντας Παΐσιος είχε το χάρισμα της διακρίσεως, συνομιλούσε με αγίους, ήταν υπόδειγμα άσκησης, ταπείνωσης και υπομονής.

ε) Ενώ όμως ο χαρισματικός Γέροντας ήταν προσανατολισμένος προς τη μέλλουσα βασιλεία και δόξα, ζούσε ταυτόχρονα χριστιανοπρεπώς το παρόν. Πολιτευόταν στον ουρανό, αλλά διέτριβε στη γη. Δεν απέφευγε την πραγματικότητα και δεν αναζητούσε ένα φαντασιακό τεχνητό παράδεισο, αλλά με συνέπεια και ευθύνη ενδιαφερόταν για τη διαμόρφωση ενός δίκαιου παρόντος. Θα αναφερθεί μόνο ένα παράδειγμα σχετικό με τους φόρους προς το κράτος.

στ) Ρωτήθηκε κάποτε: "Γέροντα, όταν αγοράζουμε κάτι για το μοναστήρι, μερικοί δεν δέχονται να μας κόψουν τιμολόγιο. Τι να κάνουμε;". Και απάντησε: "Τιμολόγια να σας κόβουν πάντοτε και εσείς να κόψετε τις απαιτήσεις σας. Να περιορίσετε τις ανάγκες σας και να φτιάχνετε μόνον ό,τι είναι απαραίτητο. Εγώ έτσι θα έκανα. Θα τα στείλη ο Θεός. Αν εμείς οι μοναχοί ζητάμε να μη μας κόβουν τιμολόγια, κάνουμε και τους άλλους να αμαρτάνουν. Λένε: 'Αφού έτσι κάνουν τα μοναστήρια…'. Αν εμείς που θέλουμε να τηρήσουμε τις εντολές, κινούμαστε έτσι, ξέρετε πόσο σκανδαλίζουμε; 'Τω τον φόρον τον φόρον', λέει η Γραφή. Εγώ, όταν στέλνω γράμμα όχι με το ταχυδρομείο αλλά με άνθρωπο, πάλι βάζω τα γραμματόσημα. Οι κοσμικοί δικαιολογούν τον εαυτό τους, αλλά και τα μοναστήρια, αν κινούνται έτσι, δεν έχουν ειλικρίνεια και πάει το Ευαγγέλιο στην άκρη... Όταν για κάποιο λόγο δεν σας κόβουν τιμολόγια, να το θεωρήτε ζημιά πνευματική".

ζ) Άλλη φορά ρωτήθηκε: "Κάποιος μάστορας, Γέροντα, ζήτησε να τον απολύσουμε από την δουλειά, να μπη στο Ταμείο Ανεργίας και να συνεχίση να δουλεύη σ' εμάς". Και απάντησε: "Όχι, βρε παιδί, δεν είναι σωστό! Λίγη συνείδηση να έχη κανείς, δεν το κάνει αυτό! Δεν ταιριάζει σε μοναστήρι να κάνη τέτοιο πράγμα! Προτιμότερο είναι, και ανάγκη να έχη το μοναστήρι, να τον πληρώση διπλό μισθό, για να μην το κάνη. Τόσο βαρύ είναι! Η ευλογία φέρνει ευλογία και η αδικία φέρνει την καταστροφή".
Αν όλοι είχαν έντονο το αίσθημα της κοινωνικής ευθύνης, όπως ο σοφός Γέροντας, η οικονομική κρίση θα ήταν ίσως ηπιότερη και τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα δεν θα υπέφεραν.

π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης
8/7/2012

Πηγή:www.makthes.gr

ΟΙ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΕΣ, Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΑΣ

Πριν λίγες μέρες, κάποιος γνωστός μου, αυτοκτόνησε. Τι έκανε όμως έναν δημόσιο υπάλληλο, κάτοχο πτυχίου, με μόνιμη εργασία, παντρεμένο (χωρισμένο για την ακρίβεια) και με παιδί, να προτιμάει τον θάνατο; Σας παρακαλώ, μην βιαστείτε να απαντήσετε με τη γνωστή «καραμέλα» για την «οικονομική κρίση». Πριν την οικονομική , έχει προηγηθεί μια άλλη κατάρρευση, η ηθική, η ψυχική, η πνευματική.

Η πορεία της ζωής του
Ο Λ. πίστεψε στο πρότυπο που του καλλιέργησαν οι γονείς του, το σχολείο του, η τηλεόραση. Πίστεψε κατ αρχήν ότι αν περάσει στο Πανεπιστήμιο θα είναι πετυχημένος. Πίστεψε ότι -σε αντίθεση με τις χειρωνακτικές εργασίες- θα μπορεί να βγάζει χρήματα χωρίς ιδιαίτερο κόπο. Και αφού η τηλεόραση μας έπεισε ότι τα χρήματα εξασφαλίζουν την ευτυχία, όταν θα έκανε το όνειρό του πραγματικότητα και θα είχε χρήματα, δεν θα χρειαζόταν να μοχθεί κι έτσι θα ζούσε πλέον την υπόλοιπη ζωή του «ευτυχισμένος«! Κι έβγαλε το Πανεπιστήμιο, και διορίστηκε στο δημόσιο (μία ακόμη εξασφάλιση σιγουριάς) και παντρεύτηκε, και απέκτησε και παιδί και σπίτι και αυτοκίνητο …

Όλα σύμφωνα με το πρότυπο που του καλλιεργήσαμε.
Μετά όμως ήρθε ο εγωισμός, συγνώμη, ο χωρισμός εννοούσα. Και βρέθηκε και πάλι, μόνος.

Αλλά έστω κι έτσι, ήταν ακόμη νέος, οπότε με την εξασφαλισμένη εργασία του στο δημόσιο και την καλή του εμφάνιση, θα μπορούσε σχετικά εύκολα να βρει μία άλλη «σύντροφο». Και βρήκε, και νέα όνειρα και νέες ελπίδες ευτυχίας. Αλλά κάπου εκεί, μαζί με το εσωτερικό κενό έρχεται και η οικονομική κατάρρευση. Τη θυμάστε εκείνη την «παραβολή του ασώτου» που ακούγαμε στην εκκλησία; Γιατί όταν η μικρότερη σε ηλικία όμορφη σύντροφος βλέπει να «τελειώνουν» τα χρήματα, τότε αισθάνεται ότι «κάτι δεν πάει καλά στη σχέση» και ψάχνει βρίσκει τον επόμενο … «άντρα». Οπότε ο πετυχημένος πτυχιούχος δημόσιος υπάλληλος μένει και πάλι, μόνος. Μόνος .. Και τότε είναι που αναρωτιέται πάνω σε τι θεμέλια έχτισε τη ζωή του και που πήγε η ευτυχία που του υποσχόταν όλοι. Και σε μια κοινωνία που ο καθένας επιδιώκει «να περνάει καλά«, σε μια κοινωνία που οι φίλοι όταν δεν χρησιμεύουν ως «συνοδοί» στις εξόδους υπάρχουν επειδή μπορεί να μας φανούν «χρήσιμοι». Σε μια κοινωνία που δεν υπάρχουν πλέον συγγενείς, γείτονες, φίλοι, συχωριανοί. Σε μια κοινωνία που όσοι μπορούν, φοράνε τη μάσκα του «πετυχημένου» και «μοστράρουν» στην ανώνυμη πόλη και οι υπόλοιποι απλά αφήνονται στην τύχη τους. Τότε το εσωτερικό κενό γίνεται δυσβάσταχτο. Όμως … αν δεν άκουγε τις σειρήνες της ευδαιμονίας ..
•αν οι γονείς του τον προέτρεπαν να βγάζει με «τον ιδρώτα του προσώπου του τον άρτον του» (όπως μας είχε προτρέψει ο Θεός όταν μας έβγαζε από τον Παράδεισο).
•αν το σχολείο τον γέμιζε με τα ιδανικά της Ορθόδοξης πίστης και της πατρίδας, που έκαναν τη φυλή μας να αντέξει πολλούς αιώνες, με σκληρές δοκιμασίες και πείνα και σκλαβιά, χωρίς κανείς να αυτοκτονεί
•αν η καλοπέραση είχε αντικατασταθεί με την εγκράτεια, με την άσκηση, με τη νηστεία, με το αρχαιοελληνικό «μέτρο»
•αν ο πλούτος είχε αντικατασταθεί με την αρετή (τη θυμάστε εκείνη την ιστορία με τον Ηρακλή, την Αρετή και την Κακία, την διδάσκουν άραγε ακόμη στα σχολεία μας
•αν αντί για τους καραγκιόζηδες που εμφανίζονται ως σωσίες στην τηλεόραση βλέπαμε τις αγιογραφίες στα ταπεινά ξωκλήσια μας, τους άγιους της πίστης μας και τους εθνομάρτυρες του έθνους μας (κάποιοι φρόντισαν να εξαφανίσουν τις εικόνες ηρώων από τις σχολικές αίθουσες και να τις αντικαταστήσουν από την «ξενοφοβία» το «ρατσισμό» και την «ανακύκλωση»!)
•αν πρότυπό μας δεν ήταν ο όμορφος και επαγγελματικά πετυχημένος «δυτικός» άνθρωπος αλλά ο τίμιος μεροκαματιάρης, ο άνθρωπος που είναι δίπλα στο Θεό και Αυτόν σκέφτεται, σ Αυτόν ελπίζει και Αυτόν αγαπά και υπηρετεί με τη ζωή του
•αν αντικαθιστούσαμε τη μάσκα της «επιτυχίας» με την ταπείνωση, με την μετάνοια, με την απλότητα
•αν ξαναγυρνούσαμε και πάλι στα χωριά μας, στις παραδόσεις και στις αξίες μας, αν αντικαθιστούσαμε την έξοδο στο μπαρ με μια απλή τσικουδιά κι ένα ντόπιο κρασί και τα τα ξένα αλλόκοτα ακούσματα με νησιώτικα τραγούδια, κρητικές μαντινάδες και ηπειρώτικα μοιρολόγια •αν σταματούσαμε να «παρκάρουμε» τα παιδιά μας σε παιδικούς σταθμούς και στο «ίντερνετ» και η μάννα γινόταν και πάλι μάννα και όχι πετυχημένη επαγγελματίας ίσως επιστρέφοντας στις ρίζες μας, βρίσκαμε πάλι το δροσερό νερό, που πότισε αιώνες και αιώνες και τρέχει ακόμη δίπλα σας, έτοιμο να μας ξεδιψάσει.

Δίπλα μας είναι η λύση.
Στην ενορία σου, σε ένα κοντινό μοναστήρι, στον ταπεινό λευίτη ιερέα, στην όμορφη βραδινή αγρυπνία, στο χέρσο πλέον χωράφι του πατέρα σου, στο χαμόγελο του παππού, αυτού που έκλεισες στο γηροκομείο και του παίρνεις τη σύνταξη, στο αγέννητο παιδί σου, που προτίμησες να σκοτώσεις κάνοντας αμνιοπαρακέντηση γιατί ήθελες να βεβαιωθείς ότι δεν θα είχε σύνδρομο down, αφού τότε θα κατέρρεε το δυτικό πρότυπο της «ευτυχίας σου».
ΥΓ. Δυστυχώς το περιστατικό της αυτοκτονίας είναι πραγματικό. Συνέβη πριν 1 εβδομάδα περίπου. Όσοι μπορείτε προσευχηθείτε να αναπαύσει ο Θεός την ψυχή του Λ. Πηγή:istologio.org

Παρασκευή 6 Ιουλίου 2012

ΙΡΕΝΑ: Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΤΕΙ

Τη λένε Ιρένα και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, εργαζόταν στο γκέτο της Βαρσοβίας ως ειδική υδραυλικός υπονόμων.

Η Ιρένα, «έφυγε» πρόσφατα στα 98 της χρόνια, έχοντας σε όλη της τη ζωή, έναν απώτερο σκοπό.
Ούσα Γερμανίδα, ήξερε ποια ήταν τα σχέδια των ναζί για τους εβραίους.
Η Ιρένα έβγαζε λαθραία βρέφη τοποθετώντας τα στον πάτο της εργαλειοθήκης της ή σε ένα σάκο από λινάτσα που είχε στην καρότσα του φορτηγού της για τα μεγαλύτερα παιδιά.
Ακόμα, είχε ένα σκύλο στην καρότσα, που τον είχε εκπαιδεύσει να γαβγίζει όταν οι ναζί φαντάροι της άνοιγαν να μπει ή να βγει από το γκέτο.
Οι φαντάροι, φυσικά, δεν ήθελαν πάρε-δώσε με το σκύλο, ενώ το γάβγισμά του κάλυπτε τους θορύβους/ήχους που έκαναν τα βρέφη/παιδιά!
Στο διάστημα που το έκανε αυτό, κατάφερε να φυγαδεύσει και να σώσει 2.500 παιδιά και βρέφη.
Συνελήφθη και οι ναζί τη χτύπησαν πάρα πολύ άσχημα και της έσπασαν και τα χέρια και τα πόδια. 
Η Ιρένα κράτησε ένα αρχείο με τα ονόματα των παιδιών που είχε διασώσει και το φύλαξε σ΄ένα γυάλινο βάζο που έθαψε κάτω από ένα δέντρο στην αυλή της.
Μετά τον πόλεμο, προσπάθησε να εντοπίσει όσους γονείς είχαν επιζήσει και επανένωσε τις οικογένειες.
Οι περισσότεροι από αυτούς είχαν πεθάνει στους θαλάμους αερίων. Τα παιδιά αυτών, τα βοήθησε να τακτοποιηθούν σε θετές οικογένειες ή να υιοθετηθούν.
Το 2007, η Ιρένα προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.
Δεν επελέγη.
Ο Πρόεδρος Ομπάμα το είχε κερδίσει ένα χρόνο πριν γίνει Πρόεδρος, για την εργασία του ως “οργανωτής κοινότητας” για το ACORΝ και ο Αλ Γκορ το κέρδισε το 2007, για ένα φιλμ σχετικά με την υπερθέρμανση της γης…
Εις μνήμην της – 63 χρόνια μετά…

ΣΕ ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΣΕ ΙΕΡΕΑ;

Το μυστήριο της μετάνοιας, που είναι αδιάσπαστα συνδεδεμένο με την ιερά εξομολόγηση, έχει καθιερωθεί από τον ίδιο τον Κύριο. Επομένως όταν αμφισβητείται η αξία και σημασία του μυστηρίου, αμφισβητείται ο Ίδιος. Το μυστήριο είναι θεοσύστατο και επ’ αυτού δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία.
Ο Κύριος δεν ήταν μόνο άνθρωπος. Ήταν και Θεός. Γι’ αυτό και διακηρύττει, ότι ήλθε στη γη για να αναζητήσει και να σώσει τους χαμένους. Άλλωστε η αποστολή Του ήταν να κηρύξει στους αιχμαλώτους την άφεση και στους τυφλούς την ανάβλεψη, στους πνευματικά αιχμαλώτους και τυφλούς.
Αν, λοιπόν, η μετάνοια δεν ήταν απόλυτη αναγκαιότητα της ψυχής, δε θα τη θέσπιζε. Η άπειρη αγάπη Του στον άνθρωπο καθιέρωσε το φιλάνθρωπο αυτό μυστήριο. Όλοι μας το ζούμε: δεν υπάρχει κανένας αναμάρτητος. Μόνος αναμάρτητος ο Θεός. Σχεδόν αδύνατο είναι ο άνθρωπος να αποκόψει τις αδυναμίες και τα πάθη, που τον συντροφεύουν συχνά σε ολόκληρη τη ζωή του. Η αμαρτία αποκόπτει τον άνθρωπο από το Θεό και τη σωτηρία. Η μετάνοια, το ήμαρτον του Ασώτου, ανοίγει και πάλι τις πύλες του παραδείσου. Χωρίς τη μετάνοια, που αποτελεί κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο«φάρμακο πλημμελημάτων, δαπάνημα των παρανομιών, όπλο κατά του διαβόλου, μαχαίρι που του κόβει το κεφάλι, ελπίδα σωτηρίας, αναίρεση της απόγνωσης», θα χάναμε όλα τα χαρίσματα και τις δωρεές του Θεού και δε θα μπορούσαμε να προσέλθουμε στο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας. Γι’ αυτό ο καρδιογνώστης και φιλάνθρωπος Κύριος, που γνωρίζει την ανθρώπινη αδυναμία, αλλά και τα τεχνάσματα του πανούργου Δαίμονα, μάς έδωσε τη μετάνοια. Κι έτσι «η χρηστότητα και φιλανθρωπία του Θεού μεταμορφώνει αυτόν που μετανοεί από τα αμαρτήματά του σε δίκαιο και αναμάρτητο» (Κλήμης Αλεξανδρείας).
Γίνεται φανερό ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη μετανοίας και συγχώρησης. Γι’ αυτό και την εξουσία αυτή τη μετάδωσε ο Χριστός στους Αποστόλους και οι Απόστολοι στους επισκόπους και ιερείς: «Φύσηξε και τους είπε: λάβετε Πνεύμα Άγιο. Αν αφήνετε τις αμαρτίες των ανθρώπων, τους αφήνονται, αν κάποιων τις κρατάτε, κρατιούνται» (Ιωάν. κ΄ ‘22-23).
Ήδη η πρώτη Εκκλησία ασκεί την εξουσία αυτή. Την ίδια αλήθεια διακηρύσσει και ο Μέγας Αθανάσιος: «Όπως ο άνθρωπος βαπτίζεται από άνθρωπο ιερέα και φωτίζεται με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, έτσι και αυτός που εξομολογείται με ειλικρινή μετάνοια λαμβάνει την άφεση από τον ιερέα με τη χάρη του Χριστού». Δεν παίρνει κανείς μόνος του νερό και λάδι, για να τελέσει το μυστήριο του Βαπτίσματος. Ούτε ψωμί και κρασί, για να μεταλάβει. Θα βαπτιστεί και θα κοινωνήσει από τους ιερείς. Πώς, λοιπόν, αυτό, που δεν το διανοείται για τα άλλα μυστήρια, μπορεί να το σκεφτεί για το μυστήριο της μετανοίας;
Να αναφερθούμε και στο Μέγα Βασίλειο: «Είναι αναγκαίο να εξομολογούμαστε τα αμαρτήματα σε αυτούς που τους έχει ανατεθεί η διαχείριση των μυστηρίων του Θεού». Ο ιερός Χρυσόστομοςπροσθέτει: «Στους ιερείς που ζουν και κινούνται στη γη δόθηκαν ουράνιες δικαιοδοσίες και έλαβαν εξουσία, την οποία ούτε σε αγγέλους ούτε σε αρχαγγέλους έδωσε ο Θεός». Και συμπληρώνει: «Εκείνα που θα κάνουν κάτω οι ιερείς, αυτά τα επικυρώνει πάνω ο Θεός και την άποψη των δούλων την επιβεβαιώνει ο Κύριος». Τέλος ο γέρων Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης είπε: «Στον εξομολόγο μπορείς να μιλήσεις όπως αισθάνεσαι, αλλά δεν είναι αυτό τόσο σημαντικό, όσο είναι το ότι με την προσευχή κοιτάζει μέσα στην ψυχή σου ο παπάς και βλέπει πώς είσαι και σου μεταδίδει την χάρη του θεού. Έχει αποδειχθεί ότι αυτό το κοίταγμα είναι πνευματικές ακτίνες που σε ξαλαφρώνουν και σε θεραπεύουν. Όλοι οι πνευματικοί, οι εξομολόγοι έχουν αυτή την χάρη κι όταν εύχονται την εκπέμπουν ως αγωγοί».

Το κείμενο βασίζεται στο βιβλίο του Γ. Μελέτη «Ερωτήματα στον Ιησού Χριστό» των εκδόσεων «Ζωής».

Πηγή:www.aktines.blogspot.com

Τρίτη 3 Ιουλίου 2012

Η ΜΑΝΑ ΜΕ ΤΟ ΕΝΑ ΜΑΤΙ

Η μητέρα του είχε μόνο ένα μάτι… Ντρεπόταν γι’ αυτήν κι ώρες ώρες την μισούσε. Η δουλειά της ήταν μαγείρισσα στην φοιτητική λέσχη. Μαγείρευε για τους φοιτητές και τους καθηγητές για να βγάζει τα έξοδά τους… Δεν ήθελε να του μιλάει για να μην μαθαίνουν ότι είναι παιδί μιας μητέρας με… ένα μάτι. Οι φοιτήτριες έφευγαν γρήγορα, όποτε την έβλεπαν να βγαίνει για λίγο από την κουζίνα κι έλεγαν πως δεν άντεχαν το θέαμα και πως τους προκαλούσε μια ανυπόφορη ανατριχίλα… Μα από μικρός είχε πρόβλημα με την εικόνα της μητέρας του. Μια μέρα όταν ακόμη πήγαινε στο δημοτικό, πέρασε η μητέρα του στο διάλειμμα να του πει ένα γεια. Ένοιωσε πολύ στενοχωρημένος. «Πως μπόρεσε να του το κάνει αυτό»;… αναρωτιόταν… Την αγνόησε, της έριξε μόνο ένα μισητό βλέμμα κι έτρεμε. Την επόμενη μέρα ένας από τους συμμαθητές του φώναξε: «Εεεε, η μητέρα σου έχει μόνο ένα μάτι!.. Ήθελε να πεθάνει. Ήθελε να εξαφανιστεί. Όταν γύρισε σπίτι, της είπε: «αν είναι όλοι να γελάνε μαζί μου εξαιτίας σου τότε καλύτερα να πεθάνεις!». Αυτή δεν του απάντησε… «Δεν μ’ ένοιαζε τι είπα ή τι αισθάνθηκε, γιατί ήμουν πολύ νευριασμένος», έλεγε αργότερα σ’ ένα φίλο του. «Ήθελα να φύγω από εκείνο το σπίτι και να μην έχω καμία σχέση μαζί της. Έτσι διάβασα πάρα πολύ σκληρά με σκοπό να φύγω μια μέρα μακριά για σπουδές… και τα κατάφερα, μα ήλθε κι έπιασε αυτή τη δουλειά στη λέσχη για να με βοηθάει… Δεν μπορούσε να πάει κάπου αλλού;…». Αργότερα παντρεύτηκε. Αγόρασε ένα δικό του σπίτι. Έκανε δικά του παιδιά κι ήταν ευχαριστημένος με τη ζωή του, τα παιδιά του, την γυναίκα του και τη δουλειά του! Μια μέρα μετά από χρόνια απουσίας, όπως ο ίδιος της ζήτησε η μητέρα του πήγε να τον επισκεφτεί. Δεν είχε δει ποτέ από κοντά τα εγγόνια της. Μόλις εμφανίστηκε στην πόρτα, τα παιδιά του άρχισαν να γελάνε, θύμωσε επειδή είχε πάει χωρίς να του το ζητήσει και χωρίς να τον προειδοποιήσει. Τότε της φώναξε: «πως τολμάς να έρχεσαι ξαφνικά στο σπίτι μου και να τρομάζεις τα παιδιά μου; Βγες έξω! Φύγε!». Η μητέρα του απάντησε γαλήνια: «Αα, πόσο λυπάμαι, κύριε! Μάλλον μου έδωσαν λάθος διεύθυνση» κι εξαφανίστηκε, χωρίς να καταλάβουν τα μικρά πως είναι γιαγιά τους… Πέρασαν χρόνια και μια μέρα βρήκε στο γραμματοκιβώτιο του σπιτιού του μια επιστολή για τη σχολική συγκέντρωση της τάξης του από το δημοτικό σχολείο, που θα γινόταν στην πόλη πού γεννήθηκε… Είπε ψέματα στη γυναίκα του ότι θα έκανε ένα επαγγελματικό ταξίδι και πήγε. Όταν τελείωσε η συγκέντρωση των συμμαθητών, πήγε στο σπίτι που μεγάλωσε, μόνο από περιέργεια… Οι γείτονες, του είπαν ότι η μητέρα του είχε πεθάνει πρόσφατα. Δεν έβγαλε ούτε ένα δάκρυ. Του έδωσαν ένα γράμμα που είχε αφήσει γι’ αυτόν: «Αγαπημένε μου γιέ, σε σκέφτομαι συνέχεια. Λυπάμαι που ήρθα στο σπίτι σου και φόβισα τα παιδιά σου. Έμαθα ότι έρχεσαι για την σχολική συγκέντρωση κι ένοιωσα πολύ χαρούμενη. Αλλά φοβάμαι ότι μπορεί να μην είμαι σε θέση να σηκωθώ από το κρεβάτι για να έρθω να σε δω. Έγραψα αυτό το γράμμα να στο δώσουν αν δεν με προφτάσεις. Στεναχωριέμαι που σε έφερνα σε δύσκολη θέση και ντρεπόσουν για μένα όσο ήσουν μικρός. Βλέπεις… όταν ήσουν πολύ μικρός, είχες ένα σοβαρό ατύχημα κι έχασες το μάτι σου. Δεν θα μπορούσα να σε βλέπω να μεγαλώνεις με ένα μάτι. Έτσι σου έδωσα το δικό μου. Ήμουν τόσο υπερήφανη που ο γιος μου θα έβλεπε τον κόσμο με τη δική μου βοήθεια, με το δικό μου μάτι… Έχεις πάντα όλη την αγάπη μου». Η μητέρα σου.

Πηγή: Περιοδικό «Όσιος Νικάνωρ».