Παρασκευή 27 Ιουνίου 2014

Ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς για το ράσο των κληρικών

Εσείς θεωρείτε, τίμιε πατέρα, λεπτομέρεια την ένδυση των ιερέων, τα γένια και τα μαλλιά, και παραξενεύεστε, που η υψηλότερη εκκλησιαστική εξουσία φροντίζει περί αυτού. Εν τω μεταξύ συνεχίζετε να μιλάτε για τη σημασία της αναμόρφωσης της εξωτερικής εμφάνισης και συμπεριφοράς των ιερέων. Πως ταιριάζει αυτό; Και λεπτομέρεια και σημαντική αναμόρφωση; Όμως ο κάθε φίλος της Εκκλησίας πρέπει να αναρωτηθεί γιατί οι στρατιωτικοί του γήινου βασιλείου δεν εξεγείρονται ενάντια στη δική τους στολή, ούτε οι τελωνιακοί, ούτε οι υπάλληλοι της εφορίας, ούτε οι δασοφύλακες, ούτε οι σιδηροδρομικοί; Αλλά φορούν εκείνο που άλλος τους όρισε σαν στολή χωρίς παράπονο, και συμπεριφέρονται έτσι όπως διατάχθηκαν. Πως οι στρατιωτικοί του Βασιλιά των Ουρανών είναι οι μόνοι που ξεσηκώνονται εναντίον της στολής τους και των κανόνων περί της συμπεριφοράς τους; Εάν ο λαός θέλει να βλέπει τον ιερέα του με ράσο, με γένια και μαλλιά, τότε όλοι οι άλλοι διάλογοι σταματούν. Εάν ο λαός μισεί να βλέπει τον ιερέα στο ρούχο του έμπορα, χωρίς γένια και χωρίς μαλλιά, τότε αυτή η αναμόρφωση πρέπει οπωσδήποτε να απομακρυνθεί σαν προσβολή της συνείδησης των πιστών του ευσεβή λαού. Σ’ αυτό το πράγμα, λοιπόν, το μέτρο είναι η λαϊκή αίσθηση και κρίση, και οπωσδήποτε όχι η ιδιωτική προτίμηση κάποιων ιερέων. Εξάλλου, εφόσον το μακρύ γένι και τα μαλλιά δεν είναι βαριά στους ποιητές, στους καλλιτέχνες, ακόμα και στους σοσιαλιστικούς αρχηγούς, πως μπορεί να είναι βαρύ στους ιερείς του Χριστού, στους πνευματικούς και τους ποιμένες του λαού; Ο όσιος Ιερώνυμος γράφει ειρωνικά περί των στολισμένων ιερέων της εποχής του: «Ντρέπομαι να το πω, αλλά υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι λαμβάνουν το ιερατικό ή διακονικό αξίωμα με στόχο, να κάνουν παρέα πιο ελεύθερα με γυναίκες. Φροντίζουν αποκλειστικά περί του ενδύματός τους, περιποιούνται τα μαλλιά τους, φορούν πολύτιμα δαχτυλίδια, φυλάγονται από της σκόνη, μόλις που ακουμπούν το χώμα με τα πόδια τους. Πρέπει να σκεφθείς, ότι πρόκειται για νεόνυμφους γαμπρούς και όχι για ιερείς!». Στους αρχαίους τα γένια ήταν χαρακτηριστικό των φιλοσόφων. Μια φορά στη Ρώμη, εξαιτίας πολλών τσαρλατάνων φιλοσόφων, ο καίσαρας διέταξε όλοι οι φιλόσοφοι να ξυρίσουν τα γένια τους. Σ’ αυτό απάντησε ο Επίκτητος, ο μεγαλύτερος φιλόσοφος εκείνης της εποχής: «Ο καίσαρας μπορεί να μου πάρει το κεφάλι, όχι τα γένια!». Τόσο εκτιμούσε τούτο το εξωτερικό χαρακτηριστικό της κλήσης του. Αλλά όλα αυτά είναι λεπτομέρεια, θα πείτε. Είναι λεπτομέρεια, χωρίς αμφιβολία. Μπροστά στην ψυχή και στον χαρακτήρα ενός χριστιανού το ρούχο και τα γένια και τα μαλλιά είναι εντελώς ασήμαντο πράγμα. Όμως η ζωή αποτελείται από τα σημαντικά και τα ασήμαντα. Και η πίστη μας είναι τόσο αριστοκρατικό και λεπτό πράγμα, ώστε και τα ψιλοπράγματα, μπορούν να την ωφελούν ή να τη ζημιώνουν. Όταν το λογικό ποίμνιο θέλει οι ποιμένες του να είναι διαφορετικοί από αυτό και στην εξωτερική εμφάνιση, και να έχουν καθορισμένα σημάδια αναγνώρισης, τότε ως προς τι η αντίρρηση; Οι καθολικοί ιεραπόστολοι στο Κιτάι, υπολογίζοντας και την ψυχολογία του περιβάλλοντος στο οποίο κηρύττουν, δεν ντρέπονται να φορούν πλεξίδες στα μαλλιά και μακριά καφτάνια και τουρμπάνια. Τότε γιατί οι φιλόχριστοι ιερείς να αντιδρούν στον λαό και με τα ψιλοπράγματα να θέτουν υπό αμφισβήτηση τα μεγάλα πράγματα της ζωής και της προόδου των πιστών; Ειρήνη σε σας από τον Κύριο.

Πηγή: “Δεν φτάνει μόνο η πίστη” – Εκδόσεις Εν Πλω.

Σάββατο 21 Ιουνίου 2014

Πως ονομάζονται και ποιοί είναι οι ύμνοι που ψάλλονται στην Εκκλησία;

Οι ύμνοι της εκκλησίας μας είναι:

1. Tα Λειτουργικά: Σύστημα ύμνων, που ψάλλονται λίγο πριν και κατά την τέλεση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Οι γνωστοί ύμνοι «Πατέρα Υιόν», «Έλεον ειρήνης», «Άγιος Άγιος Κύριος, Σαβαώθ (ο Επινίκιος Ύμνος), «Αμήν», «Σε Υμνούμεν». Είναι μελοποιημένα σε όλους τους ήχους και με διάφορους τρόπους από τους νεώτερους κυρίως μελοποιούς.

2. Τα Ευλογητάρια: Oι τόσο γνωστοί ύμνοι στους οποίους προτάσσεται ο στίχος «Ευλογητός ει Κύριε». ΄Έχουμε δύο ειδών ευλογητάρια: Τα αναστάσιμα, που ψάλλονται τις Κυριακές στον Όρθρο, το Σάββατο του Λαζάρου και το Μ. Σάββατο, και τα νεκρώσιμα που ψάλλονται όταν τελείται κηδεία αλλά και στα μνημόσυνα.

3. Καθίσματα: Ύμνοι που ψάλλονται στον Όρθρο για να δοθεί η ευκαιρία στους πιστούς να κάθονται για λίγο.

4. Στιχηρά: Τροπάρια μπροστά από τα οποία εκφωνούνται εμμελώς στίχοι: π.χ.στον Όρθρο ψάλλονται τα στιχηρά των Αίνων (Ψαλμοί 148, 149, 150). Στον Εσπερινό επίσης σε κάθε ένα από τα τροπάρια προηγείται ψαλμικός στίχος (οι δύο τελευταίοι στίχοι του 141ου Ψαλμού και οι στίχοι του 129ου Ψαλμού). Γι΄αυτό και ονομάζονται Στιχηρά του Εσπερινού. Τα στιχηρά μπορεί να είναι αυτόμελα, προσόμοια και ιδιόμελα. Έχουμε επίσης τα στιχηρά ιδιόμελα της λιτής, που ψάλλονται χωρίς στίχο.

5. Απόστιχα: Ομάδες τροπαρίων, που ψάλλονται κατά τον εσπερινό μετά τα στιχηρά και κατά τον Όρθρο μετά από τους Αίνους. Ονομάζονται έτσι γιατί οι προτασσόμενοι στίχοι παίρνονται κατ’ εκλογήν από διάφορους ψαλμούς της Παλαιάς Διαθήκης, συνήθως προφητικού χαρακτήρος, σε αντίθεση προς τα στιχηρά, όπου οι προτασσόμενοι στίχοι λαμβάνονται από έναν και μόνο ψαλμό, μολονότι αυτό δεν είναι πάντοτε ακριβές. Ονομάζονται και Αποστιχίς.

6. Κεκραγάρια: Eίναι οι γνωστοί ύμνοι του Εσπερινού «Κύριε, εκέκραξα προς Σε» και «Κατευθυνθήτω η προσευχή μου» από τον 140ο Ψαλμό. Σήμερα με το όνομα Κεκραγάρια ονομάζουμε και τα τροπάρια που ακολουθούν τους πιο πάνω στίχους.

7. Κοινωνικά: Με το όνομα αυτό είναι γνωστοί σύντομοι ύμνοι κυρίως από ψαλμούς της Π. Διαθήκης, που ψάλλονται στη Θεία Λειτουργία, την ώρα της Μετάληψης των Αχράντων Μυστηρίων. Πρώτα κοινωνεί το ιερατείον εντός του Αγίου Βήματος. Oι πιστοί προσέρχονται για να μεταλάβουν μετά το «Αλληλούια» και την εκφώνηση «Μετά φόβου Θεού πίστεως….». Είναι ύμνοι, που ψάλλονται σε αργό μέλος γι΄αυτό και ανήκουν στο Παπαδικό είδος. ΄Έχουμε τριών ειδών κοινωνικά: α) Των Κυριακών, με το γνωστό κείμενο «Αινείτε τον Κύριον εκ των ουρανών, αλληλούια», β) Της εβδομάδος, με κείμενο διαφορετικό για την κάθε μέρα, και γ) Τα κοινωνικά ολοκλήρου του χρόνου: Tων Δεσποτικών, των Θεομητορικών εορτών και των εορταζομένων αγίων με ανάλογο κείμενο για την κάθε περίπτωση.

8. Χερουβικά: Ο Χερουβικός ύμνος ψάλλεται κατά τη Μεγάλη Είσοδο της Θείας Λειτουργίας και αρχίζει με τη φράση «Οι τα Χερουβείμ μυστικώς εικονίζοντες». Ψάλλεται σε αργό μέλος (ανάλογα με τις λειτουργικές ανάγκες που καλύπτει), γι΄αυτό και ανήκει στο Παπαδικό είδος. Μελωδίες των Χερουβικών έχουν διασωθεί τόσο στην παλαιά όσο και στη νέα σημειογραφία. Όλοι οι μεγάλοι υμνογράφοι και μελοποιοί γενικά έχουν γράψει Χερουβικούς Ύμνους. Ανάλογα με τη διάρκειά τους μπορούμε να κατατάξουμε τα Χερουβικά σε σύντομα, αργοσύντομα και αργά. Τη Μ. Πέμπτη, αντί του Χερουβικού, ψάλλεται «Του Δείπνου σου του Μυστικού» και το Μ. Σάββατο ο αρχαιότατος ύμνος «Σιγησάτω πάσα σάρξ βροτεία». Στις Λειτουργίες των Προηγιασμένων ψάλλεται το «Νυν αι δυνάμεις των ουρανών».

9. Αντίφωνα: Eίναι ύμνοι που ψάλλονται και από τους δύο χορούς διαδοχικά π.χ τα σύντομα τροπάρια της Θείας Λειτουργίας: «Ταις πρεσβείαις της Θεοτόκου..» και «Σώσον ημάς Υιέ Θεού..». Πολύ αγαπητά είναι αυτά των ομάδων των Αναστάσιμων Αναβαθμών του ΄Ορθρου και τα 15 Αντίφωνα της Μεγάλης Παρασκευής, που ψάλλονται πριν από τον Κανόνα.

10. Αναβαθμοί: Πρόκειται για 75 μικρά τροπάρια, που ψάλλονται στον Όρθρο κάθε Κυριακής «κατ΄αντιφωνίαν» (εναλλάξ από τους δύο χορούς των ψαλτών) σύμφωνα με τον ήχο της Εβδομάδας, μετά την Υπακοή. Αποδίδονται στον Θεόδωρο τον Στουδίτη. Κάθε αντίφωνο έχει τρεις αναβαθμούς. Κάθε ήχος έχει τρία αντίφωνα –κατά συνέπεια εννέα αναβαθμούς- εκτός από τον Πλάγιο Δ΄ήχο που έχει τέσσερα αντίφωνα και δώδεκα αναβαθμούς. Την ονομασία τους οφείλουν στους 15 αναβαθμούς του 18ου καθίσματος του Ψαλτηρίου (Ψαλμοί 119-133, ωδές των Αναβαθμών), που τους αντικατέστησαν.

11. Υπακοή: Σήμερα Υπακοή λέγεται το τροπάριο που διαβάζεται μετα την Γ΄Ωδή του Κανόνος του Όρθρου. Ωστόσο, παλαιότερα ο τρόπος του να ψάλλει κανείς «καθ΄υπακοήν» είχε άλλη έννοια.

Η απάντηση από την κα Λυγία Κωνσταντινίδου, Ιεροψάλτης-Διπλωματούχος Βυζαντινής Μουσικής - Aπό άρθρο της στην εφημερίδα “Σημερινή”

Πηγή: www.orthodoxanswers.gr/