Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου 2011

Ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ ΤΟΥ ΕΣΣΕΞ

Μαρτυρία του πατρος Ραφαήλ Νόικα

-Ο γέροντας Σοφρώνιος του Έσσεξ δεν τόνιζε το πάθος αυτό περισσότερο από τα άλλα πάθη.Θυμάμαι ερχόνταν στο μοναστήρι μία Γαλλίδα που είχε γίνει ορθόδοξη.Καμία φορά έβγαινε έξω για να καπνίσει κάποιο τσιγάρο.Μετά μου έλεγε:«Αισθάνομαι σαν μία πόρνη,πώς να ξεφύγω από τον καπνό;»Το ήθελε πολύ.Τότε της είπα(πιστεύω ότι της το είπε και ο γέροντας Σοφρώνιος):
«Άφησέ το αυτό τώρα.Έχεις άλλα προβλήματα»Εκείνη την εποχή είχε διάφορα προβλήματα και το κάπνισμα ήταν ένα πρόσθετο βάρος επειδή ήθελε να το κόψει.
Τελικά αυτή και άλλοι πολλοί το έκοψαν.Δεν είναι απαραίτητα αυτό το πρώτο βήμα.Το πρώτο βήμα είναι να πλησιάσεις τον Θεό.Να επιθυμείς να είσαι κοντά Του.Εαν ξέρεις ότι ο Θεός σε αγαπάει και με το τσιγάρο στο στόμα,τότε ίσως κάποια στιγμή να σου έρθει μία ιερή ντροπή,όχι μία ανθρώπινη ντροπή και να το παρατήσεις με αηδία,με αηδία ιερή και σωτήρια.

-Γνώρισα έναν Μολδαβό ο οποίος συχνά ταξιδεύει στην ΡωσίαΜου έλεγε ότι εκεί γνώρισε έναν Ρώσο γιατρό ο οποίος έχει 24 παιδιά με μία μόνο γυναίκα και υιοθέτησε και άλλα 4.Πηγαίνει συχνά στην Λαύρα του Αγίου Σεργίου του Ράντονεζ.Εκεί έχει ένα κελί δικό του.Όταν μπαίνει στο κελί μένει μέσα για 4 ημέρες χωρίς φαί,χωρίς ποτό.Κανείς δεν ξέρει τι κάνει εκεί.'Οταν βγαίνει από εκεί νομίζει ότι πέρασαν δέκα λεπτά.Η εκκλησία θέλει να τον κάνει ιερέα αλλά εκείνος αρνείται.Και έχει μία προσευχή τόσο δυνατή που μία φορά έκανε κάποιους εξορκισμούς με προσευχές απλές που ούτε οι ιερείς δεν μπορούσαν να κάνουν.Μετά από τις προσευχές αυτές βγαίνει έξω και καπνίζει κανένα τσιγάρο.Συγνώμη, με αυτό δεν θέλω να πω ότι επικροτώ το κάπνισμα,αλλά ωστόσο ας υπάρχει καποια ισορροπία.Πρώτα να αγαπήσει κάποιος τον Θεό και όλα τα άλλα θα προστεθούν.

Πηγή:www.proskynitis.blogspot.com

Δευτέρα 26 Δεκεμβρίου 2011

ΌΠΟΙΟΣ ΜΕΡΙΜΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΔΕΡΦΟ ΤΟΥ, ΜΕΡΙΜΝΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

Πού είναι λοιπόν τώρα εκείνοι, που προφασίζονται και λένε τα ψυχρά αυτά λόγια: «Και τι με μέλει εμένα για τον άλλον;», ή «τι κοινό, και ένωση έχω εγώ με αυτόν, για να τον βοηθήσω και να τον διορθώσω;». Ας μάθουν αυτοί, ότι τους ελέγχει και η φύση μας και ο ίδιος ο νόμος και το ίδιο το Ευαγγέλιο και η ίδια η κοινωνία και ο ίδιος ο αόρατος πόλεμος, που έχουν οι αδελφοί τους Χριστιανοί. Ας ακούσουν μάλιστα και τον ιερό Χρυσόστομο, που τους ελέγχει με τα χρυσά του και μελίρρυτα λόγια. Διότι αυτός, άλλοτε τους λέει να μη λένε τέτοια λόγια, επειδή είναι σατανικά και χαρακτηριστικά της απανθρωπιάς του διαβόλου, και ότι οι Χριστιανοί με το διάβολο δεν έχουν καμιά ένωση και κοινό, αλλά με τους αδελφούς τους έχουν πάμπολλα κοινά:

«Και μη μου λες αυτήν την ψυχρή κουβέντα, «τι με μέλει εμένα; Δεν έχω καμία σχέση μαζί με αυτόν»… Γιατί είναι σατανική αυτή η φωνή, είναι διαβολική η απανθρωπιά. Προς το διάβολο μόνο δεν έχουμε κανένα κοινό, προς τους ανθρώπους όμως όλους έχουμε πολλά κοινά (Ανδριαν. α΄).

Άλλοτε δε τους λέει να μεριμνούν για τη σωτηρία των αδελφών τους. Διότι μεριμνώντες για το συμφέρον εκείνων, ταυτόχρονα μεριμνούν και για το δικό τους συμφέρον:

«Μη μου λες αυτή την κουβέντα της πολλής αναλγησίας «τι με μέλει; Εγώ φροντίζω για τα δικά μου». Διότι τότε θα φροντίσεις καλύτερα για τα δικά σου, όταν ζητάς τα δικά σου στο συμφέρον του πλησίον. Γι’ αυτό και έλεγε ο Παύλος: «κανείς να μη ζητάει το συμφέρον το δικό του, αλλά το συμφέρον του άλλου» (Α΄ Κορ. ι΄ 24), δηλαδή για να βρεις το δικό σου, ζήτα του αλλουνού (Ερμηνεία εις τον μθ΄ Ψαλμόν).

Άλλοτε πάλι, ελέγχοντας εκείνους, που προφασίζονται με τέτοια λόγια, τους λέει ότι το λόγο αυτό, που λένε «τι με νοιάζει εμένα», τον είπε ο αδελφοκτόνος Κάιν και ότι από το λόγο αυτό γεννιούνται όλα τα κακά. Γιατί αν δεν ενδιαφέρει εσένα τον Χριστιανό η σωτηρία του αδελφού σου, ποιον άλλον θα ενδιαφέρει, τον άπιστο και εθνικό, που χαίρεται όταν αμαρτάνουν οι Χριστιανοί; ή το διάβολο, που πολεμά και γκρεμίζει τους Χριστιανούς στην αμαρτία;

«Και μη μου λες «τι με νοιάζει για τους άλλους; Φοβήσου γι’ αυτόν που πρώτος είπε αυτή την κουβέντα. «Μήπως είμαι φύλακας του αδελφού μου;» (Γεν. δ΄ 9). Ίδια είναι αυτή η κουβέντα. Από αυτήν γεννιούνται όλα τα κακά. Διότι αυτά που ανήκουν στο σώμα μας, τα θεωρούμε ότι είναι ξένα. Τι λες; Δε σε νοιάζει για τον αδελφό σου; Αλλά ποιον θα νοιάξει, τον άπιστο; αυτόν που χαίρεται και ονειδίζει και πανηγυρίζει; ή το διάβολο, που σπρώχνει και ρίχνει κάτω;» (Λογ. μδ΄ εις την α΄ προς Κορινθίους).

Πηγή:www.xfd.gr

Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου 2011

ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΒΕΡΟΙΑΣ, ΝΑΟΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΜΠΑΝΙΑΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Ποιμαντορική Εγκύκλιος Χριστουγέννων 2011

«Την τρυφήν εν κρυφή εύρομεν, δεύτε λάβωμεν τα του παραδείσου ένδον του σπηλαίου».

Eορτή της του Χριστού γεννήσεως, εορτή της του Θεού ενανθρωπήσεως, εορτή της εκουσίου κενώσεως του Πλάστου χάριν του πλάσματος, και ο ιερός υμνογράφος μας καλεί να συμμετάσχουμε σε αυτή την εορτή όχι με τον συνήθη τρόπο του εορτασμού των κοσμικών γεγονότων και πανηγύρεων αλλά με τον τρόπο που αρμόζει στο μέγα αυτό και ουράνιο γεγονός του μυστηρίου της θείας οικονομίας.
Και η πρόσκληση αυτή δεν έχει ως στόχο να μας στερήσει τη χαρά· δεν έχει ως σκοπό να περιορίσει την ευφροσύνη που μας προσφέρει η εορτή. Αντίθετα έχει ως σκοπό και στόχο να μας δείξει τον δρόμο προς την αληθινή απόλαυση της χαράς και την πραγματική μετοχή μας στην εορτή των Χριστουγέννων.
«Την τρυφήν εν κρυφή εύρομεν, δεύτε λάβωμεν τα του παραδείσου ένδον του σπηλαίου».
Αν αναζητήσουμε την χαρά στην εξωστρέφεια, στα λαμπρά στολίδια και τα εντυπωσιακά δώρα· αν αναζητήσουμε την τρυφή στα εορταστικά δείπνα και στα πολυτελή ενδύματα· αν αναζητήσουμε την απόλαυση στα ταξίδια και τις κοσμικές εκδηλώσεις, τότε δεν θα τη βρούμε. Γιατί ο αίτιος της χαράς, ο Χριστός, δεν βρίσκεται μέσα σε αυτά τα κοσμικά και επίγεια πράγματα, δεν έχει σχέση ούτε με την πολυτέλεια ούτε με τον πλούτο. Ως μη έχων που την κεφαλήν κλίναι ήλθε στη γη για χάρη μας· ως βρέφος εσπαργανωμένο, στη φάτνη των αλόγων ζώων ανακλίθηκε. Και όμως αυτός είναι ο άρχων της ειρήνης· αυτός είναι η ευδοκία του Θεού· αυτός είναι ο πρόξενος της χαράς όλης της ανθρωπότητος· αυτός είναι ο αίτιος και της δικής μας χαράς όχι μόνο σήμερα, εορτή της γεννήσεώς του, αλλά σε όλη μας τη ζωή.
Να γιατί η χαρά και η απόλαυση της εορτής των Χριστουγέννων δεν βρίσκεται εκεί που συνήθως εμείς οι άνθρωποι την αναζητούμε· δεν βρίσκεται εκεί που συνήθως αγωνιούμε να φθάσουμε, νομίζοντας ότι θα την συναντήσουμε· δεν βρίσκεται στα πράγματα για τα οποία θλιβόμεθα, επειδή δεν μπορούμε να αποκτήσουμε.
Η τρυφή, η βαθειά και εσώτερη απόλαυση της εορτής της γεννήσεως του Χριστού, βρίσκεται κρυμμένη μέσα στο σπήλαιο της Βηθλεέμ· εκεί βρίσκονται τα δώρα του παραδείσου που έφερε ο Χριστός στη γη με την ενανθρώπισή του· εκεί βρίσκεται ο ίδιος ο παράδεισος, τον οποίο αγωνιωδώς ψάχνει ο άνθρωπος της εποχής μας, έστω και αν δεν το παραδέχεται· εκεί βρίσκεται ο Χριστός, ο οποίος μας χαρίζει με την παρουσία του την χαρά, «ην ουδείς αίρει αφ᾽ ημών», και την ειρήνη, «την πάντα νουν υπερέχουσαν».
Στο σπήλαιο της Βηθλεέμ, λοιπόν, αδελφοί μου, ας σπεύσουμε όλοι σήμερα, αν θέλουμε να αισθανθούμε τη χαρά της μεγάλης εορτής. Εκεί ας σπεύσουμε, αν θέλουμε να ζήσουμε ουσιαστικά αυτή τη μεγάλη ημέρα.
Ας σπεύσουμε με διάθεση ταπεινοφροσύνης, γιατί κανείς υψηλόφρων, κανείς εγωιστής, κανείς υπερόπτης δεν μπορεί να εισέλθει στο ταπεινό σπήλαιο της Βηθλεέμ, όπου βρίσκεται ο κενώσας εαυτόν για χάρη του ανθρώπου Θεός.
Ας σπεύσουμε με διάθεση υπακοής, σαν αυτή που έδειξε από την πρώτη στιγμή του Ευαγγελισμού της η Παναγία Μητέρα του Κυρίου μας, ώστε να αξιωθεί να κρατήσει τον Υιό του Θεού εσπαργανωμένο στη μητρική της αγκάλη.
Ας σπεύσουμε με διάθεση εμπιστοσύνης στην αγάπη του Θεού για μας, σαν αυτή που έδειξε ο μνήστωρ Ιωσήφ αναλαμβάνοντας την προστασία της Παναγίας μας.
Ας σπεύσουμε με πίστη, σαν αυτή που έδειξαν οι ποιμένες στο απρόσμενο θαύμα του ουρανού που αποκαλύφθηκε μπροστά τους.
Ας σπεύσουμε με λαχτάρα και αφοσίωση, σαν αυτή που έδειξαν οι εξ ανατολών μάγοι, που έφθασαν έως Βηθλεέμ για να τον προσκυνήσουν, και ας τα προσφέρουμε όλα αυτά ως δώρα στον δι᾽ ημάς ενανθρωπήσαντα Υιό και Λόγο του Θεού. Και τότε θα αξιωθούμε και εμείς να λάβουμε τα δικά του δώρα, δώρα του παραδείσου, μέσα στο σπήλαιο της δικής μας ψυχής, που θα αναγεννηθεί με τη Χάρη του. Και τότε θα εορτάσουμε πραγματικά Χριστούγεννα.

Διάπυρος προς τον δι᾽ ημάς νηπιάσαντα Θεόν ευχέτης

† Ο Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας Παντελεήμων

Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 2011

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ...

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ πρ.ΚΙΣΑΜΟΥ ΚΑΙ ΣΕΛΙΝΟΥ ΕΙΡΗΝΑΙΟΥ*

Γέννηση του Χριστού στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας στο έτος 1 της χριστιανικής μας χρονολογίας, είναι η παρουσία Του σ' αυτό τον κόσμο πού ζει η ανθρωπότητα.
Παρουσία, πού σχεδιάστηκε «προ των αιώνων» από τη Θεία Πρόνοια και αναγγέλθηκε «πολυμερώς και πολυτρόπως» από Προφήτες και σοφούς του κόσμου.
Παρουσία, πού κηρύχθηκε από τον ίδιο τον Χριστό σαν «καινή κτίση» και ανακαίνιση του κόσμου.
Η χριστιανική Ιστορία έχει να μας παρουσιάσει πολλές «παρουσίες του Χριστού», εφαρμογές δηλ. της διδασκαλίας Του στον αρχαίο κόσμο με την κατάργηση της δουλείας, την ανύψωση της γυναίκας, την Κοινωνική Πρόνοια (φιλανθρωπία), τη χριστιανοποίηση της Πολιτείας στο Βυζάντιο κι αργότερα στην Ευρώπη με τη χριστιανική Παιδεία, τη χριστιανική τέχνη και το χριστιανικό ανθρωπισμό.
Ύστερα ήλθαν τα ιστορικά λάθη των χριστιανών. Οι χριστιανοί χωρίστηκαν σε Ανατολικούς και Δυτικούς και σε μια εποχή πού το Κοράνιο ξετόπιζε το Ευαγγέλιο από την Ανατολή, εκείνοι συζητούσαν με πάθος τις θεολογικές διαφορές των Αζύμων και του ΦιλιόκΒε. Οι χριστιανοί απουσίασαν εκείνη την εποχή από την ιστορική πορεία του κόσμου.
Κι όταν πάλι αργότερα οι Λαοί της Ευρώπης ξυπνούσαν με την Αναγέννηση και προχωρούσαν στην ανάπτυξη των, οι χριστιανοί απορροφημένοι στους αγώνες Μεταρρύθμισης και Αντιμεταρρύθμισης, απουσίασαν από τα μεγάλα κινήματα των νεωτέρων χρόνων: Αναγέννηση, Ουμανισμός, Βιομηχανική και κοινωνική επανάσταση των νεωτάτων χρόνων.
Οι χριστιανοί απουσίασαν. Δεν είχαν δηλ. την πρωτοβουλία στα μεγάλα και συγκλονιστικά εκείνα γεγονότα, πού άλλαξαν τη μορφή του νεωτέρου κόσμου. Έτσι φτάσαμε στο σημερινό δίλημμα του Μπερντιάγεφ: «Ένωση και αδελφότητα των ανθρώπων εν ονόματι του Χριστού, ή «ενοποίηση και αδελφότητα των ανθρώπων εν ονόματι του Αντίχριστου».
Τί σημαίνει ενοποίηση των Λαών του κόσμου εν ονόματι του Αντίχριστου, το γνωρίζομε ήδη με τις τρομερές εμπειρίες του Χιτλερισμού και του Σταλινισμού.
Ο Χιτλερισμός και ο Σταλινισμός νικήθηκαν βέβαια σε κάποια φάση των, το πνεύμα των όμως, όπως όλα τα πνεύματα δαιμονικών ιδεών και πράξεων, δεν έλειψε από τον κόσμο.
Οι διαψεύσεις και οι απάτες σε ό,τι άφορα την Ελευθερία, τη Δικαιοσύνη και την Ειρήνη του κόσμου συνεχίζονται και στις ήμερες μας.
Και οι διαψεύσεις αυτές κάνουν τώρα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά αναγκαίο το θέμα σωτηρίας του κόσμου με το Χριστό.
Στην υμνολογία της Μεγάλης Δεσποτικής εορτής των Χριστουγέννων δεσπόζει το «επί γης ειρήνη...» και κατά την Ορθόδοξο θεολογία μας η Εκκλησία του, είναι ο ίδιος ο Χριστός, παρατεινόμενος εις τους αιώνας.
Αυτό σημαίνει πώς οι χριστιανοί έχομε χρέος να κάνομε με τη δράση μας και το παράδειγμα μας ζωντανή την παρουσία του Χριστού στο σημερινό κόσμο, οποίος κι αν είναι.
Η παρουσία του Χριστού στο Σπήλαιο της Βηθλεέμ μετάτρεψε το σταύλο του σε περίλαμπρο Ναό και σε προσκύνημα του κόσμου.
Δεν θα μπορούσαν, άραγε τα εκατομμύρια των σημερινών χριστιανών να μετατρέψουν με τη δραστική παρουσία των και το «σταύλο» του σημερινού κόσμου σε καλύτερο κόσμο; Διότι σταύλος πραγματικός είναι, με την κατανάλωση και την ακολασία του, ο σημερινός κόσμος.
Βέβαια το «προζύμι» του Ευαγγελίου κρυμμένο, σαν προσευχή και παράδειγμα καθημερινής ζωής των χριστιανών, ενεργεί και ζυμώνει αδιάκοπα τη ζωή του κόσμου. Παράδειγμα η σημερινή παρουσία του Χριστιανισμού στις χώρες της Ν. Αμερικής, της Αφρικής κ.λ.π.
Άλλα η σημερινή «μεταβατική» πορεία της ανθρωπότητας χρειάζεται δραστικότερη την παρουσία των χριστιανών στη ζωή της: Στην οικογένεια, στην παιδεία, στην οικονομία, στην πολιτική σ' όλα τα μεγάλα πόστα, πού κρίνεται η μοίρα του ανθρώπου και του κόσμου.
Η εορτή των Χριστουγέννων με την «ενσάρκωση» και «παρουσία» του Χριστού στο κόσμο δεν είναι, λοιπόν, μόνο «θέωση» για μερικούς και ξεφάντωμα για άλλους. Για όλους τους χριστιανούς των επαρχιών μας Κισάμου και Σελίνου, Κληρικούς και Λαϊκούς, άνδρες, γυναίκες εμείς ευχόμαστε ζωτική την παρουσία των στις πραγματικότητες του τόπου μας και των καιρών μας.
Χριστός γεννάται δοξάσατε: Χριστός επί γης χριστιανοί απαντήσατε.

*Εκ του βιβλίου του «Από τις εορτές της Εκκλησίας μας», Κίσαμος 2004
Αναδημοσίευση εκ του περιοδικου της Ιεράς Μητροπόλεως Κισάμου και Σελίνου «ΧΡΙΣΤΟΣ & ΚΟΣΜΟΣ».

Η ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΜΟΝΑΧΟΥ ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΙΝΟΥ*

Θέλω να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο του 7ου Συνεδρίου Κλινικής Ογκολογίας Δυτικής Ελλάδος, καθώς επίσης όλα τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου και όλους εσάς που παρευρίσκεστε σήμερα εδώ μαζί μας. Θέλω να σας αναφέρω πως μονάζω στο Άγιο Όρος, από δεκαοκτώ χρονών. Με την βοήθεια του Θεού ζω στον Άθωνα τριάντα οκτώ χρόνια.

Μεταφέρω μαζί μου τις Ευλογίες της Παναγίας μας της Προστάτιδος του Αγίου Όρους, και των αγίων που μόνασαν και αγίασαν εκεί στο πέρασμα χιλίων εκατό χρόνων. Σας μεταφέρω επίσης τις ευχές των μοναχών των γερόντων και των πατέρων που εύχονται για την σωτηρία “πάντων υμών”.

Όλοι οι άνθρωποι πιστεύουμε στο Θεό, σήμερα στην Ελλάδα το 99% του πληθυσμού είμαστε χριστιανοί ορθόδοξοι. Γενικότερα οι άνθρωποι πιστεύουμε στο Θεό. Πέρα από τους χριστιανούς υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα αλλά και στις γειτονικές χώρες σ’ εμάς, μουσουλμάνοι, βουδιστές, ιουδαίοι, και άλλες θρησκείες. Σε όλες τις θρησκείες που προανέφερα υπάρχουν μοναχοί και μοναστήρια. Οι μοναχοί είναι άνθρωποι που αφιερώνουν τον εαυτό τους στο Θεό. Υποτάσσονται σε κάποιο γέροντα πηγαίνοντας στο Μοναστήρι. Εκεί προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο μοναστήρι και κατ’ επέκταση στον Θεό και τον συνάνθρωπό και στην πνευματική στήριξη των επισκεπτών και προσκυνητών. Οι μοναχοί είναι ο πυρήνας της πίστεως. Με την προσφορά τους και το παράδειγμα τους, δείχνουν τον δρόμο της σωτηρίας της ψυχής ¨που είναι πολύ μεγάλο πράγμα¨ όπως λέει και το λαϊκό άσμα.

Όσοι έρχονται στο Άγιον Όρος και έχουν την διάκριση και την υπομονή, να προσπαθήσουν προσεγγίζοντας τους ταπεινούς δούλους του Θεού, δηλαδή τους μοναχούς για να δουν και να γνωρίσουν τι είναι ο μοναχισμός, τους πλημμυρίζει μία ουράνια ευλογία.

Αυτοσκοπός της ζωής των μοναχών και κύριος στόχος είναι να ενωθούν με τον Θεό. Η θέωση. Πρέπει όμως κανείς, πριν από όλα, να τα βρει με τον εαυτό του, να έχει επίγνωση και βαθειά ταπείνωση, για να έχει ήρεμη την συνείδησή του και γαλήνη στη ψυχή του.

Ο Χριστός μας λέγει «όστις θέλει, οπίσω μου ελθείν, απαρνηθάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθήτω μου». Ο δε Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, επιγραμματικά αναφέρει πως «πρέπει να δώσεις αίμα για να λάβεις πνεύμα», που θέλει να μας δείξει πόσο μεγάλος και δύσκολος είναι ο αγώνας για να επιβληθεί στον εαυτό του.

Προσπαθώντας κανείς να βρει, τι είναι ο μοναχικός βίος, διαπιστώνει πως είναι ένα ανερμήνευτο μυστήριο το οποίο δεν υποτάσσεται σε λογικά μέτρα, γιατί βέβαια, ο μοναχικός βίος είναι ιδέα, είναι πνεύμα, είναι ελευθερία, είναι ζωή, είναι βίωμα.

Ο άνθρωπος αποτελείται από την ψυχή και το σώμα. Ο νους κατευθύνει και οδηγεί τον άνθρωπο στην πνευματική προαγωγή, κρατώντας ισορροπία ανάμεσα στο σώμα και τη ψυχή. Η παρουσία μου και η συμμετοχή μου στο 7ο Συνέδριο Κλινικής Ογκολογίας Δυτικής Ελλάδος έχει ως στόχο να συγκινήσει και να προσεγγίσει τις αξίες που λησμονήθηκαν μέσα στη δίνη της εύκολης ζωής.

Θα προσπαθήσω να σας παρουσιάσω τις ταπεινές μου παρατηρήσεις από την ζωή μου στο περιβόλι της Παναγιάς, το Άγιον Όρος, που έχουν σχέση με τον τρόπο διαβίωσης και διατροφής των μοναχών. Ας ξεκινήσουμε όμως κάνοντας πρώτα μία ιστορική αναδρομή από τους πρώτους αιώνες μέχρι σήμερα.

Το Άγιον Όρος είναι θεματοφύλακας της Ορθοδοξίας και η προσφορά του στην παράδοση και την κληρονομιά των Χριστιανών είναι τεράστια.

Το Άγιον Όρος είναι μία μοναστική κοινότητα μοναδική παγκοσμίως με πολλές ιδιαιτερότητες και μία ιστορία που ξεπερνά τα χίλια χρόνια. Γεωγραφικά βρίσκεται στη βόρεια Ελλάδα και συγκεκριμένα είναι μία από τις τρεις χερσονήσους της Χαλκιδικής. Στην χιλιόχρονη και πλέον ιστορία του, έζησαν και εμόνασαν στο Άγιον Όρος, εκατοντάδες χιλιάδες μοναχοί και πάρα πολλοί από αυτούς, άγιασαν. Έχουμε πληθώρα Αγιορειτών Αγίων.

Σήμερα στο Άγιον Όρος υπάρχουν είκοσι μοναστήρια, δέκα τρεις σκήτες και διακόσια κελλιά. Οι μοναχοί που ζουν και μονάζουν σήμερα στο Άγιον Όρος είναι περίπου δύο χιλιάδες.

Περιβόλι της Παναγιάς ονομάζεται το Άγιον Όρος γιατί υπάρχει παράδοση πως πέρασε η Παναγία από εκεί, η ουσία είναι ότι οι μοναχοί προσεύχονται και τιμούν και αγαπούν ιδιαίτερα την μητέρα του Χριστού.

Πρώτος ασκητής μοναχός ήταν ο Άγιος Πέτρος ο Αθωνίτης που έζησε τον Η΄ αιώνα. Χειρόγραφα παλαιά αναφέρουν ονόματα από τους πρώτους ασκητές που έζησαν στο Άγιον Όρος από το 860μ.Χ. και έπειτα. Από τον Βασίλειο Α΄ Μακεδόνα, εκδόθηκε το πρώτο αυτοκρατορικό χρυσόβουλο με διάφορες διατάξεις για το Άγιον Όρος το 883μ.Χ.

Το 934μ.Χ. κτίστηκε ο ναός του Πρωτάτου στις Καρυές, την πρωτεύουσα του Αγίου Όρους.

Ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης, είναι ο πρώτος κτήτορας του μεγάλου κοινοβιακού μοναστηριού Μεγίστης Λαύρας το 963μ.Χ.

Ως μοναχός Αγιορείτης, μεταφέρω σεμνά και ταπεινά τις εμπειρίες μου από τον τρόπο με τον οποίο ζουν και τρέφονται οι μοναχοί στο Άγιον Όρος. Οι επιστήμονες λένε πως η καλή ζωή και η μακροζωία των μοναχών οφείλεται στην διατροφή τους.

Αυτό που φαίνεται να είναι το κλειδί, είναι μία δίαιτα στην οποία εναλλάσσονται οι ημέρες κατάλυσης και μη, του ελαιολάδου και πολλών φυτικών πρωτεϊνών.

Η μοναστηριακή διατροφή δεν είναι μόνο αυτό που αποκαλούμε, Μεσογειακή Δίαιτα. Είναι κάτι πολύ περισσότερο.


ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ

Ο μοναχισμός ξεκίνησε από τον Άγιο Αντώνιο τον 3ο αιώνα. Γεννήθηκε κοντά στην Μέμφιδα της Αιγύπτου το 251μ.Χ. και πέθανε το 356μ.Χ.

Ο Άγιος Αντώνιος είναι ο πρώτος ασκητής. Τα πρώτα κοινόβια μοναστήρια ιδρύθηκαν από τον Άγιο Παχώμιο, ο οποίος ήταν περίπου σύγχρονος του Αγίου Αντωνίου.

Ο Άγιος Παχώμιος έζησε περίπου από το 290μ.Χ. μέχρι το 346μ.Χ. Η λέξη κοινόβιο είναι ελληνική που παράγεται από τις λέξεις κοινός βίος και σημαίνει κοινή ζωή.

Το κοινόβιο δεν είναι απλά μία από κοινού συμμεριζόμενη ζωή, αλλά κατά κυριολεξία μία κοινή ζωή με πλήρη αμοιβαιότητα. Κοινόβιο λοιπόν, σημαίνει κοινά έσοδα, κοινό ταμείο, κοινά έξοδα ένδυσης και διατροφής. Υπάρχει αναφορά πως υπήρχαν «θεσμοί και κανόνες του κοινού βίου» που αποτελούνταν από 194 άρθρα. Σας αναφέρω ένα μέρος από τον βίο του Αγίου Παχωμίου για να δείτε πόσο καλά οργανωμένα ήταν τα κοινόβια μοναστήρια από την ίδρυσή τους, κατά τον 3ο και 4ο αιώνα μ.Χ.

Ύστερα ακολούθησαν άλλα καινούρια μοναστήρια. Όταν πέθανε το 346, ο Άγ. Παχώμιος είχε ιδρύσει εννέα ανδρικά μοναστήρια και δύο γυναικεία. Οι αριθμοί που δίνει ο Παλλάδιος μπορεί να μην είναι εξογκωμένοι, γιατί τα μοναστήρια του Παχωμίου αριθμούσαν τους μοναχούς τους σε δεκάδες χιλιάδων. «Και ζούσαν σε εκείνο το όρος περίπου εφτά χιλιάδες αδελφοί, και στο μοναστήρι όπου ζούσε ο ίδιος ο μακάριος Παχώμιος ζούσαν χίλιοι τριακόσιοι αδελφοί και κοντά σ' αυτά υπήρχαν επίσης άλλα μοναστήρια, που καθένα τους είχε περίπου τριακόσιους, η διακόσιους, η εκατό μοναχούς, που ζούσαν μαζί. Και όλοι εργάζονταν με τα χέρια τους και ζούσαν από αυτό. Και ό,τι είχαν που ήταν περιττό γι’ αυτούς το έδιναν στα γυναικεία μοναστήρια που ήταν εκεί. Κάθε μέρα αυτοί των οποίων ήταν η εβδομάδα υπηρεσίας σηκώνονταν και πήγαιναν στην εργασία τους· και άλλοι μαγείρευαν, και άλλοι έστρωναν τα τραπέζια και έβαζαν επάνω τους ψωμί, και τυρί, και δοχεία με ξύδι και νερό. Και υπήρχαν μερικοί μοναχοί που πήγαιναν να φάνε την τρίτη ώρα της ημέρας, και άλλοι την έκτη ώρα, και άλλοι την ενάτη, και άλλοι το βράδυ, και άλλοι που έτρωγαν μόνο μια φορά την ημέρα, και υπήρχαν άλλοι που έτρωγαν μόνο μια φορά την εβδομάδα… Μερικοί εργάζονταν στο περιβόλι, μερικοί στους κήπους, μερικοί στο σιδηρουργείο, μερικοί στο αρτοποιείο, μερικοί στο ξυλουργείο, μερικοί στο γναφείο (πλυντήριο υφασμάτων), και μερικοί έπλεκαν καλάθια και ψάθες με φύλλα φοινίκων, και ένας ήταν κατασκευαστής διχτύων, και ένας ήταν κατασκευαστής σανδάλων, και ένας ήταν γραφέας. Τώρα όλοι αυτοί οι άνθρωποι καθώς έκαναν το έργο τους επαναλάμβαναν τους Ψαλμούς και τις Γραφές σύμφωνα με τους κανόνες». Με την αύξηση των αριθμών, οπωσδήποτε, αυξήθηκε και η πειθαρχία.

Ο Άγιος Βασίλειος ο Μέγας, γεννήθηκε το 330μ.Χ. στην Νέα Καισαρεία της Καππαδοκίας και πέθανε το 379μ.Χ. Είναι ένας από τους «τρεις φωστήρες της τρισηλίου Θεότητος». Μαζί με τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσοστόμο και τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, αποτελούν την τριάδα των Ιεραρχών. Τρεις Ιεράρχες, Βασίλειος ο Μέγας, Ιωάννης ο Χρυσόστομος, και ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.

Άξιο αναφοράς είναι ότι ο Άγιος Βασίλειος σπούδασε Ιατρική στην Αθήνα, μαζί με τις υπόλοιπες σπουδές του το 352μ.Χ.

Το συγγραφικό έργο του Αγίου Βασιλείου είναι τεράστιο. Χωρίζεται σε τέσσερα μέρη.

Α. Δογματικά συγγράμματα

Β. Ασκητικά συγγράμματα

Γ. Ομιλίες και

Δ. Επιστολές

Εμάς μας ενδιαφέρουν τα Ασκητικά συγγράμματα τα οποία χωρίζονται σε:

Α. Τα Ηθικά τα οποία είναι μία συλλογή 80 ηθικών κανόνων.

Β. Όροι κατά Πλάτος τα οποία περιέχουν 55 κεφάλαια με θέμα γενικές αρχές του Μοναχισμού και

Γ. Όροι κατ’ επιτομήν τα οποία περιέχουν 313 κεφάλαια που αναφέρονται στην καθημερινή ζωή των μοναχών.

Ο Άγιος Σάββας γεννήθηκε το 439μ.Χ. και πέθανε το 512μ.Χ. Έκτισε ένα μεγάλο μοναστήρι που λέγεται Λαύρα του Αγίου Σάββα. Έχουμε και το τυπικό του Αγίου Σάββα που δεν είναι τίποτε άλλο, από κανόνες λειτουργίας του Μοναστηριού. Μέσα σε αυτό το τυπικό βρίσκουμε και αρκετούς κανόνες διατροφής.

Σε χειρόγραφα κείμενα της Ιεράς Μονής της Αγίας Αικατερίνης και του θεοβαδίστου Όρους Σινά, βρίσκουμε αξιόλογες αναφορές για την ζωή και τις διατροφικές συνήθειες των μοναχών.

Η Ιερά Μονή Σινά ιδρύθηκε τον 4ο αιώνα από μοναχούς που ασκήτευαν στη γύρω περιοχή και έκτισαν την πρώτη εκκλησία εκεί που έγινε το θαύμα της καιόμενης βάτου με τον προφήτη Μωυσή, όπως αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη.

Η Ιερά Μονή Σινά είναι από τις παλαιότερες μοναστικές αδελφότητες και έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην παράδοση και την ιστορία του μοναχισμού.

Ο Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 759μ.Χ. και πέθανε το 826μ.Χ. Ίδρυσε την μονή Στουδίου στην Κωνσταντινούπολη και το όνομά του συνδέθηκε με την διαμάχη ανάμεσα στους Εικονομάχους και τους Εικονολάτρες.

Έχει τεράστιο συγγραφικό έργο. Μέσα στα κείμενα του Αγίου Θεόδωρου του Στουδίτου, βρίσκουμε πολλές αναφορές για την διατροφή των μοναχών.

Ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης, γεννήθηκε το 930μ.Χ. στην Τραπεζούντα και πέθανε το 1000μ.Χ. στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας που φέρει και το όνομά του.

Θεωρείται ο θεμελιωτής του μοναχισμού στο Άγιον Όρος. Είναι ο ιδρυτής της Μεγίστης Λαύρας και έκτισε το καθολικό της Μονής, τα κελλιά, το μαγειρείο, την τράπεζα, το νοσοκομείο, τους ξενώνες, το υδραγωγείο και τον μύλο. Έγραψε τον εσωτερικό κανονισμό της μονής και από εκεί αντλούμε στοιχεία από την διατροφή των μοναχών της πρώτης εποχής του Αγίου Όρους.

Πτωχοπρόδρομος και Πτωχοδρομικά. Ο Θεόδωρος Πρόδρομος ή Πτωχοπρόδρομος, υπήρξε βυζαντινός ποιητής γύρω στο 1100μ.Χ., που συνέταξε σε δημοτική γλώσσα και σε δεκαπεντασύλλαβο, ποιήματα τα οποία ονομάζονται Πτωχοδρομικά. Σε πολλά από αυτά τα ποιήματα, βρίσκουμε αναφορές στις διατροφικές συνήθειες των βυζαντινών μοναστηριών και όχι μόνο των μοναχών, αλλά και των λοιπών ανθρώπων που ζούσαν την εποχή εκείνη στο Βυζάντιο.


ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Όλοι οι μοναχοί εργάζονται. Πέρα από τις προσευχές, τις ψαλμωδίες και τα αναγνώσματα, οι μοναχοί είναι υποχρεωμένοι να προσφέρουν εργασία. Αυτό επιβάλλεται από κοινοβιακούς κανόνες για δύο λόγους. Αφ’ ενός η προσφορά εργασίας μας αποφέρει κάποιο όφελος από τα υλικά αγαθά, δηλαδή την καλλιέργεια της γης, την αλιεία, και πολλές άλλες εργασίες όπως προαναφέραμε στον βίο του Αγίου Παχωμίου και την ίδρυση των κοινοβίων.

Τις εργασίες αυτές που προσφέρει ο κάθε μοναχός, τις ονομάζουμε διακονήματα. Τι σημαίνει όμως η λέξις διακόνημα; Διακόνημα είναι η εργασία του μοναχού γιατί είναι διακονία, είναι προσφορά. Η λέξις διακόνημα προέρχεται από το ρήμα διακονώ.

Έχουμε αφετέρου και το δεύτερο όφελος από το διακόνημα, την εργασία δηλαδή, το οποίο είναι η άσκηση του σώματος.

Οι μοναχοί πάντοτε ασχολούνταν με την γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία. Με την γεωργία παρήγαγαν προϊόντα που προορίζονταν για την διατροφή των μοναχών και των επισκεπτών προσκυνητών της Μονής.

Πρέπει να σημειωθεί πως τα γεωργικά προϊόντα, όπως στις κοινωνίες των ανθρώπων, έτσι και στα μοναστήρια, από την αρχαιότητα μέχρι τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ήταν εντελώς διαφορετικά.

Η καλλιέργεια ήταν χειρονακτική και με την βοήθεια των ζώων. Δεν χρησιμοποιούσαν χημικά λιπάσματα. Το μόνο λίπασμα που χρησιμοποιούνταν ήταν η κοπριά των ζώων. Ένας άλλος τρόπος πολύ ουσιαστικός ήταν η αγρανάπαυση.

Σήμερα η καλλιέργεια γίνεται μηχανικά, αλλά είναι ευχάριστο το ότι δεν χρησιμοποιούν χημικά λιπάσματα.

Α. «Άρτος στηρίζει καρδίαν ανθρώπου, οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου, το δε έλαιον ιλαρίνει το πρόσωπον αυτού». Αυτά έγραψε ο Προφήτης Δαυίδ στους ψαλμούς του πριν από οκτακόσια χρόνια.

Οι μοναχοί των πρώτων αιώνων διάβαζαν καθημερινά στις προσευχές τους, τους ψαλμούς αυτούς, πολλούς από τους οποίους τους απήγγειλαν από στήθους. Το ψωμί ήταν παλαιότερα φτιαγμένο από σιτάρι, αλλά ως επί το πλείστον από κριθάρι. Αυτή ήταν η βασική τροφή των μοναχών. Πολύ σημαντικό ρόλο επίσης έπαιξε το παξιμάδι, ο διπυρίτης άρτος, όπως το ονόμαζαν. Δηλαδή ο άρτος που πέρασε από τη φωτιά δύο φορές. Ο λόγος της παρασκευής του παξιμαδιού είναι απλός. Διότι καθιστούσε ευκολότερο τον τρόπο μεταφοράς και συντήρησης.

Β. Η καλλιέργεια των λαχανικών. Γύρω από κάθε μοναστήρι υπάρχει ένας μεγάλος λαχανόκηπος. Εκεί καλλιεργούν πατάτες, κρεμμύδια, σκόρδα, πράσα, λάχανα, κουνουπίδια, σπανάκια, αντίδια, σέσκουλα, σέλινα, καρότα, άνηθο και μαϊντανό και το καλοκαίρι φασολάκια, μπάμιες. Την άνοιξη καλλιεργούν κουκιά, αγκινάρες, μπιζέλια, μελιτζάνες, πιπεριές, ντομάτες, αγγούρια και ότι άλλο βάλει ο νους σας. Το καλοκαίρι επίσης μαζεύουν διάφορα βότανα, τα αποξηραίνουν στη σκιά και τα χρησιμοποιούν είτε σαν μυρωδικά στο φαγητό, είτε για τσάι, ρίγανη, δάφνες, φασκόμηλο, χαμομήλι, τσάι από τον Άθωνα και δενδρολίβανο.

Στους μοναχούς του Αγίου Όρους αρέσουν πολύ και τα μανιτάρια. Από αρχές Οκτωβρίου μέχρι τις πρώτες βροχές «παίρνουν τα βουνά» στην κυριολεξία. Πηγαίνουν στο δάσος και μαζεύουν άγρια μανιτάρια και τα μαγειρεύουν με διάφορους τρόπους. Παλαιότερα μάζευαν τόσα πολλά, που έφταναν στο σημείο να τα κάνουν τουρσί, επειδή δεν είχαν άλλο τρόπο να τα συντηρήσουν.

Γ. Τα όσπρια χρησιμοποιούνται ως τροφή για χιλιάδες χρόνια. Αποτελούσαν σημαντικό συστατικό της επιβίωσης των μοναχών, αφού προσέφεραν μια σταθερή πηγή πρωτεϊνών, λόγω της απαγόρευσης κατανάλωσης κρέατος. Τα όσπρια αποτελούσαν και αποτελούν ακόμη και σήμερα, την βασική τροφή των μοναχών.

Δ. Η αμπελοκαλλιέργεια είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο και συνεχίζει να έχει ουσιαστική σημασία για τους μοναχούς. Από τα αμπέλια, οι μοναχοί παράγουν το Νάμα για την Θεία Λειτουργία και το κρασί για την τράπεζα, το τραπέζι τους δηλαδή.

Αξίζει να σημειωθεί πως μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, άλλαξε η αντιμετώπιση του κρασιού. Για τους παλαιούς το κρασί ήταν τρόφιμο, για εμάς σήμερα είναι προϊόν τέρψεως και διασκέδασης. Δεν θέλω να σας κουράσω, αλλά με θλίβει το γεγονός. Μην ξεχνάτε ότι είμαι και οινοπαραγωγός. Επικαλούμαι όμως τις πολλαπλές αναφορές για την κατανάλωση οίνου στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη. Ο Απόστολος Παύλος, αναφερόταν στην προς Τιμόθεο επιστολή του «διά ασθένειαν του σώματος, ολίγον οίνον χρώ» και την λαϊκή παροιμία «το κρασί τον γέροντα, τον κάνει παλικάρι».

Ε. Η ελαιοπαραγωγή επίσης είναι σημαντική για τους μοναχούς. Γύρω από όλα τα μοναστήρια, παλαιά και νέα, τα αρχαία και τα σημερινά, υπάρχουν ελαιόδεντρα και αμπέλια. Το ελαιόλαδο, δεν ήταν μόνο για το φαγητό και τα καντήλια όπως σήμερα, αλλά το χρησιμοποιούσαν για τον φωτισμό στα λυχνάρια τους.

Στ. Οι μοναχοί του Αγίου Όρους δεν τρώνε κρέας. Σε σχέση όμως με τα παλαιότερα χρόνια, μπορούμε να πούμε ότι καταναλώνουν περισσότερα ψάρια. Η κατανάλωση ψαριών και ιδιαίτερα αυτών που είναι πλούσια σε ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, φαίνεται από τις ερευνητικές μελέτες, ότι είναι ευεργετική για τον οργανισμό, για την καρδιά, για την όραση και μειώνει πιθανόν, κατά 2 με 3 φορές τον κίνδυνο για την εμφάνιση του καρκίνου του προστάτη στους άνδρες.

Έχουμε λοιπόν, από την κατανάλωση ψαριών, τα οποία περιέχουν, πολυακόρεστα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, τις ακόλουθες ευεργετικές δράσεις:

α. Μειώνουν τον κίνδυνο δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας.

β. Μειώνουν τον κίνδυνο θανάτου από καρδιακές αρυθμίες.

γ. Μειώνουν τον κίνδυνο απόφραξης των εγκεφαλικών αιμοφόρων αγγείων και κατ’ επέκταση εγκεφαλικά επεισόδια.

δ. Απομακρύνουν τον κίνδυνο εκφυλισμού των πνευματικών ικανοτήτων, γεροντικής άνοιας, νόσου Άλτσχάϊμερ σε ηλικιωμένους και

ε. Μειώνουν την εμφάνιση του καρκίνου του προστάτη.

Ζ. Από το τραπέζι των μοναχών, ποτέ δεν λείπουν τα φρούτα. Οι πατέρες του Αγίου Όρους καλλιεργούν μηλιές, αχλαδιές, κυδωνιές, κερασιές και συκιές. Το καλοκαίρι έχουμε καρπούζια, πεπόνια, σταφύλια και τον χειμώνα πορτοκάλια, μανταρίνια και λεμόνια.

Η. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αυγά, έρχονται στο Άγιον Όρος από τις γύρω περιοχές, διότι απαγορεύεται η κτηνοτροφία και η πτηνοτροφία.


ΕΙΚΟΣΙΤΕΤΡΑΩΡΟ

Το Εικοσιτετράωρο του Μοναχού:

Η τυπική διάταξη και ο εσωτερικός κανονισμός από μοναστήρι σε μοναστήρι διαφέρει. Κάθε μέρα, οι μοναχοί ξυπνάνε νωρίς το πρωί, περίπου στις τρείς με τέσσερις. Μιάμιση ώρα πριν χτυπήσει η καμπάνα για τον όρθρο. Αφού ξυπνήσει και πλυθεί και προετοιμασθεί ο μοναχός, κάνει την προσωπική προσευχή του, που λέγεται κανόνας. Λέμε συνήθως, ξύπνησε νωρίς για να κάνει τον κανόνα του. Ο κανόνας περιλαμβάνει συνήθως τριάντα τρία κομποσκοίνια των εκατό κόμπων.

Κάθε κόμπος και μια ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με». Μαζί με τις ευχές κάνει εκατό έως τριακόσιες μετάνοιες εδαφιαίες. Σε κάθε κόμπο και ευχή και σε κάθε μετάνοια και ευχή, κάνει και μια φορά τον σταυρό του. Αυτός ο κανόνας πέρα από την προσευχή είναι και σωματική άσκηση.

Μετά τον κανόνα και μόλις χτυπήσουν τα σήμαντρα και η πρώτη καμπάνα, ο μοναχός είναι υποχρεωμένος να πάει στην Εκκλησία. Αρχίζει το μεσονυκτικό ακολουθεί ο όρθρος, μετά διαβάζονται οι ώρες, και μετά η Θεία Λειτουργία. Ενημερωτικά σας αναφέρω πως οι προσευχές ονομάζονται έτσι, γιατί αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες ώρες του εικοσιτετραώρου. Χρονικά πάντως όλες μαζί οι προσευχές το πρωί διαρκούν περίπου τέσσερεις ώρες. Αμέσως μετά πηγαίνουν στην τράπεζα για φαγητό. Το απόγευμα γύρω στις τρείς με τέσσερις, διαβάζουν την ενάτη ώρα και ακολουθεί ο εσπερινός. Μετά τον εσπερινό πηγαίνουν πάλι στην τράπεζα για το βραδινό φαγητό και αμέσως μετά το δείπνο, πηγαίνουν πάλι στην εκκλησία για να διαβάσουν το απόδειπνο μαζί με τους χαιρετισμούς της Παναγιάς, παίρνουν την ευχή του ηγουμένου φιλώντας του το χέρι και μετά αποσύρονται στα δωμάτια τους.

Θα μπορούσαμε να πούμε πως μεσονυκτικό, όρθρος, ώρες, Θεία Λειτουργία και το απόγευμα, ενάτη, εσπερινός, απόδειπνο και χαιρετισμοί της Παναγίας, συνολικά μαζεύονται πέντε με πεντέμισι ώρες καθημερινά. Υπάρχουν όμως αρκετές ημέρες το μήνα που η ακολουθία είναι μεγαλύτερη και οι μοναχοί προσεύχονται περισσότερες ώρες. Αυτές οι μέρες είναι οι Κυριακές οι Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές και οι εορτές των μεγάλων αγίων. Τότε οι μοναχοί παραμένουν πολύ περισσότερο στην Εκκλησία γιατί οι ιερές ακολουθίες και οι ύμνοι είναι περισσότερες και έχουν εορταστικό χαρακτήρα. Οι ψαλμωδίες είναι μακροσκελέστατες, ώρες και ευχάριστες αλλά απαιτούν περισσότερο χρόνο. Μπορεί να φτάσουν τις οκτώ με δέκα ώρες και στις μεγάλες εορτές, Χριστούγεννα, Πάσχα και πανηγύρεις δώδεκα και δέκα τρείς ώρες.

Αν προσέξατε προαναφέραμε φαγητό δύο φορές.


ΦΑΓΗΤΟ

Σε πολλούς φαίνεται παράξενο που οι μοναχοί τρώνε πρωινές ώρες. Μάλιστα δε, το φαγητό που τρώνε γύρω στις εννέα το πρωί το ονομάζουμε μεσημεριανό. Αυτό το φαγητό που λέγεται συνήθως βραδινό οι μοναχοί το τρώνε το απόγευμα. Στους μοναχούς δεν υπάρχει πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό φαγητό. Στο μοναστήρι υπάρχει η πρωινή και βραδινή τράπεζα.

Πρέπει να σας αναφέρω πως τα μοναστήρια του Αγίου Όρους λειτουργούν με το άλλο ωράριο. Το ωράριο που ακολουθούν οι Αγιορείτες είναι το ηλιακό και έχει μείνει συνήθεια να το λέμε τώρα πλέον βυζαντινή ώρα. Ως βάση του βυζαντινού ωραρίου είναι το ηλιοβασίλεμα. Το ηλιοβασίλεμα είναι η ώρα μηδέν, δηλαδή τέλειωσε η μέρα και αρχίζουμε να μετράμε μία ώρα της νύχτας, δύο, τρείς κοκ. Όταν έχουμε ισημερία, δηλ. δώδεκα ώρες ημέρα και άλλες δώδεκα νύχτα, πάμε καλά, όταν μεγαλώνει η νύχτα αλλάζουν οι ώρες. Το ίδιο γίνεται και όταν μεγαλώνει η ημέρα. Έχουμε αλλαγές. Οι μοναχοί όμως δεν αλλάζουν τίποτε, συνεχίζουν να βάζουν ώρα μηδέν στη Δύση του ηλίου. Αυτό το κάνουν γιατί είναι υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν την ροή του προγράμματος των ιερών ακολουθιών. Τρώμε δηλαδή στην πρωινή τράπεζα μετά την Θεία Λειτουργία, και την βραδινή τράπεζα μετά τον Εσπερινό. Η Θεία Λειτουργία όμως τελειώνει το πρωί γύρω στις εννέα και ο Εσπερινός γύρω στις πέντε ανάλογα βέβαια και την εποχή και το ηλιοστάσιο της. Αντίστοιχη λοιπόν ώρα είναι το φαγητό.

Όταν φάμε το απόγευμα γύρω στις πέντε και ξυπνήσουμε το πρωί στις τρείς, μείνουμε στην εκκλησία πέντε ώρες και καθίσουμε στις εννέα το πρωί της επόμενης ημέρας, θα έχουμε όρεξη για φαγητό?

Ταπεινά πιστεύω πως το βιολογικό ρολόι του κάθε ανθρώπου προσαρμόζεται ανάλογα με την δουλειά του και τους στόχους που έχει στην ζωή του. Το φαγητό και ο ύπνος προσαρμόζονται σύμφωνα με τις ανάγκες μας. Εδώ επανερχόμαστε σ’ αυτό που προαναφέραμε, «το πνεύμα κινεί τον άνθρωπο».


ΝΗΣΤΕΙΑ

Πρώτη αναφορά στην νηστεία, το περιορισμό δηλαδή από κάποια τροφή, έχουμε στην Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο Γενέσεως. Ο Θεός τοποθέτησε τους πρωτόπλαστους στον κήπο της Εδέμ, τους επέτρεψε να τραφούν από όλους τους καρπούς αυτού του κήπου, εκτός από τον καρπό του δένδρου της Γνώσης του Καλού και του Κακού.

Έχουμε και άλλες αρκετές αναφορές που έχουν σχέση με την νηστεία στην Παλαιά Διαθήκη. Ακόμη περισσότερες όμως είναι στην Καινή Διαθήκη.

Ο ίδιος ο Χριστός μας δίδει πρώτος το παράδειγμα της νηστείας όταν μετά την βάπτιση του στον Ιορδάνη ποταμό, παρέμεινε νηστεύοντας επί σαράντα ημέρες στην έρημο. Με το παράδειγμα του, ο Ιησούς μας έδωσε την νηστεία ως μια σωματική και πνευματική άσκηση, η οποία δυναμώνει την θέληση του ανθρώπου και ταυτόχρονα δείχνει την αγάπη του προς τον δημιουργό.

Από τους πρώτους αιώνες που άρχισαν να οργανώνονται οι Χριστιανικές ομάδες, βλέπουμε σιγά σιγά να μπαίνουν κανόνες γύρω από την νηστεία.

Διαβάζουμε στο Συναξάρι το εορτολόγιο κάθε ημέρας και εκεί συναντούμε πολλές φορές την ακόλουθη αναφορά: Κατάλυσις ιχθύος, καθώς επίσης σε άλλες εορτές κατάλυσις οίνου και ελαίου. Αυτό σημαίνει πως την συγκεκριμένη εορτή, ανεξαρτήτου ημέρας, Τετάρτη ή Παρασκευή ή περιόδου νηστείας όπως αυτή των Χριστουγέννων, επιτρέπεται να φάμε ψάρια.

Νηστεία ονομάζεται η εκούσια ή ακούσια αποχή από τροφή (άλλως ασιτία). Κυρίως ο όρος αυτός χρησιμοποιείται από πολλούς λαούς για την εκούσια αποχή σε ορισμένες τροφές ιδίως για θρησκευτικούς λόγους.

Όπως συμβαίνει και με τον μοναχισμό, η νηστεία αποτελεί ανατολική συνήθεια. Στους αρχαίους ασιατικούς λαούς και στους Αιγυπτίους τη νηστεία την επέβαλλαν θρησκευτικοί λόγοι. Προκειμένου να ετοιμαστούν οι πιστοί για τη συμμετοχή τους σε θρησκευτικές τελετές ή για να τιμήσουν ή για να εξιλεώσουν κάποιο θεό έπρεπε να απόσχουν γενικά ή μερικά από τροφές.

Οι Αιγύπτιοι, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος, υποβάλλονταν σε νηστεία για θρησκευτικούς αλλά και για λόγους υγιεινής. Νήστευαν κυρίως στις μεγάλες εορτές της Ίσιδας. Από τους Αιγυπτίους, η συνήθεια της νηστείας πέρασε στουςΈλληνες και τους Εβραίους, από τους οποίους την παρέλαβαν αργότερα οι Χριστιανοί και Μωαμεθανοί.

Ανάμεσα στα καθήκοντα των μοναχών, βρίσκεται και αυτό της νηστείας σε συγκεκριμένες ημέρες του έτους. Νηστεία είναι η αποχή από συγκεκριμένα είδη τροφίμων. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Νηστεία είναι να τρώμε μικρές ποσότητες από τα επιτρεπόμενα τρόφιμα και να προσπαθούμε να απέχουμε από κάθε αμαρτία, αφιερώνοντας ταυτόχρονα κάποιο χρόνο της ημέρας για προσευχή. Πρώτος ο Χριστός, μας έδωσε το παράδειγμα της νηστείας όταν μετά την βάπτισή του στον Ιορδάνη ποταμό, παρέμεινε νηστεύοντας επί σαράντα ημέρες στην έρημο. Με το παράδειγμά του, ο Ιησούς μας έδωσε την νηστεία ως μία σωματική και πνευματική άσκηση, η οποία δυναμώνει την θέληση του ανθρώπου και ταυτόχρονα δείχνει την αγάπη του προς τον δημιουργό.


Τα οφέλη της νηστείας:

Η παραδοσιακή δίαιτα της Σαρακοστής, χάρη στα άφθονα λαχανικά και φρούτα, είναι πλούσια σε βιταμίνες (A, C, E), φυλλικό οξύ, ιχνοστοιχεία, αντιοξειδωτικά και φυτικές ίνες. Αντίθετα, είναι «φτωχή» σε κορεσμένα ζωικά λίπη! Τα όσπρια, με τη σειρά τους, αποτελούν το «κρέας» της νηστείας. Μας παρέχουν σύνθετους υδατάνθρακες, αλλά και φυτικές πρωτεΐνες, με μηδαμινό λίπος. Αν συνδυαστούν σωστά, με δημητριακά (ρύζι, καλαμπόκι, ψωμί), μας δίνουν πρωτεΐνες, ισάξιες του κρέατος. Το ψωμί βρίσκεται στη βάση της μοναστηριακής διατροφικής πυραμίδας και εκτός από σύνθετους υδατάνθρακες (βασική πηγή ενέργειας για τον οργανισμό μας), περιέχει φυτικές ίνες και βιταμίνες Β και Ε. Με όλα αυτά, είναι λογικό που οι ειδικοί συμφωνούν ότι η νηστεία της Σαρακοστής είναι μια φυσική ασπίδα προστασίας από τα καρδιαγγειακά νοσήματα και όχι μόνο...


● Μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων στο αίμα.
● Βοηθά στην καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου και της αρτηριακής πίεσης.
● Προστατεύει από την οστεοπόρωση και διάφορους τύπους καρκίνου.
● Διαθέτει αντιγηραντικές ιδιότητες.
● Ευνοεί την καλύτερη λειτουργία του εντέρου.


α. Πώς νηστεύουμε;

Νηστεία, σύμφωνα με την Αγία Γραφή, δεν είναι ἡ πλήρης αποχή από κάθε τροφή, αλλά ἡ αποφυγή ορισμένων τροφών με βάση ειδικές διατάξεις, ποὺ καθορίζουν, πότε τρώμε και πότε νηστεύομε· πότε τρώμε εις δόξαν Θεοῦ· και πότε νηστεύομε εις δόξαν Θεοῦ.

Στα βιβλία της Εκκλησίας μας γίνεται λόγος για:

* ξηροφαγία (= τρώμε φυτικὲς οὐσίες ὠμές, χωρὶς λάδι)·

* νηστεία (= τρώμε φαγητό νερόβραστο από φυτικὲς ουσίες· χωρίς λάδι)·

* κατάλυση οίνου και ελαίου.

* κατάλυση ιχθύος (= τρώμε φυτικὲς ουσίες και ψάρια- φαγητό παρασκευασμένο με φυτικά έλαια)

* κατάλυση σε αυγά και γάλα και όλα τα προϊόντα τους·

* κατάλυση «εις πάντα» (= τρώμε κάθε είδους φυτική και ζωική τροφή)·

Η διάκριση των φαγητών στις πέντε αυτές κατηγορίες έγινε, προφανώς, με βάση τις θρεπτικές αξίες των φαγητών. Δηλαδή: κριτήριο, με το οποίο κατανεμήθηκαν τα φαγητά στις πέντε αυτές κατηγορίες, είναι ἡ θρεπτική τους αξία.

Είναι φανερό ότι:

* τα πιο θρεπτικά φαγητά γίνονται με ψάρια

* ακολουθούν τὰ φαγητά ποὺ γίνονται με αὐγά, τυρί, βούτυρο, γάλα καὶ τὰ προϊόντα τους·

* λιγότερο θρεπτικά εἶναι τὰ λαχανικὰ καὶ τὰ ὄσπρια μὲ λάδι·

* ακόμη λιγώτερο θρεπτικά εἶναι τὰ φαγητά τὰ αλάδωτα·

* καὶ ακόμη πιὸ λίγο θρεπτικά τὰ ὠμὰ φυτικὰ φαγητά. Μὲ τὴν νηστεία ὁ ἄνθρωπος παραιτεῖται κάθε φορὰ ἀπὸ ὡρισμένα φαγητά. Τηρώντας τὶς νηστείες, μαθαίνει: νὰ μὴν εἶναι «κοιλιόδουλος», να μην ασχολείται με τὸ τί κάθε φορὰ θὰ φάει· αλλά «Θεόδουλος», να ποθεῖ να πλουτίζει σὲ χαρίσματα και αρετές.

Ἡ χρήση ελαίου στὸ φαγητό δὲν αποτελεί νηστεία. Γι᾿ αὐτό, τὶς ἡμέρες ποὺ τρῶμε λάδι, ἡ Ἐκκλησία μιλάει γιὰ κατάλυση. Αντίθετα, όταν το τυπικὸ προβλέπει φαγητὸ αλάδωτο καὶ ξηροφαγία, ποτὲ δὲν γίνεται λόγος γιὰ κατάλυση.

Ἡ Ἐκκλησία, γιὰ νὰ ρυθμισθῇ καλά ἡ ζωή τῶν Χριστιανών καὶ νὰ μὴ γίνωνται ὑπερβολές, καθώρισε, τί πρέπει νὰ τρῶμε τὴν κάθε ἡμέρα καὶ ἐποχή. Ἔτσι ἔχομε:


β. Ἡμέρες αὐστηρῆς νηστείας:

Εἶναι ἡ Τετάρτη καὶ ἡ Παρασκευὴ ὅλου του χρόνου καὶ ἰδιαίτερα τῶν περιόδων νηστείας (σαρακοστῶν). Νηστεία σημαίνει φαγητὸ χωρὶς λάδι.

Οἱ ἡμέρες Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο καὶ Κυριακὴ εἶναι ἡμέρες καταλύσιμες, δήλ. τρῶμε ἀπ᾿ ὅλα ὅτι θέλομε, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς περιόδους νηστειῶν.


γ. Σαρακοστὲς εἶναι οἱ ἑξῆς:

1. Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή:

Ἀρχίζει τὴν Καθαρὰ Δευτέρα καὶ τελειώνει τὴν Κυριακὴ τῆς Ἀναστάσεως. Εἶναι ἡ πιὸ αὐστηρὴ νηστεία ὅλου τοῦ χρόνου.

Ὅποια μέρα καὶ ἂν πέσει τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τρῶμε ψάρι.

2. Ἡ νηστεία τῶν Χριστουγέννων:

Ἀπὸ 15 Νοεμβρίου μέχρι καὶ 24 Δεκεμβρίου.

3. Ἡ νηστεία τῆς Παναγίας:

Ἀπὸ 1 Αὐγούστου μέχρι καὶ 14 Αὐγούστου. Νηστεύομε πρὸς τιμὴν τῆς Παναγίας.

4. Ἡ νηστεία τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων:

Ἀπὸ τὴν Δευτέρα μετὰ τὴν Κυριακὴ τῶν Ἅγιων Πάντων, μέχρι τὶς 28 Ἰουνίου. Συνήθως ἡ νηστεία αὐτὴ εἶναι πολὺ μικρή.


δ. Αὐστηρὴ νηστεία κάνομε καὶ στὶς εξής ημέρες:

* 5 Ἰανουαρίου (παραμονὴ Θεοφανείων). Νηστεύομε γιὰ νὰ πιοῦμε τὴν ἑπομένη τὸν Μεγάλο Ἁγιασμό.

* 14 Σεπτεμβρίου (Ὕψωση τοῦ τιμίου Σταυροῦ), γιατὶ εἶναι κάτι τὸ ἀνάλογο μὲ τὴν Μεγάλη Παρασκευή.

* 29 Αὐγούστου (ἀποτομὴ τῆς Τιμίας Κεφαλῆς τοῦ Προδρόμου).


ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ

Πριν αρχίσω να σας αναφέρω τις ομοιότητες, θέλω να σας επισημάνω ένα είδος ενέργειας που σήμερα είναι δεδομένο, είναι αυτονόητο, μας είναι απαραίτητο, φοβάμαι όμως πως δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτό. Είναι το ηλεκτρικό ρεύμα. Έχει αλλάξει την ζωή μας, έχει αναβαθμίσει το βιοτικό μας επίπεδο, προήγαγε τον πολιτισμό μας. Μαζί με όλα αυτά και άλλα πολλά, το ηλεκτρικό ρεύμα έχει αναβαθμίσει ποιοτικά και την διατροφή μας. Τολμώ να πω πως έχει αλλάξει και τις διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων και κατ’ επέκταση των μοναχών.

Είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος του ηλεκτρικού ρεύματος στη συντήρηση, στη μεταφορά, στην εμπορία και στον τρόπο μαγειρέματος των τροφών. Μη σας φανεί παράξενο πως στο Άγιον Όρος, εγώ ο ίδιος έχω μαγειρέψει σε πανήγυρεις μοναστηριών, κατεψυγμένα ψάρια και χταπόδια από Σενεγάλη, Ινδονησία και από τις θάλασσες της Βαλτικής.

Πριν από πενήντα χρόνια μπορούσαν οι μοναχοί να προμηθευτούν βακαλάο παστό που ερχόταν από τις βόρειες θάλασσες. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος να συντηρηθούν οι τροφές. Τα ψάρια τα πάστωναν και τα ζαρζαβατικά, τα έκαναν τουρσί ή τα λιάζαν στον ήλιο. Βεβαίως έλιαζαν τις ντομάτες σε φέτες, τις πιπεριές, τις μπάμιες, τα φασολάκια, τις μελιτζάνες. Επίσης παλαιότερα, είχαμε το λιαστό χταπόδι.

Σήμερα βρίσκουν οι μοναχοί στην αγορά, όπως γινόταν και παλαιότερα, αποξηραμένα φρούτα όπως σύκα, σταφίδες, δαμάσκηνα, αχλάδια, μήλα και βερίκοκα, τα οποία τρώνε κατά τις περιόδους νηστείας, ιδιαίτερα τον χειμώνα, κάνοντάς τα κομπόστα.


ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ


Τρόπος συντήρησης των τροφών από τους μοναχούς.

Παλαιότερα

Αλάτισμα στα ψάρια και στα τυριά.

Αποξήρανση στα λαχανικά, στα φρούτα και στο ψωμί που το έκαναν παξιμάδι.

Σήμερα

Ηλεκτρικά ψυγεία. Η συντήρηση και η κατάψυξη του ηλεκτρικού ψυγείου, έχει αλλάξει τα πάντα. Συντηρούνται ή καταψύχονται τα ψάρια, τα χταπόδια, τα καλαμάρια κ ια οι σουπιές. Συντηρούνται ή καταψύχονται στο ψυγείο τα λαχανικά. Συντηρούνται επίσης στο ψυγείο όλα τα γαλακτοκομικά και αυγά. Το ψυγείο σήμερα και οι μεταφορικές εταιρείες μας δίνουν τη δυνατότητα να τρώμε παράκαιρα, τα λαχανικά και τα φρούτα. Ντομάτες δηλαδή και αγγουράκια και όλα τα καλοκαιρινά φρούτα και ζαρζαβατικά, τα τρώμε και τον χειμώνα, ή το αντίθετο, πορτοκάλια κλπ, το καλοκαίρι.

Παλαιότερα αυτό δεν γινόταν γιατί δεν υπήρχαν ψυγεία.


Τρόπος παρασκευής – μαγειρέματος των φαγητών.

Παλαιότερα

Φωτιά από ξύλα.

Όλα τα φαγητά παλαιότερα μαγειρεύονταν στη φωτιά από ξύλα. Οι φούρνοι που έψηναν το ψωμί ή οτιδήποτε άλλο, δούλευαν με ξύλα και όταν ήθελαν να ψήσουν ψάρια, τα έψηναν στα κάρβουνα, που ήταν από ξύλα.

Ψήσιμο στα κάρβουνα

Φούρνος με ξύλα.

Σήμερα

Φωτιά από ξύλα.

Φωτιά από υγραέριο.

Ηλεκτρικός φούρνος

Φούρνος υγραερίου

Ηλεκτρική κουζίνα

Ηλεκτρική πλάκα για ψήσιμο

Πλάκα για ψήσιμο υγραερίου

Συντήρηση ή κατάψυξη μαγειρεμένου φαγητού. Αυτό είναι κάτι που οι παλαιότεροι όχι μόνο δεν μπορούσαν να το κάνουν, αλλά ούτε να το σκεφτούν.


Τι τρώνε οι μοναχοί του Αγίου Όρους.

Παλαιότερα

Λαχανικά.

Οι μοναχοί έτρωγαν όλα τα λαχανικά, εκτός βεβαίως από τις ντομάτες και τις πατάτες κτλ που μας ήρθαν αργότερα από τον Νέο Κόσμο. Υπάρχει αναφορά πως σε παλαιότερες εποχές, έτρωγαν περισσότερα άγρια χόρτα.

Το Ψωμί.

Το ψωμί ήταν από σιτάρι, αλλά συνήθως παρασκευάζονταν από κριθάρι ή σίκαλη, το οποίο έκαναν παξιμάδι.

Όσπρια.

Φασόλια, φακές, ρεβύθια, μπιζέλια, Φάβα και κουκιά.

Ψάρια.

Τα μοναστήρια που ήταν κοντά στη θάλασσα, είχαν τη δυνατότητα να φάνε φρέσκα ψάρια, ενώ τα υπόλοιπα που ήταν μακριά, κατανάλωναν παστά.

Λάδι και κρασί.

Ελάχιστο ρακί

Γαλακτοκομικά.

Ελάχιστα γαλακτοκομικά και αυγά.

Φρούτα.

Φρούτα έτρωγαν μόνο όσοι είχαν στην κατοχή τους, και όχι αυτά που ήταν εκτός εποχής.

Γλυκά.

Έφτιαχναν γλυκά συνήθως από μέλι και πετιμέζι. Επίσης είχαν τις κομπόστες τον χειμώνα από αποξηραμένα φρούτα.

Σήμερα

Λαχανικά.

Οι μοναχοί στο Άγιον Όρος τρώνε όλα τα λαχανικά κατά κόρον, θα έλεγα, λόγω της νηστείας. Καθημερινά, πρωί και βράδυ οι μοναχοί τρώνε μία σαλάτα οπωσδήποτε. Παρατηρείται πως και στο Άγιον Όρος καταναλώνονται λαχανικά εκτός εποχής.

Το Ψωμι.

Σήμερα είναι μόνο από σιτάρι και μάλιστα στα περισσότερα μοναστήρια από αλεύρι ολικής άλεσης.

Όσπρια.

Τρώνε όλα τα όσπρια, όπως και οι παλαιότεροι μοναχοί εκτός από ξερά κουκιά.

Ψάρια.

Τρώνε σε όλα τα μοναστήρια, συνήθως το σαββατοκύριακο και τις εορτές. Σπάνια τρώνε παστό βακαλάο. Τα περισσότερα ψάρια και χταπόδια που τρώγονται σήμερα, είναι κατεψυγμένα.

Λάδι και κρασί.

Ρακί ελάχιστο, μόνο τις ημέρες που έχει κατάλυση.

Γαλακτοκομικά.

Αρκετά γαλακτοκομικά και αυγά, τις ημέρες που έχει κατάλυση.

Φρούτα.

Όπως προαναφέραμε, οι μοναχοί καλλιεργούν όλα τα είδη των φρούτων στο Άγιον Όρος. Σε σχέση όμως με τις παλαιότερες εποχές, η συντήρηση σε ηλεκτρικό ψυγείο, μας δίνει την δυνατότητα, να τρώμε τα φρούτα, ετεροχρονισμένα.

Γλυκά.

Το εμπόριο και τα ηλεκτρικά ψυγεία, έχουν γεμίσει τα μοναστήρια με γλυκά. Νηστίσιμα γλυκά, σε περίοδο νηστείας και αρτύσιμα, δηλαδή με γάλα, βούτυρο και αυγά, τις ημέρες των εορτών. Μπορούμε να πούμε πως σήμερα οι μοναχοί στο Άγιον Όρος, τρώνε περισσότερα γλυκά από τους παλαιότερους. Τα γλυκά είναι κυρίως από ζάχαρη και πολύ λίγα από μέλι. Γλυκά με πετιμέζι σήμερα δεν υπάρχουν. Αντιθέτως, υπάρχει ο νηστίσιμος χαλβάς που παρασκευάζεται από σουσάμι και ζάχαρη.


ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ.

Ο Επίκουρος μας είπε «ουδέν προς ημάς, ο θάνατος», δηλαδή ο θάνατος δεν έχει καμία σχέση μαζί μας. Ο φόβος για τον θάνατο, σύμφωνα με τον Επίκουρο είναι πηγή δυστυχίας. Μικρά γεγονότα, όπως η απώλεια μίας εργασίας, ενός στόχου, ενός ονείρου, ένας χωρισμός, ένα ατύχημα, αλλά και μεγαλύτερα όπως η απώλεια ενός κοντινού προσώπου, είναι ικανά να ενεργοποιήσουν τις σκέψεις γύρω από τον θάνατο.

Ο άνθρωπος γνωρίζει πως ο θάνατος είναι σαν ένα χρέος που οφείλει στην φύση και είναι αναπόφευκτο γεγονός, όμως στην πραγματικότητα οι άνθρωποι προσπαθούν με κάθε τρόπο να απομακρύνουν τον θάνατο και αδυνατούν να φανταστούν τον θάνατο του ίδιου τους του εαυτού.

Ήλθε ο Χριστός μετά και μας είπε, «θαρσείτε, ο πιστεύων εις εμέ, ουκετί αποθνήσκει, αλλ’ έξει ζωήν αιώνιον». Ο Χριστός είναι ο νικητής του θανάτου. Ο Άγιος Επιφάνιος, Επίσκοπος Κύπρου, στην προσευχή του απευθυνόμενος στον Χριστό λέγει «Δέσποτα ζωοποιέ, ο δούς τοις ανθρώποις την μακάριαν ελπίδα της αιωνίου ζωής».

Ζητώ συγνώμη για τις αναφορές αυτές γύρω από τον θάνατο, θέλω όμως να επισημάνω την αναφορά στην αρχή της παρουσίασής μου, πως ο άνθρωπος αποτελείται από ψυχή και σώμα.

Ταπεινά καταθέτω πως η πίστις στον Χριστό και η ελπίδα στην Παναγία μας, δεν είναι μια ιδέα. Δεν είναι κίνημα θρησκευτικό, είναι βίωμα.

Η ψυχή μας, των μοναχών εννοώ, τρέφεται από την προσευχή και την συμμετοχή στην θεία μετάληψη, από την μελέτη των γραφών και από την έμπρακτη αγάπη στον πλησίον μας. Το σώμα μας τρέφεται από τις τροφές που παρασκευάζουμε και τρώμε. Ασφαλώς το θέμα μας είναι η διατροφή των μοναχών. Θέλω όμως να τονίσω πως η υγιής ψυχική κατάσταση των μοναχών, σε συνδυασμό με την διατροφή τους, μας δίνουν το ποθητό αποτέλεσμα που είναι η μακροβιότητα.

Σήμερα στο Άγιον Όρος ζούνε περίπου δύο χιλιάδες μοναχοί. Συνήθως πεθαίνουν από φυσιολογικά αίτια, στα βαθιά γεράματα. Σημαντικότατο ρόλο στην σωματική υγεία των μοναχών, παίζει η επιβεβλημένη νηστεία. Η νηστεία, σαν κανόνας από τους Άγιους Πατέρες που προαναφέραμε, δεν είναι τιμωρία. Είναι σωτήριος υπόδειξη. Οι μοναχοί ακολουθούν τους κανόνες της νηστείας με ευχαρίστηση γιατί βιώνουν τα ακόλουθα αποτελέσματα.

Α. Μακροζωία. Οι περισσότεροι μοναχοί πεθαίνουν μετά τα ογδόντα πέντε έως ενενήντα πέντε. Οι θάνατοι από τα εβδομήντα έως τα ογδόντα πέντε λίγοι. Υπάρχουν όμως και αρκετοί μοναχοί που πεθαίνουν μετά τα ενενήντα πέντε. Επίσης έχουμε αρκετές περιπτώσεις μοναχών οι οποίοι ζουν περισσότερο και από εκατό χρόνια.

Β. Καλή φυσική κατάσταση

Γ. Ισορροπημένη ψυχοσωματική κατάσταση, ευεξία

Δ. Ελαχιστοποίηση των ποσοστών θανάτου από καρκίνο. Καρκίνος στομάχου και πνευμόνων. Οι μοναχοί δεν καπνίζουν.

Ε. Ανύπαρκτη σχεδόν η περίπτωση του καρκίνου παχέως εντέρου. Τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια, έχουμε μόνο μια περίπτωση θανάτου από καρκίνο του παχέως εντέρου.

Στ. Είναι σπάνια η περίπτωση του καρκίνου του προστάτου.

Ζ. Χαμηλό ποσοστό καρδιολογικών περιστατικών, καθώς επίσης και όλων αυτών, που έχουν άμεση σχέση με την καρδιά, δηλαδή πίεση, αρτηριοσκλήρυνση, χοληστερίνη, τριγλυκερίδια κ.λ.π.

*Η ομιλία του Αγιορείτη Μοναχού Επιφάνιου, Γέροντος του Ιερού Καθίσματος Αγίου Ευσταθίου (Μυλοπόταμος). Εκφωνήθηκε την 10η Δεκεμβρίου 2011, στα πλαίσια του 7ου Συνεδρίου Κλινικής Ογκολογίας Δυτικής Ελλάδας, που είχε αντικείμενο τη σχέση της διατροφής με τον καρκίνο.

Πηγή:www.agioritikesmnimes.blogspot.com

Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου 2011

ΟΙ ΕΝΝΟΙΕΣ «ΑΓΙΟΤΗΤΑ» ΚΑΙ «ΑΓΙΟΣ»

ΑΝΔΡΕΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ
Η αγιότητα είναι βασική ιδιότητα της ενέργειας και της φύσε­ως του Θεού. Σημαίνει απουσία από την πανακήρατη φύση κάθε ίχνους κακίας, στην οποιαδήποτε μορφή της. Ο Θεός είναι οντολογικά άγιος, διότι η ουσία του είναι «φύσει αγα­θή». Η κακία αφ’ έτερου είναι οντολογικά ανύπαρκτη. Δεν ανήκει στην κλίμακα των υπαρκτών όντων, αλλά είναι επιφαινόμενο. Φαίνεται, δεν είναι, και λαμβάνει την υπόστασή της εκεί, όπου τα λογικά όντα απομακρύνονται ελεύθερα από το Θεό. Όπου απουσιάζει το αγαθό, εκεί εμφανίζεται η αμαρτία, η όποια εξαφανίζεται, όταν εμφανιστεί πάλιν εκείνο (το αγαθό). Έτσι και το φως, όταν αναχωρεί, παραχωρεί τη θέση του στο σκοτάδι, το οποίο με τη σειρά του αφανίζεται, όταν επανεμφανιστεί ε­κείνο.

Στο στάδιο της θείας οικονομίας, η αγιότητα του Θεού είναι η θεία του ενέργεια στην πολλαπλή σχέση της προς τις ελεύθερες πράξεις των λογικών κτισμάτων. Από τη θεία ενέργεια απορρέει και προς αυ­τήν αναφέρεται κάθε ιδέα κτιστής αγιότητας. Ο Θεός, ως δημιουργός, έθεσε στα όντα την ηθική τάξη και τους ηθικούς νόμους του την τήρη­ση των οποίων απαιτεί, τιμωρώντας τις όποιες παραβάσεις τους. Από την άποψη αυτή ο Θεός είναι δίκαιος, και κατ’ επέκταση κριτής των ηθικών ενεργειών των πλασμάτων του.

Στο μυαλό μας η αγιότητα του Θεού νοείται σε συνδυασμό με την ηθική ποιότητα των ενεργειών του ανθρώπου. Ό,τι κακό παρατηρείται σ’ αυτόν, το απομακρύνουμε από την καθαρή και αμόλυντη θεία φύ­ση. Ως γνωστόν, με τον τρόπο αυτό δουλεύει η άποφατική θεολογία, η όποια αφαιρεί από την ουσία του Θεού κάθε τι το κακό, ατελές και άναγνο, που παρατηρείται στην ηθική περιοχή του όντος. Διά των α­φαιρέσεων φθάνουμε στην απόλυτη τελειότητα του Θεού. Η αγιότη­τα είναι έκφραση της τελειότητας αυτής.

Ο Θεός είναι άγιος. Έτσι τον είδαν και τον έψαλλαν οι άγγελοι σύμ­φωνα με το όραμα του Ησαΐα: «΄Αγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ, πλήρης πάσα η γη της δόξης αυτού». Και επειδή ο Θεός δεν αρέσκεται σε υπερβολές (προς τί άλλωστε;), η αγιότητα του είναι εκφρασμένη απλά σε θετικό βαθμό. Όπως είναι εκφρασμένη και η α­γιότητα του Χριστού: «άγιοι γίνεσθε, ότι εγώ άγιος ειμί» (Α΄ Πέτρ. α’, 16), και όπως και του Πνεύματος του Θεού, το οποίο προσωνυμείται απλά «άγιον» («Πνεύμα άγιον»), τόσο στη σειρά της Αγ. Τριάδος, όσο και στις πολλές μαρτυρίες της θείας Γραφής. Βέβαια υπάρχουν και προ­σωνυμίες σε βαθμό υπερθετικό: την Τριάδα αποκαλούμε «Παναγίαν» («Παναγία Τριάς ελέησον ήμας…»), όπως «Παναγία» προσαγορεύεται και η Μητέρα του Χριστού. Τα επισημαίνω αυτά, γιατί εδώ στη γη συμ­βαίνουν άλλα πράγματα…

Το ιερό Σύμβολο της Πίστεως αποκαλεί την Εκκλησία «αγίαν»: «Εις μίαν, αγίαν, καθολικήν και αποστολικήν Εκκλησίαν». Την αγιότητά της η Εκκλησία αντλεί από την αόρατη και μυστική της κεφαλή, το Χριστό: «καθώς και ο Χριστός ηγάπησε την εκκλησίαν και εαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής, ίνα αυτήν αγιάση…, ίνα παραστήση αυτήν εαυτώ ένδοξον την εκκλησίαν, μη εχουσαν σπίλον ή ρυτίδα ή τι των τοιού­των, αλλ’ ίνα η αγία και άμωμος» (Εφ. ε’ 26, 27). Περαιτέρω είναι αγία η Εκκλησία, γιατί και η χάρη του Αγ. Πνεύματος, που την εμπνέ­ει και την οδηγεί είναι αγία, όπως άγιος είναι και ο σκοπός της, δηλα­δή η αγιοποίηση των αμαρτωλών μελών της. Τη μεταφυσική αγιότητα της Εκκλησίας δεν μειώνει το γεγονός, ότι τα μέλη της, άνθρωποι α­τελείς και έμπερίστατοι, είναι αμαρτωλά. Γι’ αυτό ακριβώς υπάρχει η Εκ­κλησία, για ν’ αγιάζει τα ασθενή μέλη της και να τα οδηγεί στην ηθική και πνευματική τους τελειοποίηση.

Άγια, τέλος, είναι και άλλα μεγέθη πνευματικά και υλικά. Άγιος είναι ο Νόμος του Θεού (Ρωμ. ζ’, 12), ως συγκεκριμένη έκφραση του αγίου του θελήματος, η τήρηση του οποίου δεσμεύει κάθε άνθρωπο. Άγιες είναι οι θείες Γραφές (Ρωμ. α’ 2), στις οποίες είναι καταχωριμένη η αλήθεια, την οποία φανέρωσε στον κόσμο ο σαρκωθείς Λό­γος του Θεού. Άγιος είναι και ο χριστιανικός ναός μαζί με όσα υπάρ­χουν σ’ αυτόν, τα αφιερωμένα στη λατρεία του Θεού. Άγια είναι και τα ιερά μυστήρια, και προ πάντων η θεία Ευχαριστία, διά των οποίων αναγεννάται και τρέφεται πνευματικά ο άνθρωπος, και άλλα πολλά.

Στο ηθικοπνευματικό πεδίο η αγιότητα εκφράζεται ως κατάσταση, στην οποία φτάνει ο άγιος, ως τέλειος και ολοκληρωμένος χριστια­νός. Είναι αγιότητα σχετική, συγκρινόμενη με την απόλυτη αγιότητα του Χριστού, τον οποίο δεν εσπίλωσε κανένα ίχνος αμαρτίας (Α΄ Πέτρ, β’ 22), και ο οποίος δεν είχε καν τη δυνατότητα ν’ αμαρτήσει, λόγω της συνθέσεως του θεανδρικού προσώπου του.

Όπως εύκολα νοείται, η αγιότητα δεν είναι τέλεια από την αρχή και στατική, φυτευμένη στη φύση του ανθρώπου, αλλά κατάσταση δυνα­μική και εξιλεωτική. Δεν γεννιέται κανείς άγιος, αλλά γίνεται. Το πρώ­το αποτελεί αντίφαση. Αρετή και στάση είναι πράγματα αντιφατικά Για να γίνεις άγιος πρέπει να διανύσεις πολύ δρόμο να δουλέψεις ε­πίμονα κι εντατικά, φυσικά πάντοτε με τα όπλα του φωτός (Ρωμ. ιγ’ 12) και με τη χάρη του Θεού να πολεμήσεις την ευπερίστατη αμαρτία (Εβρ. ιβ’ 1) και τις μεθοδείες του διαβόλου (Εφ. ζ’ 11)· να καθαρί­σεις επιμελώς το σώμα και τη ψυχή σου από πάθη αμαρτωλά (Α’ Κορ. ζ’ 1), από επιθυμίες και σκέψεις και λογισμούς πονηρούς, από τη φι­ληδονία της σάρκας και την κακία στην όποια μορφή της, που κουβα­λάει μέσα του κάθε άνθρωπος, για να φθάσεις «εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού» (Εφ. δ’ 13). Παράλληλα πρέπει να κοσμή­σεις τη ψυχή σου με τις ουρανοδρόμες αρετές, την ταπείνωση, την πίστη και την αγάπη. Όταν φτάσει κανείς ν’ αγαπά σωστά το Θεό (Ματθ. κβ’ 37), τότε αγγίζει τα όρια της σχετικής αγιότητας.

Με άλλα λόγια, η θεία «εικών», που υπάρχει στην πλάση κάθε ανθρώπου (Γεν. α’ 27) και εντοπίζεται στο λογικό, το νοερό και το αυτεξούσιο της ψυχής του στη θετική της φορά στο αγαθό και το Θεό, πρέ­πει να γίνει «ομοίωσις», που σημαίνει να μοιάσει κανείς, σε μια πορεία εξελικτική, μ’ εκείνο που είναι ο Θεός, το οποίο απηχείται στη ψυχή του και δημιουργεί πνευματική συγγένεια με τον πλαστουργό του. Αυτό ισοδυναμεί με τη χαρισματική θέωση του πιστού. Ο άγιος είναι ο θεωμένος άνθρωπος, ο θείας φύσεως κοινωνός (Β΄ Πέτρ. α’ 4), ο οικείος Θεού (Εφ. β’ 20). Η θέωση είναι το όριο στο οποίο εξαντλεί­ται, και με το οποίο ταυτίζεται η αγιότητα του ηθικού όντος. Το μέγε­θος αυτό, αρχόμενο από την παρούσα ζωή, θα ολοκληρωθεί μελλον­τικά στην αιώνια θεία βασιλεία.

Στο ζήτημα της θεώσεως των αγίων είναι πολύ ευαίσθητη η ορθό­δοξη ψυχή. Πώς όμως νοούμε τη θέωση; Εδώ πρέπει να κάνουμε μια πολύ σημαντική διασάφηση. Η θέωση δεν σημαίνει αφομοίωση της ουσίας του ανθρώπου με την ουσία του Θεού, πράγμα που πολλοί νομίζουν, ότι διαβλέπουν στο ορθόδοξο δόγμα. Η κτιστή ανθρώπι­νη φύση σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί ν’ αφομοιωθεί με την άκτιστη θεία. Δεν μπορούν να χαθούν οι κτιστοί χαρακτήρες της, που την προσδιορίζουν ως πεπερασμένο δημιούργημα. Η μετάπτωση της αν­θρώπινης φύσεως στη θεία είναι αδύνατο να γίνει, δεδομένης της α­πειρίας και της απόλυτης υπερβατικότητος της ουσίας του Θεού, η όποια είναι απρόσιτη, ακοινώνητη και αμέθεκτη. Η θέωση δεν ση­μαίνει πανθεϊστική ανάχυση και απορρόφηση του κτιστού από το άκτιστο (παράδειγμα: μια σταγόνα ξύδι στον απέραντο ωκεανό), ένα εί­δος μονοφυσιτικής ουσιώσεως στο πέλαγος της θείας απειρίας. Ο άν­θρωπος σ’ αυτήν παραμένει άνθρωπος και ο Θεός, Θεός. Το πράγμα είναι τόσο σαφές, ώστε να μην επιδέχεται αμφισβήτηση. Κι όμως η θέωση, για την οποία μιλάμε, δεν είναι απλό σχήμα λόγου, ιδέα διά­κενη ή ψιλός συμβολισμός της ηθικής τελειώσεως του ανθρώπου, αλ­λά θέωση πραγματική, μεταφέρουσα όλο το σημαινόμενο της λέξεως. Ο άνθρωπος γίνεται θεός (με μικρό βέβαια θ). Και φυσικά δεν πρό­κειται περί παραδοξολογήματος, ούτε περί αντιφάσεως προς όσα ση­μειώσαμε πιο πάνω. Κατά την ορθόδοξη πίστη, η θέωση είναι ουσιώ­δης μετοχή στη θεότητα, όχι βέβαια στην υπερβατική και αμέθεκτη ου­σία του Θεού, αλλά στην άκτιστη θεία του ενέργεια, η οποία πηγάζει αϊδίως από τη θεία ουσία, ως ο άφθαρτος και εγγενής πλούτος της, εί­ναι θεοπρεπής διάκριση, όπως είναι και οι τριαδικές υποστάσεις στη θεότητα, χωρίς να επιφέρει σύνθεση στην απλότητα εκείνης. Η θεία ενέργεια είναι αληθινός Θεός, εκφράζει την απρόσιτη και ανέκφραστη θεία φύση και είναι εξωτερικά κοινωνητή και μεταδότη. Δι’ αυτής φα­νερώνεται ο Θεός στον κόσμο, αγιάζονται οι λογικές φύσεις και συ­νάπτεται ο άνθρωπος με το Θεό. Άκτιστη χάρη και άκτιστη θεία ε­νέργεια είναι ταυτόσημες. Ο άνθρωπος, μετά από μακρά κάθαρση από την αμαρτία και την κόσμηση της ψυχής του διά των ουρανοδρόμων αρετών, ενούται με τη φωτεινή ακτίνα της θείας ενέργειας, με τη χάρη δηλαδή, λαμπρύνεται και θεοποιείται. Η ένωση αυτή του κτιστού με το άκτιστο δεν είναι απλή ηθική επαφή (αυτό στη χριστολογία έλεγε ο Νεστοριανισμός), αλλ’ανάκραση πραγματική, περιχώρηση της αν­θρώπινης ουσίας από τη φωτεινή ενέργεια του Θεού. Με αυτή την έν­νοια θα λάμψουν οι δίκαιοι στη βασιλεία των ουρανών, όπως ο ήλιος (Ματθ. ιγ’ 43). Είναι θέωση κυριολεκτική, χωρίς αυτό να σημαίνει και πανθεϊστική ανάχυση των φύσεων. Έχουμε και παράδειγμα διασαφητικό, το οποίο χρησιμοποιούμε και στο πεδίο της χριστολογίας. Όπως στον πυρακτωμένο σίδηρο η φύση του μετάλλου με τη φύση της φωτιάς ενώνονται τόσο στενά μεταξύ τους, ώστε να μη μπορείς να τα διαχωρίσεις, και ωστόσο παραμένουν καθ’ εαυτές αλώβητες (ο σίδηρος παραμένει σίδηρος και η φωτιά, φωτιά), έτσι κι εδώ το κτιστό πλάσμα ενώνεται βαθιά με την άκτιστη θεία ενέργεια, χωρίς να αποβάλει τη φύση του, προσλαμβάνοντας τη φωτιά του Θεού, στην οποία και θεοποιείται. Ο άνθρωπος γίνεται «χάριτι» θεός, αποκτά «κα­τά χάριν» εκείνο, που είναι «φύσει» ο Θεός.

Η θέωση είναι το τέρμα της πνευματικής εξελίξεως και τελειώσε­ως του άνθρωπου. Αρχομένη από την παρούσα ζωή, θα τελειωθεί στα έσχατα, στο χώρο της θείας βασιλείας, στον οποίο ολόλαμπρες κι ασ­τραφτερές στήλες θεώσεως θα είναι οι καταξιωμένες μορφές των αγίων. Όχι βέβαια κι οι φύσεις των αγγέλων, γιατί η θέωση άφορα μόνο τους ανθρώπους, για τους οποίους ο Χριστός απέθανε (Ρωμ. ε’ 8). Οι άγγελοι βρίσκονται ήδη στο στάδιο της αφθορης θείας δόξας.

Οι άνθρωποι, θείας φύσεως κοινωνοί (Β΄ Πετρ. α’ 4), και οι άγγε­λοι, τα λειτουργικά πνεύματα του Θεού(Εβρ. α’ 14), είναι το πνευ­ματικό επιτελείο της θείας βασιλείας. Οι πρώτοι, οι άγιοι, είναι σεπτά σκηνώματα της χάριτος. Τα λείψανα τους είναι ιερά, άξια ευλαβικής προσκυνήσεως και τιμής από μέρους των πιστών. Σ’ αυτά παραμένει η χάρη (=ενέργεια) του Θεού, η οποία τα κάνει άφθαρτα και θαυματουρ­γά. Το ίδιο συμβαίνει και με τις ιερές εικόνες των αγίων, που κοσμούν τους χώρους της θείας λατρείας. Οι άγιοι είναι αποδέκτες της προ­σευχής της Εκκλησίας, που μεταφέρουν τα αιτήματα των πιστών στο Θεό, προσευχόμενοι συγχρόνως και οι ίδιοι για τους επί γης αδελφούς τους, που αποτελούν τα μέλη της στρατευόμενης του Χριστού Εκκλη­σίας.

Πηγή:www.fdathanasiou.wordpress.com

Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2011

ΠΩΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΕΛΙΣΑΙΟΥ, ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΣΙΜΩΝΟΣ ΠΕΤΡΑΣ
Ένας πολύσοφος σύγχρονος ιεράρχης είπε τον εξής λόγο: «Είναι μεγάλος άθλος να βρίσκεσαι και να ζεις κοντά σε ένα Άγιο. Απαιτεί μεγάλη ταπείνωση και θέλει άκρα προσοχή». Τον δικαιολογώ απολύτως και συμφωνώ μαζί του. Για ποιό λόγο; Ο Άγιος βρίσκεται σε θέση υπεροχής έναντι του εισέτι αγωνιζομένου να εγγίσει τα κράσπεδα του Θεού. Έχοντας ήδη αποκτήσει τον νουν Χριστού και αγόμενος υπό του Αγίου Πνεύματος, φαίνεται πολλές φορές ακατανόητος για το πώς σκέπτεται και το πώς ενεργεί Φυσικά δεν είναι απαλλαγμένος από τα συγγνωστά πάθη, της ανάγκης του ύπνου, του φαγητού, των σωματικών ασθενειών. Ούτε πάλι στολίζεται με όλα μαζί τα χαρίσματα του Θεού, αφού κατά τη χωρητικότητα της ιδιοπροσωπίας του δέχθηκε και το πλήρωμα των ειδικών χαρισμάτων, όπως αναλύει σε βάθος και με οξυδέρκεια ο όσιος Μάξιμος ο Ομολογητής. Όμως, και στο πεδίο των φυσικών και συγγνωστών παθών διαφέρει ο Άγιος από τον μη άγιο στην αντιμετώπισή τους, που είναι πάντα σύμφωνη με το θέλημα του Θεού και ενεργείται στο επίπεδο του Πνεύματος.

Με την προϋπόθεση αυτή, όποιος βρίσκεται κοντά ή πλησιάζει ένα Άγιο, για να μη σκανδαλισθεί από την εν γένει βιοτή του, πρέπει να είναι απαλλαγμένος από κάθε είδος υπερηφάνειας και ανθρωπαρέσκειας. Νομίζω ότι πάμπολλες φορές πλησιάζομε χαρισματούχους ανθρώπους ή για να έχουμε κάποια επίφαση νομιζόμενης αυτοαγιότητος κατά εκπομπή ή για να καυχιόμαστε πως εμείς αξιωθήκαμε και είχαμε συζητήσεις και εμπειρίες μαζί του, ή ότι με τη μία αυτή επίσκεψη πήραμε από τη χάρι του και αυτομάτως γίναμε και πνευματικοπαίδια του, κρύβοντας έτσι πολύ τεχνικά αισθήματα κρυφής μειονεξίας, ύπουλης ζηλοφθονίας ή και παιδικής ανοησίας μας ... Λησμονούμε το «ει ήτε τέκνα του Αβραάμ, εποιείτε αν τα έργα του Αβραάμ» ... Δηλαδή, δεν γινόμαστε άγιοι εξ επαφής, ούτε αυτοστιγμιαίως.

Όταν, λοιπόν, προσεγγίζουμε ένα Άγιο με πνεύμα ταπεινής μαθητείας, παρέχομε στον εαυτό μας την αρίστη ευκαιρία να μετατεθούμε στον άλλο αέρα, τον του Πνεύματος του Θεού, υπό του οποίου ο Άγιος άγεται και φέρεται και ως εκ τούτου οιονεί αποτελεί έμπνουν και ζων Ευαγγέλιο. Βλέποντας έτσι και συγκρίνοντας το ιδικό του ύψος και την ιδική μας πνευματική πτώχεια, θα ταπεινωθούμε περισσότερο και θα ανοίξουμε την καρδιά μας να δεχθεί τον αναπαυόμενον εν τοις ταπεινοίς την καρδίαν, προφυλάσσοντάς μας από την πιο επικίνδυνη μορφή πνευματικού πολέμου, την αυτάρκεια και την μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας, την κενοδοξία.

Εξάλλου, όταν πλησιάσουμε την αγία μορφή με πνεύμα πνευματικής αυτοδικαιώσεως και περιέργειας ή και εν μέρει αισθήσεως πληρότητος πνευματικής, κινδυνεύουμε να πέσουμε στη παγίδα της απορρίψεώς του, όταν αυτά που τυχόν θα μας πει και συμβουλεύσει έρχονται σε αντίθεση με την ιδεατή εικόνα που μόνοι μας ζωγραφίσαμε για τον εαυτό μας. Κατεβάζοντας τον Άγιο στα δικά μας μέτρα και κρίνοντάς τον με κριτήρια χαμηλής πνευματικότητος ή και κοσμικότητας ακόμη, είναι απόλυτα σίγουρο ότι θα στρέψουμε περιφρονητικά τα νώτα μας, μη μπορώντας να προσοικειωθούμε την σκληρότητα των λόγων του, που είναι ωστόσο κριτικοί των εσωτάτων εννοιών και ενθυμήσεων μας.

Με το πρίσμα αυτό μπορούμε να εξετάσουμε και την στάση μας έναντι στην ανάγνωση των Βίων των Αγίων. Τα μεν υπερφυσικά γεγονότα ταπεινώνουν τον ταπεινό περισσότερο, τον δε υπερήφανο οιηματία τον κάνουν να τα θεωρήσει ή αδύνατα να πραγματοποιηθούν ή να τους αποδώσει την μομφή των μυθικών διηγημάτων, χρήσιμων μόνον για ανθρώπους με μειωμένη πνευματική αντίληψη και Ικανότητα ... Δίκοπο μαχαίρι!

Ζώντας στο Άγιον Όρος πάνω από τρεις δεκαετίες και καταργώντας τον τόπο με τον τρόπο μου, έχω διαπιστώσει αρκετές φορές την διάθεση των επισκεπτών ή προσκυνητών να συναντήσουν μια φωτισμένη μορφή αποβλέποντας ωστόσο να συναντήσουν ένα μάγο ή έστω ένα θαυματουργό ή διορατικό και προορατικό, περιορίζοντας ή μάλλον υποτιμώντας και αχρειώνοντας έτσι πολύ το πεδίο της εν Χριστώ αγιότητος. Δεν φαίνεται με την έρευνα και σχέση αυτή να επιδιώκουμε τόσο την κάθαρση των παθώνμας και τον αγιασμό «ου χωρίς ουδείς όψεται τον Κύριο», όσο το να χορτάσουμε την εγωιστική περιέργειά μας, που αν δεν το πετύχομε, αρχίζουμε να αμφιβάλλουμε για την δυνατότητα υπάρξεως σήμερα Αγίων και μπορεί να καταλήξουμε στη βλασφημία του Αγίου νεύματος ισχυριζόμενοι ότι χάθηκαν σήμερα οι Άγιοι, λες και η αγιότητα «βγαίνει στο παζάρι», κατά έκφραση αγιορείτικη ή «κτυπά κουδούνια». Ο μακαρίτης παπα-Εφραίμ Κατουνακιώτης έλεγε: «Αλλοίμονο στον άγιο που βγήκε η φήμη του μέχρι την Αθήνα» ή «με την κατάρα του Θεού και την ευχή του διαβόλου διαδόθηκε ότι είμαι άγιος» ...

Τελευταία φορά που επισκεφθήκαμε τον μακαριστά γέροντα Παΐσιο, πριν βγει από το Όρος για το νοσοκομείο, τον βρήκαμε πολύ αρπαγμένο.

«Γιατί, γέροντα, είσθε έτσι;», τον ρώτησα.

«Τί να μην είμαι, ευλογημένη ψυχή, εκεί πέρα, ας υποθέσουμε να πούμε; Τρελάθηκε ο κόσμος! Άγιο με ανεβάζουν, άγιο με κατεβάζουν. Εμένα και τον παπα-Εφραίμ στα Κατουνάκια. Ο παπα-Εφραίμ είναι Άγιος και μεγάλος μάλιστα. Εγώ τί παλιοσκουριασμένος τενεκές, να πούμε, είμαι, να με ελεήσει ο Θεός ... Ξέρετε, αυτή τη στιγμή στο Άγιον Όρος ζούνε πενήντα άγιοι και μεγάλοι άγιοι. Αλλά είναι έξυπνοι, όχι σαν και μένα τον βλάκα που βγήκε το όνομά μου και βλέπετε τί τραβάω καθημερινά» (περίμεναν στις καστανιές να τον συναντήσουν αρκετές δεκάδες επισκέπτες). «Παρακαλούν, λοιπόν, τον Χριστό μας και του λένε: Μη μας δοξάσεις εδώ κάτω, κράτα το στεφάνι για την άλλη ζωή. Και ο φιλότεκνος Πατέρας, να πούμε, ακούει τα φιλότιμα παιδιά Του και τους κάνει την χάρη. Ξέρετε, όμως; Εμείς εδώ από την ανατολική πλευρά του Όρους έχομε υγρασία και δεν ευδοκιμεί η αγιότητα τόσο καλά. Γι' αυτό έχομε μόνο δεκατέσσαρες. Εσείς από την άλλη μεριά που σας βλέπει περισσότερο ο ήλιος έχετε τριανταέξι» ...

Τα λόγια αυτά του πολυπονεμένου και πολυχαρισματούχου οσίου των ημερών μας κατ' επανάληψιν τα βεβαιώθηκα εμπειρικά, συναντώντας χωρίς προγραμματισμό και ειδική έρευνα αγίους και μάλιστα μεγάλων πνευματικών μέτρων. Βρίσκονται και στα Κοινόβια, βρίσκονται και στην Έρημο. Ποικιλία μορφών και χαρισμάτων! Το μεγάλο τους και κοινό μυστικό είναι αυτή η επίμονα επιδιωκόμενη κρυφιότης από εκείνη την εμπορική αίσθηση της αγιότητος που έχομε οι πολλοί, αλλά και η βα­θύτατη ταπείνωση και η χειρότερη εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους - το ελκτικό άλλωστε σημείο της οργιαστικής Χάριτος του Κυρίου.

Τον Λωτ δεν τον πείραξε ο ασφυκτικός σοδομιτικός περίγυρος να διακριθεί στην τήρηση των εντολών του Θεού. Ούτε τον Μωϋσή επηρέασε η φαραωνιτική και ειδωλομανούσα Αίγυπτος. Τί, όμως, ωφέλησε τον Γιεζή που ζούσε κοντά στον προφήτη Ελισαίο ή τους υιούς 'Ηλεί που «ήσθιον εκ των θυσιών του ιερού»; Ακόμη, σε ποιό σημείο βλέπομε να ωφελήθηκε από την τριετή συμβίωσή του με την περί τον Κύριο δωδεκάριθμη αποστολική χορεία ο άθλιος Ιούδας; Άλλωστε του τα ψάλλομε κάθε Μεγάλη Παρασκευή, χωρίς ωστόσο να αισθανόμαστε ότι πολλές φορές βρισκόμαστε σε παράλληλη μ' αυτόν πορεία εμείς οι ίδιοι ... Καλό είναι να συναντούμε Αγίους, δύσκολο όμως να τους προσεγγίζουμε όπως αρμόζει.

Η τάση της «γεροντολαγνείας», όπως ονομάζεται από συγχρόνους μας εκκλησιαστικούς παράγοντες, δηλαδή το να γυρίζουμε όλη την οικουμένη και να ψάχνουμε για διορατικούς και φωτισμένους Αγίους, παίρνοντας από όλους συμβουλές και μη εφαρμόζοντας καμία απ' αυτές, είναι και πρόβλημα σοβαρό, είναι και αφορμή κάποιας μορφής αισιοδοξίας. Πρόβλημα παραμένει, αν περιθριγκωθεί(=περιφραχθεί) από αυτού του είδους την αναζήτηση φτωχής και μη ιάσιμης ανθρωποπαθούς θαυματουργίας, στα ίδια μέτρα των πολυπληθών απατεώνων μάγων και των γιόγκι.

Αφορμή χαράς και ελπίδος, γιατί φαίνεται μια ακτίνα αναζητήσεως του τελείου προτύπου στην πορεία της ζωής μας, οπότε και ο όρος «γεροντολαγνεία» χάνει αμέσως το περιεχόμενό του, αφού εμπίπταμε στα κανονικά και παραδοσιακά όρια της απαραίτητης προσωπικής μας σχέσεως με ένα πεπειραμένο και φωτισμένο πνευματικό οδηγό, απ' τον οποίο πλησιάζοντάς τον προσδοκούμε βοήθεια για να ξεπλύνουμε τον ερειπωμένο χιτώνα της ταλαίπωρης ψυχής μας και να βιώσουμε ορθόδοξα και ταπεινά το μυστήριο της πνευματικής σχέσεως του διδύμου Γέροντας-υποτακτικός.

Στο σημείο πάλι αυτό είναι αναγκαίο να κάνουμε κάποια μικρή παρατήρηση. Στη προσπάθειά μας να βρούμε «άγιο» πνευματικό καθοδηγητή, αν τα πνευματικά αισθητήρια μας είναι εισέτι αγύμναστα, μπορεί αντί ποιμένος να βρεθεί ξαφνικά μπροστά μας λύκος, οπότε σε συνδυασμό με μια διαστρεβλωμένου τύπου υπακοή που εγγίζει τα όρια από μεν την θέση του «αγίου» πνευματικού της ψυχαναγκαστικής καταδυναστεύσεως της προσωπικότητος του πιστού, από δε την θέση του αναζητούντος την επίμονη αίσθηση απολύτου παραιτήσεως από κάθε ανάληψη προσωπικής του ευθύνης για την περαιτέρω πνευματική του πορεία και τελεία εγκατάλειψη στη βούληση του πνευματικού, τότε το αποτέλεσμα αυτής της προσεγγίσεώς του με μακροχρόνιες και πολλές ελπίδες ευρεθέντος «αγίου Γέροντος» θα είναι καταστρεπτικές για την προσωπικότητα του υποτακτικού. Και έχουμε πάμπολλα τέτοια παραδείγματα. Δυστυχώς ...

Επίσης πρέπει να γίνει σαφής διάκριση μεταξύ των όρων «υπακοή» και «συμβουλευτική γνώμη». Διότι η μεν υπακοή, που κατά κόρον ζητούν οι εν τω κόσμω πνευματικοί από τους κοσμικούς πιστούς, είναι καθαρά μοναχική αρετή, που δίνεται αυτοθέλητα ως υπόσχεση ενώπιον Θεού και ανθρώπων κατά την διάρκεια της μοναχικής κούρας και οφείλεται ισοβίως προς τον συγκεκριμένο Γέροντα του μοναχού, η δε συμβουλευτική γνώμη που δίνει ο κάθε μη μοναχός πνευματικός σε κοσμικούς πιστούς, δεν ενέχει το στοιχείο της υποχρεωτικής τηρήσεως της συμβουλής, άσχετα αν είναι η σωστή ή όχι και ως εκ τούτου έχει τελείως διαφορετικό χαρακτήρα και περιεχόμενο.

Στο σημείο αυτό μπλέκονται επικίνδυνα στις μέρες μας οι δύο όροι και έχουμε περιπτώσεις και νεαρών εγγάμων διακόνων ακόμη που αναλαμβάνουν ανεύθυνα ρόλο μεγάλου γέροντος και δη και ηλικιωμένων ανθρώπων με συμπεριφορά απαράδεκτης καταδυνάστευσης του προσώπου. Μάλιστα η τεκμηρίωση του «γεροντικού» αυτού ρόλου βρίσκει εύκολα υλικό στα πνευματικά βιβλία, που η μελέτη και η κατανόησή τους απαιτούν ωστόσο κάποιες βασικές γνωστικές προϋποθέσεις και αφορούν μόνο και μόνο Μοναχούς που υποσχέθηκαν ισόβια υπακοή -όχι υποταγή. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργείται μία κατάσταση μπερδεμένη και οι άνθρωποι να ζουν με μια παράξενη και ιδιότυπη πνευματικότητα, φορτωμένοι πέρα από τα προσωπικά τους προβλήματα και με τις αντιευαγγελικές και ενίοτε και σχιζοφρενικές εντολές των «φωτισμένων γερόντων», στις οποίες ενίοτε εύκολα διακρίνεται το ψυχολογικό φαινόμενο της μεταβίβασης. Όσα εμείς δεν τα κάνουμε από ανικανότητα ή από αίσθηση πνευματικής μεγαλειότητας, τα απαιτούμε από τους δυστυχείς «υποτακτικούς» μας. Και όταν φθάνουν κάποτε συντετριμμένοι και απελπισμένοι σε κάποιον νορμάλ πνευματικό, αν ποτέ προλάβουν να φθάσουν, δεν έχουν την παραμικρή δύναμη επανορθώσεως των όσων γκρεμίστηκαν άπαξ διαπαντός και τελεσιδίκως μέσα τους ...

Στοιχείο επικίνδυνο για τη δημιουργία αγαθών σχέσεων με άγιο πρόσωπο είναι και η προσπάθεια μιμήσεως εξωτερικών χαρακτηριστικών του, όπως το ντύσιμο, η ομιλία, το ψάλσιμο, η άσκηση. Η προσπάθεια αυτή, όσο και αν φαντάζει φυσιολογική, ενέχει μεγάλο κίνδυνο απολυτοποιήσεως αυτών των εξωτερικών στοιχείων, που ωστόσο δεν αποτελούν αναγκαστικά μέσα ελεύσεως στην καρδιά του μιμούμενου των χαρισμάτων του Αγίου που θέλει να μιμείται. Άλλωστε δεν είμαστε όλοι για όλα, ούτε έχομε κοινές τις φυσικές και πνευματικές δυνατότητες προσλήψεως των αγαθών του Θεού, που με κανένα τρόπο δεν εξαναγκάζεται να μας αναδείξει αγίους με την υιοθέτηση ξηρών τύπων, έστω και αυτών με τους οποίους εκφράζονται οι Άγιοι. Εξάλλου άλλο η μοναχική ζωή, άλλο η εν τω κόσμω πορεία.

Ο μακαριστός Μητροπολίτης Κοζάνης είπε κάτι πολύ σοφό: «Τα των αγίων είναι όλα θαυμαστά και αξιέπαινα, όχι όμως και αξιομίμητα». Ρήση πατερική, αφού μελετώντας τα Συναξάρια διαπιστώνομε πόσο διαφορετικοί χαρακτήρες είναι ο κάθε Άγιος από τον οποιοδήποτε άλλο, κατά το παύλειο «αστήρ αστέρος διαφέρει εν δόξη». Και όμως, όλοι είναι άγιοι. Και οι Μάρτυρες και οι ασκητές. Και οι ποιμένες στον κόσμο και οι στυλίτες της ερήμου. Και οι κοινοβιάτες και οι σπηλαιώτες. Και οι άγαμοι και οι έγγαμοι. Και οι από κοιλίας μητρός ηγιασμένοι και οι εν εσχάτη ώρα μετανοήσαντες. Ο Φιλάνθρωπος Κύριος όλους μας αγκαλιάζει και μας αποδέχεται, εξαγιάζοντας τα προσωπικά μας στοιχεία που απαρτίζουν την ιδική μας και μοναδική ιδιοπροσωπία. Δεν μας μεταποιεί σε άβουλα όργανα.

Δεν νομίζομε πως το θέμα της προσεγγίσεως των Αγίων τελειώνει εδώ. Άλλωστε, διαβάζοντας τους Βίους των Αγίων, που είναι ένας άλλος τρόπος προσεγγίσεως του στοιχείου της Εκκλησιαστικής αγιότητος, μη εμποδιζόμενης από τοπικά ή χρονικά εμπόδια, κάθε φορά μπορεί να επισημάνουμε κάτι το διαφορετικό, που μέχρι τότε δεν το είχαμε προσέξει· και μια ασήμαντη φαινομενικά λεπτομέρεια του βίου μπορεί να γίνει αφορμή συγκλονιστικής επαναδιαχαράξεως της πνευματικής μας πορείας και αξιολογήσεως των στόχων μας,

Για να επανέλθουμε στον αρχικό αφορισμό, είναι απολύτως αληθές ότι χρειάζεται πολλή ταπείνωση, αλλά και ειδικός φωτισμός από τον Τρισάγιο Κύριο να προσεγγίζουμε οικοδομητικά και όπως πρέπει ένα Άγιο. Άλλωστε δεν είναι μία σμικρογραφία του απολύτου Αγίου και της πρώτης πηγής της αγιότητος, του Τριαδικού Θεού μας; Όπως για να πλησιάσουμε σωστικά τον Κύριο, τον εν αγίοις αναπαυόμενον, χρειάζεται να έχουμε στη ψυχή μας τον αγνό φόβο Του, διότι είναι πυρ καταναλίσκον, μπροστά στην αίσθηση του οποίου και ο Αβραάμ και ο Ησαΐας και ο Ιώβ εδειλίασαν σφόδρα, κατά τον ίδιο τρόπο μία απρόσεκτη και ασεβής προσέγγιση ενός Αγίου ανθρώπου μπορεί να αποβεί θανατηφόρος πνευματικώς εγγισμός, όπως αυτός της Κιβωτού της Διαθήκης από τον γνωστό Οζά κατά την πανηγυρική επαναμεταφορά της στη Σιών.

Αντί, λοιπόν, να ψάχνουμε φιλοπερίεργα για Αγίους, προτιμότερο είναι, αλλά και ασφαλέστερο, να πλησιάζουμε στα Μυστήρια της Αγίας Εκκλησίας μας εν ταπεινώσει και αισθήσει της παναναξιότητός μας και να ζητούμε αδιαλείπτως το μέγα έλεος του Κυρίου, που διαχρονικά μας προστάζει «Άγιοι γίνεσθε, ότι εγώ άγιος Κύριος ο Θεός». Μ' αυτό τον τρόπο και οι σύγχρονοι Άγιοι Πατέρες Τον πλησίασαν και έγιναν φωστήρες λάμψαντες και έως αιώνων μέλλοντες να λάμπουν στο νοητό στερέωμα της Εκκλησίας. Ζώντες εν σώματι υπήρξαν γνήσιοι φίλοι του Θεού και στήριξαν και παρεκάλεσαν πλήθη λαού του Κυρίου. Τώρα από τους ουρανούς κατεβάζουν σύννεφα θείων δωρεών στους πιστούς με τα ποικίλα θαύματα που επιτελούν καθημερινά σε όσους προσπίπτουν και ζητούν τις ευεργετικές ικεσίες τους προς τον Κύριο ή μελετούν τις θαυμαστές βιογραφίες τους.

Εν τέλει και ο Γέρων Ιωσήφ ο ησυχαστής και ο Αμφιλόχιος της Πάτμου και ο Φιλόθεος της Πάρου και ο Γεώργιος της Σίψας και ο Ιερώνυ­μος της Αναλήψεως και ο Γερβάσιος των Πατρών και ο Επιφάνιος των Αθηνών και ο Πορφύριος των Καυσοκαλυβίων και ο Εφραίμ Κατουνακιώτης και ο Παΐσιος της Παναγούδας και ο Ιάκωβος του Οσίου Δαβίδ και ο Σωφρόνιος του Έσσεξ και ο παπα-Δημήτρης Γκαγκαστάθης και ο Δαμασκηνός του Μακρινού και ο Γαβριήλ Διονυσιάτης και ο Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης και ο Αρσένιος και ό παπα-Χαράλαμπος του γερο-Ιωσήφ και ο Γέροντας Ιουστίνος του Τσέλιγιε ή ο γερο-Κλεόπας της Ησυχαστρίας και ει τι έτερος ...; Όλοι υπήρξαν και είναι Άγιοι και μεγάλοι, αλλά κανείς δεν μοιάζει με κάποιον άλλον. Ο καθένας έχει το προσωπικό του χρώμα στον άγιο βίο του. Αυτή είναι η αριστοκρατία του Τρισάγιου Θεού μας!

Μας σέβεται εις το έπακρον και μας αγιάζει ολοτελώς, όταν παραδοθούμε ταπεινά και χωρίς κρατούμενα στο θέλημά Του, μη περιμένοντας οποιονδήποτε δουλικό μισθό για τα «κατορθώματα» μας, ούτε φωτοστέφανο δόξης και αγιότητος, παρά μόνον εκζητούντες με τελωνικό αίσθημα μετανοίας και συντριβής το μέγα και πλούσιον έλεος της φιλανθρω­πίας Του, όπως έκαναν και όλοι οι φανεροί και αφανείς Άγιοι της Εκκλησίας μας, ων ταις ευχαίς ελεήσαι και σώσαι ημάς Κύριος ο Θεός. Αμήν.

Πηγή:www.fdathanasiou.wordpress.com

Πέμπτη 1 Δεκεμβρίου 2011

Η ΚΟΙΜΗΣΙΣ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ - 2 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1991

 
«Θὰ φύγουμε. Ἐδῶ δὲν θὰ μείνουμε καὶ πρέπει ὁπωσδήποτε νὰ ἑτοιμαστοῦμε, αὐτὸ εἶναι ὅλο. Καὶ τὸ μυστικὸ εἶναι, ὅταν ἑτοιμαστοῦμε καὶ γίνουμε τέτοιοι ποὺ λέμε, εἴμαστε εὐτυχεῖς. Δὲν φοβούμαστε.
Ὅτι δὲν θὰ πεθάνω, ἐγὼ μέσα μου τὸ πιστεύω καὶ ἂς κάνει ὁ Θεὸς ὅ,τι θέλει. Καὶ ᾿γὼ θὰ πεθάνω βέβαια, ἀλλά, ὅταν πάω στὴν αἰωνιότητα θὰ μὲ δεχτεῖ ἐκεὶ καὶ θὰ μοῦ πεῖ· Ἔ! ἑταῖρε, τί θέλεις ὧδε; Εἶμαι ἁμαρτωλὸς βέβαια. Ἀλλὰ μὲ θάρρος, μὲ ἀγάπη θὰ περιμένω νὰ φύγω. Ὄχι μὲ τὴν κόλαση στὸ μυαλό μου. Θέλω νὰ φύγω μὲ τὸ μυαλό μου στὸ Χριστό. Τώρα οἱ ἁμαρτίες μου θὰ φανοῦν ἐκεῖ πάνω, καὶ Θεὸς θὰ μὲ κανονίσει. Ὅ,τι θέλει ἡ ἀγάπη Του. Δὲν τἄχω πεῖ;
Πόσους ἀνθρώπους ἤξερες ποὺ ἦσαν καὶ τώρα δὲν εἶναι. Δὲν τὸ ξέρεις ὅτι ἔτσι εἶναι; Ὅ,τι καὶ νὰ εἶναι, ὁ Χριστὸς θὰ μὲ κανονίσει. Δὲν μπορεῖς νὰ ᾿πεῖς ὅτι ἐγὼ ἔκανα χίλιες μετάνοιες κάθε βράδυ καὶ νὰ ἐλπίζεις σ’ αὐτές. Μετάνοιες γίνανε, ἀλλὰ ὁ σκοπὸς εἶναι πῶς ὁ Θεὸς θὰ τὶς ὑπολογίσει τὶς μετάνοιες. Πολλὲς κάνουν οἱ ἄνθρωποι, καὶ μπροστὰ στοὺς ἀνθρώπους φαίνονται ὅτι εἶναι ἔτσι, ἀλλὰ μπροστὰ στὸ Θεὸ μπορεῖ νὰ μὴν εἶναι ἔτσι. «Οὐκ ἐξ ἔργων τῶν ἐν δικαιοσύνῃ ὧν ἐποιήσαμεν ἡμεῖς, ἀλλὰ κατὰ τὸν Αὐτοῦ ἔλεον ἔσωσεν ἡμᾶς» (Τίτ. 3,5). Τό θυμᾶστε ἐκεῖνο ποὺ λέω “Ὅ,τι θέλει ἡ ἀγάπη σου;”».
Ἔτσι προετοιμασμένος, λοιπόν, ὁ Γέροντας πῆγε ὁριστικὰ πιὰ στὰ Καυσοκαλύβια, στὴ Μονὴ τῆς μετανοίας του, καὶ κλείστηκε σ’ ἕνα μικρὸ καὶ φτωχικὸ κελάκι, ὅπου πάνω σ’ ἕνα ἀπέρριτο κρεβάτι ἀνέπαυσε γιὰ τελευταία φορὰ τὸ πονεμένο κι ἄρρωστο ἅγιο σῶμα του. Χωρὶς φόβο δέ, γαλήνιος καὶ μὲ γλυκιὰ προσδοκία περίμενε νὰ τὸν καλέσει κοντά του ὁ Πανάγαθος Θεός.

ΚΑΡΤΕΡΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ

Πέρασαν οἱ λίγες τελευταῖες μέρες τῆς ζωῆς του καὶ ὁ Γέροντας μπῆκε πιὰ στὸ δρόμο τῆς ἀναχώρησής του πρὸς τοὺς οὐρανούς. ῎Ηρεμος καὶ γλυκύς, ξαπλωμένος πάνω στὸ νεκροκρέβατό του θύμιζε παρόμοια εἰκόνα τοῦ ὁσίου Πλάτωνος, γιὰ τὸν ὁποῖον ὁ Θεόδωρος Στουδίτης ἔγραψε τὰ ἑξῆς·
«Ἄλλ᾿ ὤ! πῶς ἀδακρυτὶ τὸ τούτου διηγήσαιμι τέλος; Ἔκειτο ὁ γέρων, ὥσπερ τι γέρας τίμιον, ἡτοιμασμένος τὴν ψυχὴν πρὸς τὴν ἔξοδον, καὶ κύκλῳ ἡ ἀδελφότης περιχυθεῖσα ἐξῄτει τῶν ἱερῶν προσευχῶν αὐτοῦ λαβεῖν τὸ δῶρον» (ΕΠΕ. Φ. 18,2301).
(«Πῶς ὅμως νὰ διηγηθῶ, χωρὶς νὰ δακρύσω, τὸ τέλος του; Ἦταν ξαπλωμένος ὀ γέροντας, σὰν ἕνα βραβεῖο πολύτιμο, ἔχοντας ἕτοιμη τὴ ψυχή του γιὰ τὴν ἔξοδο, καὶ τριγύρω του ἡ ἀδελφότητα συγκεντρωμένη ζητοῦσε νὰ λάβει τὸ δῶρο τῶν ἱερῶν προσευχῶν του».)

ΚΟΙΜΑΤΑΙ ΕΝ ΚΥΡΙΩ

Ὁ ἀγαθὸς Θεός, ὁ τὸ θέλημα τῶν φοβουμένων Αὐτὸν ποιῶν, ἐξεπλήρωσε καὶ αὐτὴ τὴν ἐπιθυμία τοῦ Γέροντος Πορφυρίου. Τὸν ἀξίωσε νὰ ἔχει ἕνα ὁσιακὸ τέλος, μέσα σὲ ἀκρότατη ταπείνωση καὶ ἀφάνεια, περιστοιχιζόμενος μόνο ἀπὸ τοὺς ἐν Αγίῳ Ὄρει ὑποτακτικούς του καὶ προσευχόμενος μαζί τους. Ἐξομολογήθηκε καὶ πάλιν τὴν τελευταίαν νύχτα τῆς ἐπίγειας ζωῆς του καὶ προσηύχετο νοερά, ἐνῶ οἱ ὑποτακτικοί του διάβαζαν δίπλα του, σύμφωνα μὲ τὶς ὁδηγίες του, τὸν πεντηκοστὸν καὶ ἄλλους ψαλμούς, καὶ τὴν Ἀκολουθία εἰς ψυχορραγοῦντα, καὶ ἐνῶ ἔλεγαν τὴν μονολόγιστη εὐχή, τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησόν με», μέχρις ὅτου συμπληρωθεῖ ὁ κανόνας τοῦ μεγαλόσχημου μοναχοῦ.
Οἱ ὑποτακτικοί του μὲ πολλὴ ἀγάπη τοῦ παρεῖχαν τὴ λίγη τοῦ σώματος καὶ πολλὴ τοῦ πνεύματος ἀνάπαυση ποὺ χρειαζόταν καὶ μπόρεσαν ν᾿ἀκούσουν τὰ ὅσια χείλη του νὰ ψιθυρίζουν τὶς τελευταῖες λέξεις, ποὺ βγῆκαν ἀπὸ τὸ τίμιο στόμα του καὶ οἱ ὁποῖες ἦσαν οἱ ἴδιες οἱ λέξεις τῆς ἀρχιερατικῆς προσευχῆς τοῦ Χριστοῦ· «ἵνα ὦσιν ἕν».
Προηγουμένως τὸν ἄκουσαν νὰ ἐπαναλαμβάνει μιὰ μόνο λέξη· μιὰ λέξη, ποὺ βρίσκεται στὸ τέλος τῆς Καινῆς Διαθήκης, στὸ τέλος τῆς Ἱερᾶς Ἀποκαλύψεως τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, ἐκπεφρασμένη στὴ σύγχρονη λαλιά· «Ἔλα». («Ναί, ἔρχου, Κύριε Ἰησοῦ»).
Καὶ ὁ Κύριος, ὁ γλυκύτατος Ἰησοῦς, ἦλθε. Ἡ ὁσία ψυχὴ τοῦ Γέροντος Πορφυρίου ἀποχωρίστηκε ἀπὸ τὸ σῶμα του στὶς 4.31 τὸ πρωΐ τῆς 2ας Δεκεμβρίου 1991 καὶ πορεύθηκε στὸν οὐρανό.
Τὸ τίμιο σκήνωμά του, περιβεβλημένο κατὰ τὰ μοναχικὰ θέσμια, ἐναπετέθη στὸ Κυριακὸ τῶν Καυσοκαλυβίων, ὅπου οἱ ἐκεῖ πατέρες σ’ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ἡμέρας ἀνέγνωσαν κατὰ τὴν παράδοση ὅλα τὰ Εὐαγγέλια, καὶ σ’ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς νύκτας ἔκαναν ὁλονύκτια ἀγρυπνία. Ὅλα ἔγιναν σύμφωνα μὲ τὶς λεπτομερεῖς προφορικὲς ὁδηγίες τοῦ Γέροντος, οἱ ὁποῖες εἶχαν καταγραφεῖ πρὸς ἀποφυγὴν ὁποιουδήποτε λάθους.
Χαράματα τῆς 3ης Δεκεμβρίου 1991 ἡ γῆ κάλυψε τὸ τίμιο σῶμα τοῦ ὁσίου Γέροντος μὲ τὴν παρουσία μόνο τῶν λίγων πατέρων τῆς ἱερᾶς σκήτης τῶν Καυσοκαλυβίων. Τότε μόνο, σύμφωνα καὶ πάλι μὲ τὴν ἐπιθυμία του, ἀνακοινώθηκε ἡ κοίμησή του. Ἦταν ἡ ὥρα ποὺ ὁ οὐρανὸς ρόδιζε στὴν ἀνατολὴ ἀπὸ τὴν ἀνταύγεια τῆς ἡμέρας ποὺ ἐρχόταν, σύμβολο, γιὰ μερικὲς ψυχές, τῆς ἀπὸ τὸ θάνατο στὸ φῶς καὶ τὴ ζωὴ μεταβάσεως τοῦ μακαριστού Γέροντος». Τότε μόνον, σύμφωνα καὶ πάλι μὲ τὴν ἐπιθυμία του, ἀνακοινώθηκε ἡ κοίμησή του.
Πρὶν ἀπὸ χρόνια ἀκόμα ὁ Γέροντας εἶχε μιλήσει γιὰ τὸν τάφο του καὶ γιὰ τὸ χῶμα ποὺ θὰ τὸν σκέπαζε: «Αὐτὸ ποὺ θὰ μᾶς σκεπάσουν θὰ εἶναι κοπριὰ ἀπὸ βάγια καὶ κυπαρίσσια. Ἀπὸ φύλλα βαγιῶν καὶ κυπαρισσιῶν. Τὸ κατάλαβες; Ἔχουνε σαπίσει καὶ ἔχουν γίνει κοπριἀ. Μ᾿αὐτὴ τὴν κοπριὰ θὰ μὲ σκεπάσουνε ἀπὸ πάνω. Κοπριὰ ἀπὸ βάγια καὶ ἀπὸ κυπαρίσσια. Ἐκεῖ ποὺ πᾶνε τὰ ἀηδόνια καὶ ψάλλουνε. Κι ἔχει ὅλο τέτοια βάγια, ποὺ τὰ κόβουνε καὶ τὰ κάνουνε λάδι».
Δὲν ἤθελε τάφο μὲ στολίδια καὶ μάρμαρα. ῎Ηθελε νὰ εἶναι ὁ τάφος του ἁπλὸς καὶ ταπεινός, ὅπως ἦταν καὶ ὁ ἴδιος σ’ ὅλη τὴ ζωή του ἁπλὸς καὶ ταπεινός.
Ἡ μεγάλη ταπεινοφροσύνη ὅμως τοῦ Γέροντα φάνηκε καὶ ἀπὸ τὴν ἐντολή του νὰ μὴ γνωστοποιήσουν τὴν κοίμησή του, πρὶν ἀπὸ τὴν ταφή του, οὔτε στοὺς Ἁγιορεῖτες μοναχοὺς ἀκόμα.
Ὁ ὅσιος Γέροντας, λοιπόν, ἔκλεισε γιὰ πάντα τὰ μάτια του σ’ αὐτὸν ἐδῶ τὸν κόσμο, γιὰ νὰ τὰ ἀνοίξει χαρούμενος ἐν «πόλει Θεοῦ ζῶντος, Ἱερουσαλὴμ ἐπουρανίῳ, καὶ μυριάσιν ἀγγέλων, πανηγύρει καὶ ἐκκλησίᾳ πρωτοτόκων ἐν οὐρανοῖς ἀπογεγραμμένων, καὶ κριτῇ Θεῷ πάντων, καὶ πνεύμασι δικαίων τετελειωμένων..». (Ἑβρ. 12,22-23).

Η ΘΛΙΒΕΡΗ ΕΙΔΗΣΗ ΤΗΣ ΟΣΙΑΣ ΚΟΙΜΗΣΗΣ ΤΟΥ

Ἡ θλιβερὴ εἴδηση τῆς ὁσιακῆς κοίμησης τοῦ Γέροντος Πορφυρίου ἔπεσε ὡς κεραυνὸς ἐν αἰθρίᾳ. Ἦταν τόσο ξαφνική, ὥστε αἰφνιδίασε ὅλους ὅσους τὸν ἀγαποῦσαν, ἀφήνοντάς τους ἐνεούς. Θλίψη βαριὰ πλάκωσε τὶς καρδιές τους καὶ τὸ κλάμα τους μὲ ἀναφιλητά κυλοῦσε καυτὸ στὰ πρόσωπά τους. Καὶ συνέβη καὶ ἐδῶ ὅ,τι συνέβη καὶ στὴν κοίμηση τοῦ ὁσίου Νείλου τοῦ Καλαβροῦ ὅπου «πάντες ὁμοῦ ἐθρηνοῦμεν τὴν κοινὴν ζημίαν καὶ ὀρφανίαν», ὅπως σημειώνει ὁ βιογράφος του.
Πράγματι πολλοὶ τὰ εἶχαν χάσει κυριολεκτικά, ἴσως ἐπειδὴ νόμιζαν ὅτι ὁ Γέροντας δὲν θὰ τοὺς ἔλειπε ποτέ, ἐνῶ τώρα πέθανε καὶ τὸν ἔχασαν. Ὅμως παρεξήγησαν τὸ γεγονός. Ὁ ὅσιος Γέροντας, ἐνῶ ζοῦσε ἀκόμη, εἶχε πεῖ, ὅπως καὶ ἄλλοι ἅγιοι καὶ ὁ ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ καὶ ἡ ὁσία Ματρώνα τῆς Ρωσίας, ὅτι μετὰ τὴν κοίμησή του θὰ εἶναι πιὸ κοντά μας καὶ θὰ ἀκούει αὐτὰ ποὺ θὰ τοῦ λέμε στὶς προσευχές μας καὶ θὰ μᾶς βοηθεῖ.
«Πλὴν ὅτι οὐκ ἀπέθανεν οὗτος ὁ ἅγιος, ἀλλὰ καθεύδει ὡς ἀνεπίληπτον βίον ζήσας καὶ Θεῷ εὐαρεστήσας, καθὼς γέγραπται: ψυχαὶ δικαίων ἐν χειρὶ Θεοῦ καὶ οὐ μὴ ἅψηται αὐτῶν θάνατος», γράφει χαρακτηριστικῶς γιὰ τὴν κοίμηση τοῦ ἁγίου Σάββα ὁ βιογράφος του.
Ζῇ, λοιπόν, καὶ ὁ ἅγιος Γέροντάς μας στὴν οὐράνια βασιλεία τοῦ Θεοῦ ὅπου «αἱ τῶν ἁγίων ψυχαί, ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐνεργούμεναι, μετὰ ἀγγέλων ἐν χώρᾳ ζώντων Θεὸν ὑμνοῦσι καὶ ἀγάλλονται» (ΒΕΠΕΣ 35, 109).
Ἂς τὸν ἐπικαλούμαστε, λοιπόν, μὲ πίστιν ὅτι μᾶς ἀγαπᾶ, μᾶς ἀκούει καὶ σπεύδει εἰς βοήθειάν μας ὅταν τὸν χρειαζόμαστε. «Ὑπηρέτης γάρ ἐστι θλιβομένων ἐκ δεινῶν, ὥσπερ ἦν ἐπὶ τῆς γῆς, οὕτω καὶ ἐξ οὐρανῶν», ὅπως ψάλλομε σὲ ἕνα μεγαλυνάριο τῆς Ἀσματικῆς Ἀκολουθίας του.
Ὁ Γέρων Πορφύριος ἀνήκει πλέον στὴ χορεία τῶν ἐνδόξων ἀνδρῶν. «Ὁ ἐν κόσμῳ ἀφανής, ἔνδοξος ἐν οὐρανοῖς».
(Ἀποσπάσματα κειμένων ἀπὸ τὸ βιβλίο “Βίος καὶ Πολιτεία τοῦ Ὁσίου Γέροντος Πορφυρίου“)

Τετάρτη 30 Νοεμβρίου 2011

Η ΟΝΤΩΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΝΑΓΚΗ

ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΑΘΑΘΟΚΛΕΟΥΣ

Αναφέρεται στο Γεροντικό ότι ο αββάς Σισώης εκεί που καθόταν φώναξε με μεγάλη φωνή:
- Ω ταλαιπωρία!
Του λέγει ο μαθητής του:
- Τι έχεις πάτερ;
Κι απαντά ο Γέροντας:
- Ένα άνθρωπο ζητώ να συνομιλήσω και δεν βρίσκω…
Πόσο αληθινά είναι το ευαγγέλιο, οι πατέρες, οι βίοι των αγίων! Δεν κρύβουν την ανθρώπινη πραγματικότητα, που περιέχει τον πόνο, την αποτυχία, την αστοχία, την απογοήτευση, τη μοναξιά.
Θα περίμενε κανείς από ένα μεγάλο άγιο και ασκητή να μην έχει ανάγκη από ανθρώπινη παρουσία και παρηγοριά. Όμως αυτό εμπεριέχει την αίρεση του Μονοφυσιτισμού, που δεν αναγνωρίζει την ανθρώπινη φύση του Χριστού και κατ’ επέκταση θέλει τους ανθρώπους του Θεού χωρίς ανθρώπινες ανάγκες και αισθήματα.
Γι’ αυτό η Ορθοδοξία είναι ο τρόπος ζωής που μας ταιριάζει και μπορούμε να ζήσουμε, χωρίς να αλλοιωθούμε ως άνθρωποι – εικόνες Θεού.
Το πιο πάνω περιστατικό με τον αββά Σισώη, μας παρουσιάζει την ανθρώπινη ανάγκη για συνάντηση με άνθρωπο που μπορούμε να συνεννοηθούμε και να κοινωνήσουμε τις βαθύτερές μας ανάγκες. Κι απ’ ό,τι φαίνεται αυτό «δεν είναι μια ανάγκη» κατά τον π. Φιλόθεο Φάρο, ο οποίος αναφέρει το εξής στο βιβλίο του «Η αλλοίωση το Χριστιανικού ήθους»: «Ο άνθρωπος υπάρχει πραγματικά στο ποσοστό που συναντά τον άλλο με γυμνή ψυχή και μοιράζεται μαζί του τα πιο βαθιά του αισθήματα, είτε αυτά είναι απόγνωση, αμφιβολία, ανασφάλεια είτε είναι στοργή και τρυφερότητα. Μόνο όταν μοιράζεται με τον άλλο τα βαθύτερά του βιώματα, αρνητικά ή θετικά, κοινωνεί με τον άλλο και η ανάγκη της κοινωνίας με τον άλλο δεν είναι μια ανάγκη αλλά είναι η ανάγκη».
Η διαπίστωση της απουσίας ανθρώπου, όπου μπορούμε να ανοίξουμε την καρδιά μας και να εκφραστούμε άνετα, προκαλεί πόνο γιατί τονίζει τη μοναξιά μας. Όμως ο πόνος αυτός μπορεί να γίνει αφετηρία για προβληματισμό και ανάνηψη. Δεν φταίνε πάντα οι άλλοι για την κατάντια μας! Ο παραλυτικός της κολυμπήθρας της Βηδεσδά ήταν μόνος για 38 χρόνια! Πόσο άραγε παράξενος και εγωκεντρικός θα ήταν, ώστε για τόσα χρόνια να μην δημιουργήσει μια σχέση που θα τον βοηθούσε να μπει στο νερό και να θεραπευτεί;
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει και η δυνατότητα να αρχίσουμε εμείς πρώτοι το δόσιμο του εαυτού μας, να ακούσομε τον άλλο, να συμπορευτούμε μαζί του. Έτσι αποκτάται η εμπειρία της αγάπης που «ου ζητεί τα εαυτής». Αρχίσαμε ήδη τη σχέση! Αρχίσαμε να βιώνουμε τη χαρά της κοινωνίας!
Οι στιγμές της μοναξιάς ως απομόνωσης και απουσίας σχέσης, μπορούν να γίνουν ή εμπειρία κόλασης ή εμπειρία γεύσης ζωής αιωνίου. Η ελευθερία και η επιλογή της πορείας είναι καθαρά προσωπική, γι’ αυτό και υπεύθυνη, ουσιαστική, φοβερή.

Πηγή:www.agiosgeorgiosmakris.com

Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2011

ΛΟΓΟΣ EIΣ ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ - ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ, ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΡΙΜΑΙΑΣ, ΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥ

Αν όλοι εμείς οι μεγάλοι πρέπει όλη τη ζωή μας να είμαστε στενά ενωμένοι με το Αληθινό Κλήμα, τον Κύριο μας Ιησού Χριστό και να τρεφόμαστε με το ζωοποιό χυμό από τη Θεία Ρίζα, το ίδιο αυτό ισχύει καί για τα μικρότερα κλήματα του Αμπελιού, τα πιο μικρά πράσινα φύλλα καί τα μικρά τρυφερά άνθη, πού ανθίζουν στο άγιο Κλήμα. Αυτά τα άνθη, τα φύλλα καί τα μικρά κλήματα είναι τα παιδιά μας, τα όποια φροντίζουμε με τρυφερότητα, τα όποια αγαπάμε σαν την καρδιά μας.

Έχουν μεγάλο χρέος και ευθύνη ενώπιον του Θεού εκείνοι οι χριστιανοί, οι όποιοι δεν εκτελούν το ιερό καθήκον τους να προστατεύουν τα μικρά τους παιδιά, και όχι μόνο τα παιδιά αλλά καί τα βρέφη, από τους εχθρικούς άνεμους, οι όποιοι μπορούν να τα αποκόψουν από το Κλήμα του Χρίστου καί να τα πάνε πολύ μακριά καί να τα ρίξουν στη σκόνη καί στο βόρβορο, οπού θα τα πατήσουν με τα πόδια τους οι εχθροί της ανώτατης αλήθειας καί του αγαθού.

Ό Ιωακείμ καί ή "Αννα, οί γονεΐς τής Ύπεραγίας Παρθένου Μαρίας, το είχαν καταλάβει πολύ καλά. Μόνο τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής της μικρής, ή οποία είχε εκλεχτεί από τον Θεό για να υπηρετήσει το μέγα μυστήριο της ενσάρκωσης του Υίού του Θεού, οί γονείς απολάμβαναν την χαρά της ζωής μαζί της καί της θερμής αγάπης της. Μόλις αύτη βγήκε από τη νηπιακή ηλικία την οδήγησαν στο Ναό της Ιερουσαλήμ καί την άφησαν εκεί, έμπιστεύοντας την αγωγή της στον ίδιο τον Θεό.

Οχι μόνο ό Ιωακείμ καί ή "Αννα αφιέρωσαν τον καρπό του καθαρού τους γάμου στον Θεό αλλά καί πρίν καί μετά από αυτούς το ίδιο έκαναν οι αγίες καί σοφές μητέρες, τα ονόματα των οποίων εσείς οι σημερινές μητέρες πρέπει να τα θυμάστε. Ή αγία "Αννα, ή οποία ήταν στείρα, προσευχήθηκε θερμώς στον Θεό, δίνοντας του τον όρκο να αφιερώσει σ' Αυτόν το παιδί της, αν έλυνε την άτεκνία της καί θα της έδινε αγόρι. Ό Κύριος ακούσε την προσευχή της "Αννας και αυτή έγινε μητέρα του μεγάλου προφήτη Σαμουήλ. Να θυμάστε οι μητέρες καί το όνομα της αγίας Μάρθας, της μητέρας του μεγάλου όσιου του Συμεών του Στυλίτου, τον όποιο, όπως και ή αγία "Αννα τον Σαμουήλ, τον είχε αφιερώσει ή Μάρθα στον Θεό ακόμη πρίν γεννηθεί. Στήν πολύ νεαρή ηλικία ανέβηκε ό μέγας Συμεών στο στυλό και παρέμεινε εκεί μέχρι το θάνατο του σαν μία άσβηστη λαμπάδα ενώπιον του Θεού.

Να θυμάστε, ευσεβείς σημερινές μητέρες, πόσο μεγάλο καί ιερό ενώπιον του Θεού είναι το καθήκον σας να καλλιεργείτε στα παιδιά σας τον φόβο του Θεού καί να τα διαπαιδαγωγείτε στην αδιάσπαστη καί αδιάκοπη ενότητα με το Αληθινό Κλήμα, τον Κύριο μας Ίησοΰ Χριστό. Μόνο από σας, μητέρες καί πατέρες, τα παιδιά σας μπορούν να μάθουν το νόμο του Θεού, τον όποιο δεν τους διδάσκουν στα σχολεία. Καί μόνο τότε θα μπορέσουν να τον μάθουν αν, εσείς οι ίδιοι, θα μελετάτε με προθυμία το νόμο αυτό στίς εκκλησίες του Θεού, μαθαίνοντας τον από τους υπηρέτες του Θεού, τους ιερείς καί τους επισκόπους.

Να πηγαίνετε στους ιερούς ναούς τα παιδιά σας για να αναπνέουν, έστω καί για λίγο, τον αέρα του γεμάτου όχι μόνο με θυμίαμα αλλά καί μυστική χάρη των μεγάλων μυστηρίων, πού τελούνται σ' αυτόν, καί τις προσευχές πολλών ανθρώπων.

Δώδεκα ολόκληρα χρόνια τρεφόταν μέσα στην ιερότητα του Ναού της Ιερουσαλήμ ή Ύπεραγία καί Αχραντος Παρθένος, ή «τιμιωτέρα των Χερουβείμ, καί ενδοξότερα άσυγκρίτως των Σεραφείμ». Οι παντοδύναμες ενώπιον του Θεού πρεσβείες Της να σας βοηθήσουν στο μεγάλο αυτό έργο της αγωγής των παιδιών σας. Αμήν.

Αγιου Λουκά Κριμαίας 'Λόγοι και Ομιλίες''Εκδ.''Ορθόδοξη Κυψέλη''

Πηγή:www.proskynitis.blogspot.com

ΛΟΓΟΣ EIΣ ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ - ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

«..Εάν το δένδρο αναγνωρίζεται από τον καρπό, και το καλό δένδρο παράγει επίσης καλό καρπό, η μητέρα της αυτοαγαθότητος, η γεννήτρια της αιώνιας καλλονής, πως δεν θα υπερείχε ασύγκριτα κατά την καλοκαγαθία από κάθε αγαθό εγκόσμιο και υπερκόσμιο;

Διότι η δύναμη που καλλιέργησε τα πάντα, ο προαιώνιος και υπερούσιος Λόγος, από ανέκφραστη φιλανθρωπία και ευσπλαχνία για χάρη μας θέλησε να περιβληθεί τη δική μας εικόνα, για να ανακαλέσει τη φύση πού σύρθηκε στον Άδη και να την ανακαινίσει, γιατί είχε παλαιωθεί και να την αναβιβάσει προς το υπερουράνιο ύψος της βασιλείας και θεότητός του.

Και βρίσκει αυτήν την αειπάρθενη η οποία υμνείται από μας σήμερα που γιορτάζουμε την παράδοξη είσοδό της στα άγια των αγίων και την εκλέγει ανάμεσα από όλους ανά τους αιώνες εκλεκτούς και θαυμαστούς και περιβόητους για την ευσέβεια και σύνεση και σε λόγια και σε έργα.

Ήταν αδύνατο η υψίστη και υπεράνω του νου καθαρότης, ο σαρκωθείς Λόγος, να ενωθεί με μολυσμένη φύση, γιατί ένα μόνο πράγμα είναι αδύνατο στο θεό, το να έλθει σε ένωση με ακάθαρτο, πριν αυτό καθαρισθεί. Γι' αυτό και χρειαζόταν κατ' ανάγκη μια τελείως αμόλυντη και καθαρότατη παρθένο για κυοφορία και γέννηση εκείνου που είναι και εραστής της και δοτήρας της καθαρότητας, η οποία και προορίσθηκε και φανερώθηκε και το σχετικό με αυτήν μυστήριο τελέσθηκε, με πολλά παράδοξα γεγονότα.

Πρώτα η γέννησή της από το ζεύγος που ζητούσε με άσκηση και προσευχή τη λήξη της ατεκνίας τους και έλαβαν την υπόσχεση και συνέλαβαν τη τωρινή Θεομήτωρ. Και επειδή οι πολυάρετοι γονείς της πέτυχαν το ζητούμενο, έσπευσαν να εκπληρώσουν την προς το Θεό υπόσχεσή τους και μετά τον απογαλακτισμό την οδηγούν στο ιερό του Θεού και στον ιεράρχη που ευρίσκετο εκεί, αλλά και αυτή μόνη της με ελεύθερη γνώμη προσήλθε στο Θεό και διέμενε στα άγια των αγίων. Τρεφόταν δε από πάνω με άγγελο με απόρρητη τροφή που δυνάμωνε καλύτερα τη φύση της και τελειοποιούσε τον εαυτό της κατά το σώμα, ώστε το κατάλληλο καιρό να ανοιχθούν οι ουράνιες μονές και να δοθούν για αιώνια κατοίκηση σε όσους πιστεύουν στη παράδοξη γέννα της.

Έχοντας πλέον από τη μητρική ακόμη κοιλιά τέτοια θεία χαρίσματα και φυσικά δώρα, δεν δέχθηκε ούτε καμιά άλλη επίκτητη φύση (διότι έτσι νομίζω ότι πρέπει να ονομάζουμε τα από τους δασκάλους αποκτήματα) να εισφέρει μέσα της φοιτώντας σε δασκάλους. Αντίθετα, αφού παρέδωσε στο Θεό τον ηγεμονικό νου ως υπήκοο σε όλα, εγκατέλειψε δε τελείως τα διδάγματα των ανθρώπων και έτσι δέχθηκε άφθονη την από τα άνω σοφία, στο σημείο της ηλικίας που οι γονείς τοποθετούν τα παιδιά χωρίς τη θέλησή τους ως νήπια κάτω από τη καθοδήγηση νηπιαγωγού και τα παραδίδουν σε γραμματοδιδασκάλους, αυτή παρακάθεται μαζί με το Θεό σε άγια άδυτα σαν θεσπέσια ανάκτορα, ως βασιλικός έμψυχος θρόνος ανώτερος από κάθε έδρα, στολισμένος ολόκληρος με αρετές που πρέπουν σε τέτοιο βασιλέα που κάθεται σε αυτόν.

Μόλις τριών ετών που μόλις είχε αποκοπεί από το θήλασμα και τη δίαιτα της αγκαλιάς δείκνυε το πρέπον σε όσους γνωρίζουν να κρίνουν αλάθευτα. Όταν έφθασε κοντά στα πρόθυρα του ιερού, ενώ νεάνιδες ευγενείς ντυμένες επάξια προς το γένος τους την περιστοίχιζαν κρατώντας λαμπάδες και έτσι με επισημότατη πομπή την προέπεμπαν με ευταξία προς το εσωτερικό, σε αυτό το σημείο φάνηκε ότι αισθανόταν καλύτερα από όλους όσα συμβαίνουν και πρόκειται να της συμβούν. Σεμνή τότε και χαρούμενη και θαυμαστή με το κατάλληλο παράστημα και ήθος και φρόνημα προχωρούσε και έρχεται σε συνάντηση με τον αρχιερέα.

Και αμέσως εγκατέλειψε όλους γονείς, τροφούς, συνομήλικες και αποχωρίσθηκε από τους συναγμένους, μόνη εντελώς, χαρούμενη προχωρεί στον αρχιερέα ο οποίος την εισήγαγε στα άγια των αγίων και έπεισε όλους τους τότε ζώντας να δέχονται το γεγονός αυτό, με τη σύμπραξη και τη συναπόφαση του Θεού. Διότι επρόκειτο να γίνει σκεύος εκλογής, όχι όπως η κιβωτός γεμάτο σκιές και τύπους, αλλά γεμάτο αλήθεια, για να βαστάει κυοφορώντας εκείνον τον ίδιο, του οποίου το όνομα είναι θαυμαστό. Τι σπουδαίο θαύμα;

Ας δούμε λοιπόν, πως τίθεται τέλος στους τύπους, πως πάνω σε εκείνη ακριβώς τη σκιαγραφία τελετουργείται η μορφή της αλήθειας. Εισήλθε στα πρόσκαιρα άγια των αγίων η παντοτινή αγία των αγίων. Εισήλθε η αχειροποίητη σκηνή του Λόγου, η λογική και έμψυχη κιβωτός του άρτου της ζωής που αληθινά αποστάλθηκε σε εμάς από τους ουρανούς. Εισήλθε η βίβλος της ζωής, που δεν δέχθηκε τύπους λόγου, αλλά τον ίδιο το Λόγο του Πατρός απορρήτως. Σε αυτήν την αληθινή κιβωτό παρίστανται όχι οι τύποι των αγγέλων, αλλά οι ίδιοι οι άγγελοι και το σπουδαιότερο είναι ότι δεν επεσκίαζαν απλά, αλλά διακονούσαν και υπηρετούσαν στη διατροφή. Διατροφή που δεν είναι δυνατό να πούμε ούτε τι ήταν, τόσο ξεπερνούσε σε θαυμασμό και το πολυθρύλητο εκείνο μάννα.

Ο διακομιστής ήταν καθαρό σύμβολο της αγγελικής πολιτείας της Παρθένου σε αυτό το στάδιο της ηλικίας την υπηρετούσε συνεχώς και δεν την επεσκίαζε, υποσχόμενος σε αυτήν το μελλοντικό μεγαλείο. Αυτήν άλλωστε πρόκειτο να επισκιάσει, όχι άγγελος ούτε αρχάγγελος ούτε τα ίδια τα Χερουβίμ και τα Σεραφείμ, αλλά η ίδια η ενυπόστατη δύναμη του Υψίστου. Τούτο μάλιστα δεν είναι επισκίαση αλλά καθαρά ένωση, όχι μόνο στη γαστέρα αλλά και μόρφωση. Και το μορφωμένο από τα δύο, δηλαδή από τη δύναμη του Υψίστου και στη παναγία και παρθενική εκείνη γαστέρα ήταν ο Λόγος Θεού σαρκωμένος.

Πω πω, σε ποιό βάθος μυστηρίου κατεβάσαμε το λογο! Και έτσι ζούσε λοιπόν σαν στο παράδεισο, βίο απαράσκευο, αφρόντιστο, αμέριμνο, αμέτοχο αγενών παθών, ζώντας μόνο για το Θεό, βλεπόμενη μόνο από το Θεό, τρεφόμενη μόνο από το Θεό και γενικά αφιερωμένη συνεχώς στο Θεό.

Ζούσε την ιερά ησυχία, τη στάση του νου και του κόσμου, τη λησμονιά των κάτω, την μύηση των άνω, την απόθεση των νοημάτων προς το καλύτερο, δια της παιδείας από την ησυχία που θεωρούμε μέσα το Θεό. Αφού λύθηκε από κάθε υλικό δεσμό ανυψώθηκε πάνω και από αυτή τη συμπάθεια προς το σώμα της, σύνηψε το νου της με τη προς τον εαυτό στροφή και προσοχή και με τη αδιάλειπτο θεία προσευχή. Και δι' αυτής ερχόμενη τελείως στον εαυτό της και υπερβαίνοντας το πολύμορφο συρφετό των λογισμών, διέκρινε νέα και απόρρητη οδό στους ουρανούς, που θα την έλεγα νοητή σιγή.

Αφού έτσι μυήθηκε στα ανώτατα μυστήρια με αυτές τις ακρότατες θεωρίες και κατά το τρόπο αυτόν ενώθηκε και αφομοιώθηκε με το Θεό, μόνη αυτή στους αιώνες επετέλεσε αυτή την υπερφυά πρεσβεία για χάρη μας και μόνη της την αποπεράτωσε, πραγματοποιώντας το μέγα και το πάνω από το μέγα κατόρθωμα. Διότι δεν έγινε μόνο καθ' ομοίωση Θεού, αλλά και έκαμε το Θεό καθ' ομοίωση ανθρώπου. Και δεν το έκανε αυτό πείθοντάς τον, αλλά και τον κυοφόρησε ασπόρως και τον γέννησε αφράστως, κατά την χάρη από το Θεό (γι' αυτό και προσαγορεύθηκε από τον αρχάγγελο, κεχαριτωμένη).

Ποιος μπορεί να περιγράψει τα μεγαλεία σου, παρθένε; Έγινες Θεομήτωρ, ένωσες το νου με το Θεό, ένωσες το Θεό με τη σάρκα, έκανες το Θεό υιό ανθρώπου και τον άνθρωπο υιό Θεού, συμφιλίωσες τον κόσμο με τον ποιητή του κόσμου. Μας δίδαξες με έργα ότι το θεωρείν δεν προσγίνεται μόνο με αίσθηση ή και λογισμό στους πραγματικούς ανθρώπους (διότι τότε θα ήσαν λίγο μόνο καλύτεροι από τα άλογα), αλλά πολύ περισσότερο με τη κάθαρση του νου και τη μέθεξη της θείας χάριτος, κατά την οποία εντρυφούμε στα θεοειδή κάλλη όχι με λογισμούς, αλλά με άυλες επαφές. Έκαμες τους ανθρώπους ομοδίαιτους με τους αγγέλους, ή μάλλον αξίωσες και μεγαλύτερων βραβείων, αφού συνέλαβες από το άγιο Πνεύμα θεανδρική μορφή και την γέννησες παράδοξα και κατέστησες την ανθρώπινη φύση απορρήτως συμφυή και, θα λέγαμε, ομόθεη με τη θεία φύση.

Ας φυλάττουμε επομένως τη προς το Θεό και προς αλλήλους ενότητα, που έχει εντυπωθεί σ' εμάς από το Θεό θείως, δια των δεσμών της αγάπης. Ας βλέπουμε πάντοτε προς τον άνω γεννήτορα. Ας υψώσουμε άνω προς αυτόν τη καρδιά μας. Ας παρατηρήσουμε το μέγα τούτο θέαμα, τη φύση μας να συνδιαιωνίζει αύλως με το πυρ της Θεότητος, και, αποβάλλοντας τους δερμάτινους χιτώνες, που έχουμε ενδυθεί από τη παράβαση, ας σταθούμε σε αγία γη, αναδεικνύοντας ο καθένας μας τη δική του γη αγία δια της αρετής και της προς το Θεό σταθερής αφοσιώσεως, να φωτισθούμε και φωτιζόμενοι να συνδιαιωνίσουμε σε δόξα της τρισηλίας Θεότητος που πρέπει κάθε δόξα, κράτος, τιμή και προσκύνηση τώρα και στους ατέλειωτους αιώνες. Γένοιτο...».

Πηγή: απόσπασμα από τις Πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», τόμος 11ος