ΔΙΔΑΧΗ

ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΑ ΝΑ ΠΡΟΣΕΥΧΕΣΑΙΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΜΑΡΙΑΣ
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

Ἔχεις καί ἄλλον τρόπον, ἀγαπητέ, νά μελετᾷς καί νά προσεύχεσαι μέ τό μέσον τῆς Ἁγίας Θεοτόκου, στρέφοντας τόν νοῦν σου

α) εἰς τόν Οὐράνιον Πατέρα·

β) εἰς τόν Γλυκύτατον Ἰησοῦν,

γ) εἰς αὐτήν ταύτην τήν ἐνδοξοτάτην Αὐτοῦ Μητέρα.

Στρέφοντας εἰς τόν Θεόν, συλλογίσου πρῶτον τήν μεγάλην χαράν, πού ἀπό αἰῶνος ἐλάμβανεν ὁ Θεός στοχαζόμενος τό ὑποκείμενον τῆς Θεοτόκου Μαρίας· τάς ἀρετάς καί πράξεις Αὐτῆς, ἀφοῦ ἐγεννήθη εἰς τόν κόσμον, ἕως οὗ ἐκοιμήθη.

Τό πρῶτον μελέτησέ το οὕτως· ὕψωσε τόν λογισμόν σου ὑπεράνω ἀπό κάθε καιρόν καί χρόνον καί ὑπεράνω ἀπό κάθε κτίσμα νοητόν καί αἰσθητόν. Καί ἐμβαίνοντας (διά νά εἰπῶ ἔτσι) μέσα εἰς τήν ἰδίαν αἰωνιότητα καί τόν νοῦν τοῦ Θεοῦ, συλλογίσου τάς τρυφάς καί ἀρρήτους ἀγαλλιάσεις, πού ἐλάμβανεν ἐν ἑαυτῷ ὁ Θεός διά τήν Ἀειπαρθένον Μαρίαν1. Ἀναμεταξύ δέ αὐτῶν τῶν τρυφῶν εὑρίσκοντας τόν Θεόν, ζήτησέ Του διά τάς ἀφράστους ταύτας ἀγαλλιάσεις Του νά σοῦ δώσῃ χάριν καί δύναμιν, διά νά ἠμπορῇς νά κατατροπώσῃς καί νά συντρίψῃς τούς ἐχθρούς σου· καί μάλιστα ἐκεῖνον, πού τότε σέ πολεμεῖ· ἔπειτα συλλογιζόμενος τάς τόσας καί οὕτως ἐξαιρέτους ἀρετάς καί πράξεις αὐτῆς τῆς Θεοτόκου καί παρασταίνοντας αὐτάς, πότε ὅλας μαζί καί πότε καμμίαν ἀπό αὐτάς εἰς τόν Θεόν, διά τήν ἐκείνων δύναμιν, ζήτησε ἀπό τήν ἄπειρόν Του ἀγαθότητα ὅλον ἐκεῖνο, πού χρειάζεσαι καί ποθεῖς.

Μετά ταύτα στρέφοντας δεύτερον τόν νοῦν σου εἰς τόν Κύριόν μας, τόν Υἱόν Της, ἐνθύμισέ Του τήν Παναγίαν κοιλίαν, πού Τόν ἐβάστασεν εἰς ἐννέα μῆνας· τήν εὐλάβειαν, μέ τήν ὁποίαν Τόν ἐπροσκύνησεν ὅταν ἐγεννήθη καί Τόν ἐγνώρισε Θεόν ἀληθινόν καί ἄνθρωπον τέλειον, υἱόν καί Ποιητήν Της· τούς φιλοστόργους ὀφθαλμούς Της, πού Τόν εἶδαν τόσον πτωχόν· τάς ἀγκάλας πού Τόν ἐδέχθησαν· τό γάλα πού Τόν ἐβύζασε, τούς κόπους καί τά βάσανα, πού εἰς τήν ζωήν Του καί εἰς τόν θάνατόν Του ὑπέφερε διÕ Αὐτόν. Καί σοῦ ὑπόσχομαι ὅτι, διά μέσου αὐτῶν, θέλεις κάμει εἰς τό θεῖον Της τέκνον εὐχάριστον διάθεσιν, διά νά σοῦ ὑπακούσῃ.

Τελευταῖον στρέψε τόν νοῦν σου καί εἰς αὐτήν ταύτην τήν Παναγίαν Θεοτόκον καί ἐνθύμισέ Της, πώς ἐστάθη ἐκλελεγμένη ἀπό τήν αΐδιον πρόνοιαν καί ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ, ὡς Μήτηρ τῆς χάριτος καί εὐσπλαγχνίας καί ὡς ἰδική μας μήτηρ καί συνήγορος καί πώς ὕστερον ἀπό τόν Υἱόν Της δέν ἔχομεν ἀσφαλέστερον καί δυνατώτερον καταφύγιον νά προσδράμωμεν, παρά εἰς Αὐτήν· ἐνθύμισέ Της, πώς ὅλοι ἡμεῖς οἱ Χριστιανοί καθώς δέν ὀνομάζομεν κυρίως πατέρα ἐπί τῆς γῆς, ὡς μᾶς παρήγγειλεν ὁ Υἱός Της - ἐπειδή κυρίως ἕνα μοναχόν Πατέρα ἔχομεν, Τόν ἐν Οὐρανοῖς: Καί πατέρα μή καλέσητε ὐμῶν ἐπί τῆς γῆς· εἷς γάρ ἐστιν ὁ πατήρ ὑμῶν, ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς (Ματθ. κγ 9)' ἔτσι παρομοίως οὔτε μητέρα ἄλλην κυρίως ὀνομάζομεν εἰς τήν γῆν, ἐπειδή κυρίως Αὐτήν μόνην ἔχομεν Μητέρα ἐν Οὐρανοῖς καί ἡμεῖς ὅλοι καυχώμεθα νά ὀνομαζώμεθα τέκνα Της. Διό καί ἀποβλέπομεν εἰς Αὐτήν ὅλως διόλου διά νά μᾶς ἐλεήσῃ, καθώς ἀποβλέπει ἀκλινῶς εἰς τήν μητέρα του καί τό ἀπογεγαλακτισμένον νήπιον, ὡς γέγραπται· ὕψωσα τήν ψυχήν μου ὡς τό ἀπογεγαλακτισμένον ἐπί τήν μητέρα αὐτοῦ (Ψαλμ. ρλ' 4).

Πρός τούτοις ἀνάμνησέ Της τάς ἀληθείας, πού γράφουν δι’ Αὐτήν τόσα βιβλία, πώς ὅλοι οἱ πιστοί πιστεύουν τά τόσα ὑψηλά καί οὕτω θαυμαστά καί μεγάλα κατορθώματα καί χαρίσματα, πού ἐπροξένησεν εἰς ὅλον τό ἀνθρώπινον γένος, ἐπειδή Αὐτή μοναχή σταθεῖσα ἀναμέσον Θεοῦ καί ἀνθρώπων, τόν μέν Θεόν υἱόν ἀνθρώπου ἐποίησε, τούς δέ ἀνθρώπους υἱούς Θεοῦ. Πώς χωρίς τήν μεσιτείαν Αὐτῆς κανένας, οὔτε ἄγγελος, οὔτε ἄνθρωπος, δέν δύναται νά πλησιάσῃ εἰς τόν Θεόν· ἐπειδή καί Αὐτή μοναχή εὑρίσκεται μεθόριον ἀναμεταξύ τῆς ἀκτίστου καί κτιστῆς φύσεως· Αὐτή μόνη εἶναι Θεός ἄμεσος μετά τόν Θεόν καί ἔχει τά δευτερεῖα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὡς οὖσα Μήτηρ ἀληθῶς τοῦ Θεοῦ· καί Αὐτή μοναχή εἶναι, ὄχι μόνον ὁ θησαυροφύλαξ ὅλου τοῦ πλούτου τῆς Θεότητος, ἀλλά καί ὁ διαμοιραστής εἰς ὅλους, καί Ἀγγέλους καί ἀνθρώπους, ὅλων τῶν ἀπό Θεοῦ διδομένων εἰς τήν κτίσιν ὑπερφυσικῶν ἐλλάμψεων καί θείων καί πνευματικῶν χαρισμάτων. Καί πώς δέν ὑπάρχει κανείς, πού νά Τήν ἐπικαλέσθῃ μέ πίστιν καί νά μή τοῦ ὑπήκουσε μέ εὐσπλαγχνίαν. Τέλος πάντων παράστησέ Της τά πάθη καί τά βάσανα τοῦ μονογενοῦς Αὐτῆς υἱοῦ, πού ὑπέφερε διά τήν σωτηρίαν μας καί παρακάλεσέ Την νά ζητήσει διά σέ χάριν ἀπό Αὐτόν, διά νά λάβουν καί εἰς σέ τά πάθη αὐτά τό ἀποτέλεσμα ἐκεῖνο, διά τό ὁποῖον τά ὑπέφερεν ὁ υἱός Της· πρᾶγμα τό ὁποῖον εἶναι ἡ ἰδική σου σωτηρία καί τοῦτο, ὄχι δι’ ἄλλο, ἀλλά διά δόξαν ἰδικήν Του καί εὐαρέστησιν.

Σημειώση τοῦ Αγ. Νικοδήμου

1) Μέ κάθε δίκαιο ἄνθρωπο ἔχαιρε καί ὑπερέχαιρε πρό τοῦ αἰῶνος ἡ Ἁγία Τριάς προγινώσκουσα κατά τήν θεαρχικήν της ἰδέαν τήν ἀειπαρθένον Μαριάμ. Διότι εἶναι γνώμη τινῶν θεολόγων, ὅτι ἄν καθ’ ὑπόθεσιν ὅλα τά ἐννέα τάγματα τῶν Ἀγγέλων ἤθελαν κρημνισθῆ ἀπό τούς Οὐρανούς καί γίνει δαίμονες, ἄν ὅλοι οἱ ἀπό τοῦ αἰῶνος ἄνθρωποι ἤθελαν γίνει κακοί καί ὅλοι νά ὑπάγουν εἰς τήν κόλασιν χωρίς νά γλυτώσῃ τις, ἄν ὅλα τά κτίσματα, οὐρανός, φωστῆρες, ἄστρα, στοιχεῖα, φυτά, ζῶα, ἤθελαν ἀποστατήσει κατά Θεοῦ, νά βγοῦν ἀπό τήν τάξιν των καί νά ὑπάγουν εἰς τό μή ὄν, μ’ ὅλον τοῦτο, ὅλες αὐτές οἱ κακίες τῶν κτισμάτων, συγκρινόμεναι μέ τό πλήρωμα τῆς ἁγιότητος τῆς Θεοτόκου, δέν ἐδύναντο νά λυπήσουν τόν Θεόν· διότι μόνη ἡ Κυρία Θεοτόκος ἦτο ἱκανή νά Τόν εὐχαριστήσῃ κατά πάντα καί διά πάντα, καί τῶν τόσων καί τόσων κτισμάτων Του, ὅσον ἤθελε Τόν κάμει νά χαίρῃ ὑπερβαλλόντως διά λόγου Της μόνον διότι Αὐτή μόνη ἀσυγκρίτως Τόν ἠγάπησεν ὑπέρ πάντα, διότι Αὐτή μόνη ἐστάθη χωρητική καί δεκτική ὅλων ἐκείνων τῶν φυσικῶν, τῶν προαιρετικῶν, καί τῶν ὑπερφυσικῶν χαρισμάτων, πού ὁ Θεός διεμοίρασεν εἰς ὅλην τήν κτίσιν· ἐν συντομίᾳ διότι Αὐτή ἔγινεν ἕνας ἄλλος δεύτερος Κόσμος, ἀσυγκρίτως καλλίτερος ἀπό ὅλον τόν νοητόν καί αἰσθητόν Κόσμον καί ἀρκετός μόνος, νά δοξάζῃ αἰωνίως τόν Ποιητήν ἐκ τῆς καλλονῆς καί ποικιλίας τῶν χαρισμάτων Του, περισσότερον ἀπό ὅλην τοῦ παντός τήν δημιουργίαν.

Συνάγεται λοιπόν ἐκ τῶν εἰρημένων, ὅτι ἐπειδή καί ὁ Θεός προώρισε τήν Θεοτόκον κατά τήν προαιώνιον αὐτοῦ εὐδοκίαν, ἥτις εἶναι οὐχί τό ἑπόμενον καί κατ’ ἐπακολούθησιν θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τό προηγούμενον καί κύριον αὐτοῦ θέλημα, ὡς τό ἑρμηνεύει ὁ μέγας τῆς Θεσσαλονίκης Γρηγόριος (Λόγος Α' Εἰς τά Φῶτα καί Λόγος εἰς τήν Χριστοῦ Γέννησιν). Συνάγεται λέγω ἐκ τούτων, ὅτι καθώς τό περιβόλι γίνεται διά νά φυτευθῇ τό δένδρον καί πάλιν τό δένδρον φυτεύεται διά τόν καρπόν, τοιουτοτρόπως ὅλος ὁ νοητός καί αἰσθητός Κόσμος ἔγινε διά τόν σκοπόν τοῦτον, ἤτοι διά τήν Κυρίαν Θεοτόκον· καί πάλιν ἡ Κυρία Θεοτόκος ἔγινε διά τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν· καί οὕτως ἐτελειώθη ἡ ἀρχαία βουλή, καί ὁ σκοπός ὁ πρῶτος τοῦ Θεοῦ· μέ τό ὅτι ἀνεκεφαλαιώθησαν τά πάντα ἐν τῷ Χριστῷ καί ἡνώθη ἡ Κτίσις μέ τόν Κτίστην, οὐχί φυσικῶς, οὐχί προαιρετικῶς καί κατά χάριν, ἀλλά κατ’ αὐτήν τήν ὑπόστασιν· οὗτος εἶναι ὁ ἀνώτατος βαθμός τῆς ἑνώσεως, ὕστερα ἀπό τόν ὁποῖον ἄλλος ἀνώτερος οὔτε εὑρέθη, οὔτε εὑρεθήσεται.

Περί τινων σκέψεων,διά νά προστρέχωμεν εἰς τήν Θεοτόκον μέ πίστιν καί θάρρος

Τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου

Θέλοντας νά προστρέξῃς εἰς τήν Θεοτόκον μέ πίστιν καί θάρρος εἰς κάθε σου ἀνάγκην, ἠμπορεῖς νά τό ἐπιτύχῃς, ὅταν συλλογισθῇς:

Α) Ὅτι ὅλα ἐκεῖνα τά ἀγγεῖα ( καθώς ἐκ πείρας τό ἠξεύρομεν), εἰς τά ὁποῖα εἶχε τοποθετηθῆ μόσχος ἤ ἄλλο τι πολύτιμον μύρον, καί παρ’ ὅλον ὅτι δέν ὑπάρχει πλέον τό μύρον μέσα εἰς αὐτά, κρατοῦν ὅμως τά ἀγγεῖα ταῦτα τήν εὐωδίαν ἐκείνην· καί ὅσον περισσότερον διάστημα καιροῦ ἐστάθη μέσα τό μύρον, τόσον περισσότερον βαστοῦν καί τά ἀγγεῖα τήν εὐωδίαν· καί μάλιστα πώς, ἄν ὁ μόσχος μείνῃ κατά κάποιον τρόπον εἰς τά ἀγγεῖα, τόσον πολύ περισσότερον ταῦτα εὐωδιάζουν καί μ’ ὅλον ὅτι ὁ μόσχος ἐκεῖνος ἤ τό πολύτιμον ἐκεῖνο μύρον εἶναι μιᾶς δυνάμεως περιωρισμένης καί πεπερασμένης.

Ὁμοίως συλλογίσου, πώς ἕνας πού στέκει κοντά εἰς μίαν μεγάλην πυρκαϊάν, κρατεῖ πολύν καιρόν τήν θερμότητα καί ὅταν μακρύνῃ ἀπό τό πῦρ. Καί ἐπειδή ταῦτα εἶναι ἀληθινά, ἆρα γε ἀπό ποίαν ἄρρητον εὐωδίαν φιλανθρωπίας, ἀπό ποίαν φλόγα ἀγάπης, καί ἀπό ποίους λογισμούς ἐλέους καί εὐσπλαγχνίας, ἠμποροῦμεν ἡμεῖς νά εἰποῦμεν, πώς εἶναι πλήρη τά σπλάγχνα τῆς Θεοτόκου πού ἐβάστασεν ἐννέα μῆνας εἰς τήν παρθενικήν Της γαστέρα τόν Χριστόν, τό ἀκένωτον μῦρον, πού κρατεῖ πάντοτε εἰς τό στῆθος Της καί εἰς τήν ἀγάπην Της, τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ, ὅστις εἶναι ἡ ἰδία αὐτοαγάπη καί τό ἴδιον αὐτοέλεος καί ἡ αὐτοευσπλαγχνία· καί ὄχι πεπερασμένης καί περιωρισμένης δυνάμεως, ἀλλÕ ἀπείρου καί ἀπεριορίστου;

Ὅθεν καθώς ὅποιος ἐγγίζει εἰς τά ἀγγεῖα, πού ἔχουν τό μύρον, παίρνει εἰς τόν ἑαυτόν του τήν εὐωδίαν, καί ὅποιος πλησιάζει εἰς μίαν μεγάλην πυρκαϊάν δέν μπορεῖ παρά νά λαμβάνῃ ἀπό τήν θερμότητά της, ἔτσι καί πολύ περισσότερον κάθε ἐνδεής, πού ἔχει χρείαν καί πλησιάζει μέ ταπείνωσιν καί πίστιν εἰς τό Οὐράνιον μύρον καί εἰς τό πῦρ τῆς ἀγάπης, τοῦ ἐλέους καί τῆς εὐσπλαγχνίας, πού πάντοτε εὐωδιάζει καί πάντοτε ἀνάπτει εἰς τό στῆθος τῆς Παρθένου, ἐξάπαντος θέλει λάβει βοηθείας, εὐεργεσίας καί χάριτας, τόσον περισσοτέρας, ὅσον περισσότερον συνεχῶς καί ὅσον μέ μεγαλυτέραν πίστιν καί θάρρος πλησιάσῃ.

Β) Ὅτι κανένα κτίσμα δέν ἠγάπησέ ποτε τόσον τόν Ἰησοῦν Χριστόν, τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ, οὔτε ἐσυμμορφώθη τόσον εἰς τό θέλημά Του, ὡσάν ἡ Παναγία Του Μητέρα· ἀφ’ ἑνός μέν διότι μοναχή χωρίς ἄνδρα Τόν ἐγέννησε, καί ἀφ’ ἑτέρου δέ διότι αὐτόν ἕνα καί μοναχόν υἱόν ἐγέννησε καί ὄχι ἄλλον· ὅθεν δέν ἐμοιράσθη τελείως εἰς ἄλλον ἡ πρός Αὐτόν ἀγάπη Της.

Ἄν λοιπόν αὐτός ὁ υἱός τοῦ Θεοῦ καί ἀγαπητός υἱός τῆς Παρθένου, ἐξώδευσεν ὅλην του τήν ζωήν καί ὅλον τόν ἑαυτόν του διά τάς χρείας ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν καί ἔδωκε τήν Μητέρα του, ὡς μητέρα μας καί συνήγορον, εἰς τό νά μᾶς βοηθῇ καί εἶναι ὕστερα ἀπό Αὐτόν μέσον τῆς σωτηρίας μας, πῶς καί μέ ποῖον τρόπον θέλει δυνηθῆ ποτέ ἡ ἀγαπημένη του αὕτη μήτηρ καί συνήγορός μας νά γίνῃ ἀποστάτης τῆς θελήσεως τοῦ τόσον ἠγαπημένου υἱοῦ Της καί νά μή μᾶς βοηθήσῃ; Ὅθεν πρόστρεχε, ἀγαπητέ, πρόστρεχε μέ θάρρος εἰς κάθε σου χρείαν εἰς τήν Παναγίαν Θεοτόκον. Διότι ἐκείνη ἡ πεποίθησις καί τό θάρρος, πού δείχνεις εἰς Αὐτήν, εἶναι πλουσία καί μακαρία καί ἀσφαλές καταφύγιον καί πάντοτε γεννᾷ εἰς σέ χάριτας καί ἐλεημοσύνας.