Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός άρχισε το κήρυγμά του λέγοντας: «Μετανοείτε!» Υπάρχουν πολλά σπουδαία πράγματα που κάνουν οι άνθρωποι, μα τίποτα δεν είναι τόσο σπουδαίο και τόσο σημαντικό, όσο η μετάνοια και η προσευχή, διότι στην προσευχή το πνεύμα του ανθρώπου κοινωνεί με το Άγιο Πνεύμα». Εκείνος που η προσευχή του αποκτά βάθος, γι’ αυτό και είναι αποτελεσματική, γνωρίζει από την πείρα του πώς γίνεται αυτή η κοινωνία. Γνωρίζει ότι μέσα από την προσευχή, ο Θεός κατευθύνει άμεσα τον άνθρωπο και δίνει σωστή κατεύθυνση σ’ όλη τη ζωή του.
Δεν υπάρχει πράγμα πιο σημαντικό από την προσευχή. Μα αν η προσευχή είναι το πιο σημαντικό έργο, τότε είναι και το πιο δύσκολο, διότι όσο πιο σημαντικό είναι το έργο, τόσο και πιο δύσκολο. Με τις δικές μας μόνο δυνάμεις δεν μπορούμε να καταλάβουμε όλο το βάθος της προσευχής και δεν μπορούμε να αποκτήσουμε προσευχή ευάρεστη στον Θεό. Εδώ μας χρειάζεται η παντοδύναμη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος, όπως το λέει ο θείος Παύλος στην επιστολή του προς τους Ρωμαίους: «Το Πνεύμα συναντιλαμβάνεται ταις ασθενείαις ημών. Το γαρ τί προσευξώμεθα, καθό δει, ουκ οίδαμεν, αλλ’ αυτό το Πνεύμα υπερεντυγχάνει υπέρ ημών, στεναγμοίς άλαλήτοις» (Ρωμ. 8, 26). Όμως εμείς που στεκόμαστε στο πιο χαμηλό σκαλοπάτι της πνευματικής τελειότητος, δεν μπορούμε ούτε να ονειρευθούμε την προσευχή που είχαν οι άγιοι.
Πρώτα πρέπει να μάθουμε τα πιο βασικά πράγμα¬τα για το πώς πρέπει να είναι η προσευχή μας. Στην παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, την οποία ακούσατε σήμερα, σ’ αυτή την σύντομη αλλά πολύ σημαντική και διδακτική παραβολή, στην οποίαν ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός μας φανερώνει, ποια προσευχή είναι σωστή και ποια δεν είναι. Δεν πρέπει να προσευχόμαστε σαν τον Φαρισαίο. Διότι πώς ήταν η προσευχή του; Ήταν μία αυτοεξύμνηση ενώπιον του Θεού, μία προβολή των δικών του ηθικών κατορθωμάτων. Στην προσευχή του ευχαριστούσε τον Θεό γιατί δεν είναι σαν τους άλλους ανθρώπους. Τον ευχαριστούσε για τα προτερήματα που έβλεπε να έχει. Ενώ ο αμαρτωλός τελώνης, περιφρονημένος απ’ όλους, ταπεινά στεκόταν μακριά και με βλέμμα χαμηλωμένο επαναλάμβανε∙ «ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» (Λκ. 18, 13).
Μ’ αυτή την προσευχή του, πραγματοποίησε την πρώτη εντολή των μακαρισμών: «Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι» (Μτ. 5, 3). Εδειξε πως συνειδητοποιεί την πνευματική του πτώχεια, την αναξιότητα και την αμαρτωλότητά του ενώπιον του Θεού και ότι μέσα του έχει ανάγκη να μετανοήσει. Ο Θεός τον σπλαχνίστηκε, επειδή γι’ Αυτόν το πιο σημαντικό είναι να συνειδητοποιεί ο άνθρωπος την αμαρτωλότητα και την αναξιότητά του. «Ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν» (Α’ Πετ. 5, 5). Ο Θεός έδωσε την χάρη του σ’ αυτό τον αμαρτωλό και δυστυχισμένο τελώνη, γιατί ταπεινώθηκε ενώπιόν του και πήρε την χάρη από τον υπερήφανο Φαρισαίο. Ο Θεός αντιτάσσεται στους υπερήφανους, γιατί η υπερηφάνεια είναι το βασικό γνώρισμα του διαβόλου. Ο Σατανάς είναι διαποτισμένος με υπερηφάνεια και όλοι οι υπερήφανοι είναι όμοιοι μ’ αυτόν.
Ο προφήτης Ησαΐας λέει: «Τάδε λέγει Κύριος: ο ύψιστος, ο εν υψηλοίς κατοικών τον αιώνα, άγιος εν αγίοις όνομα αυτώ, κύριος ύψιστος εν αγίοις αναπαυόμενος, και ολιγοψύχοις διδούς μακροθυμίαν και διδούς ζωήν τοις συντετριμμένοις τη καρδία» (Ησ. 57, 15). Την καρδιά του τελώνου ζωογονούσε η θεία χάρη, γιατί η προσευχή του ήταν ταπεινή και γεμάτη μετάνοια, και γι’ αυτό, βγήκε από το ναό πιο δικαιωμένος από τον Θεό, παρά ο Φαρισαίος.
Η παραβολή δεν λέει ότι ο Φαρισαίος κατηγορήθηκε από τον Θεό, αλλά ότι βγήκε από το ναό, λιγότερο δικαιωμένος από τον τελώνη. Ο Δίκαιος Θεός μας αποδίδει για κάθε καλή πράξη, δεν αφήνει τίποτα χωρίς ανταπόδοση. Ακόμα και εκείνες τις δίκαιες πράξεις, για τις οποίες καυχόταν ο Φαρισαίος και τις πρόβαλε ενώπιον του Θεού στην προσευχή του, τις δέχεται ο Θεός και ανταμείβει γι’ αυτές.
Προσέξτε όμως, ότι ο Φαρισαίος, ο όποιος ήταν διδάσκαλος του λαού και ηγέτης του, φάνηκε στα μάτια του Θεού πολύ κατώτερος από τον περιφρονημένο τε¬λώνη, ο οποίος βγήκε από το ναό αθωωμένος για την ταπείνωση του και συγχωρημένος.
Ο τελώνης παράβαινε τις εντολές του νόμου που δόθηκε στον λαό του Ισραήλ μέσω του Μωυσή, όμως τήρησε την μεγαλύτερη εντολή του Χρίστου, απόκτησε την θεία ταπείνωση. Ο Φαρισαίος όμως παράβαινε κάτι, για το όποιο μιλάει ο απόστολος Παύλος στον δικό του ύμνο της αγάπης. Λέει: «Η αγάπη ου περπερεύεται, ου φυσιούται» (Α’ Κορ. 13, 4). Ο Φαρισαίος περηφανευόταν για τις αρετές του και θεωρούσε τον ε¬αυτό του ανώτερο από τον αμαρτωλό τελώνη, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είχε αγάπη, και συνεπώς, αυτός που δεν έχει αγάπη, βρίσκεται μακριά από τον Θεό. η προσευχή του Φαρισαίου φανέρωσε πως θεωρεί τον εαυτό του δίκαιο και καθαρό ενώπιον του Θεού, πράγμα πολύ άσχημο!
Οι μεγαλύτεροι άγιοι ποτέ δεν θεωρούσαν τον εαυτό τους άξιο και δίκαιο. Είχαν βαθιά συναίσθηση της αμαρτωλότητας και της μηδαμινότητάς τους μπροστά στην μεγαλωσύνη του Θεού. Τέτοιος ήταν ο όσιος Σεραφείμ, ο οποίος δεν αποκαλούσε τον εαυτό του αλλιώς, παρά μόνο «ο ταπεινός Σεραφείμ».
Πείτε μου ποιος μπορεί να θεωρηθεί πιο μεγάλος από τον μεγαλύτερο ιεράρχη και διδάσκαλο όλης της οικουμένης, τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο; Ποιος άλλος ήταν τόσο ευάρεστος στον Θεό και τόσο δίκαιος ενώπιον Αυτού; και όμως μέσα σε μία από τις πολλές προσευχές που έχει γράψει, απευθύνει στον Θεό τα εξής λόγια: «Κύριε, ο Θεός του ουρανού και της γης, μνήσθητί μου του αμαρτωλού, του αισχρού, του πονηρού και βέβηλου κατά το μέγα έλεός σου, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου». Αισχρό, πονηρό και βέβηλο καλεί τον εαυτό του, αλλά ο Θεός τον έχει δοξάσει και είναι ένας από τους πρώτους μεταξύ των αγίων!
Όλοι οι έμπειροι στην εξομολόγηση ιερείς και αρχιερείς γνωρίζουν ότι μεταξύ σας υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που έχουν τρόπο σκέψεως σαν του Φαρισαίου και θεωρούν τον εαυτό τους δίκαιο. Πολλοί ιερείς λένε ότι κάποιον άνθρωπο, που όλη την ζωή του πήγαινε τακτικά στην εκκλησία και τηρούσε όλες τις νηστείες, με τίποτα δυστυχώς δεν μπορούν έναν τέτοιο «δίκαιο» να παρακινήσουν να μετανοήσει στην τελευταία του εξομολόγηση και να ομολογήσει κάποιο σφάλμα του. Ότι και να τον ρωτάνε, ακούνε την ίδια απάντηση: «Δεν έχω κάνει αμαρτίες».
Αυτό δεν φανερώνει την στάση του Φαρισαίου; Αυτό δεν είναι τελείως αντίθετο με την ιδέα που είχαν για τον εαυτό τους οι άγιοι; Οι δυστυχισμένοι αυτοί «δίκαιοι» άνθρωποι, ποτέ στη ζωή τους δεν είχαν σκεφτεί τα λόγια που υπάρχουν στο βιβλίο του Ιώβ: «Ει κατά παίδων αυτόν ου πιστεύει, κατά δε αγγέλων αυτού σκολιόν τι επενούσεν» (Ιώβ 4, 18). Αν ακόμα και στους αγγέλους του ο Θεός βλέπει ελαττώματα, τότε για μας τι να πούμε; Είναι λογικό να έχουμε την προσευχή του Φαρισαίου; Μόνο μία προσευχή ταιριάζει στην κατάσταση που βρισκόμαστε. Η ταπεινή προσευχή του αμαρτωλού τελώνου: «Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ».
Να, τι λέει ο προφήτης Ησαΐας για τους υπερήφανους ανθρώπους: «Οι γαρ οφθαλμοί κυρίου υψηλοί, ο δε άνθρωπος ταπεινός∙ και ταπεινωθήσεται το ύψος των ανθρώπων, και υψωθήσεται κύριος μόνος εν τη ημέρα εκείνη. Ημέρα γαρ κυρίου σαβαώθ επί πάντα υβριστήν και υπερήφανον και επί πάντα υψηλόν και μετέωρον. και ταπεινωθήσονται, και επί πάσαν κέδρον του Λιβάνου των υψηλών και μετεώρων και επί παν δένδρον βαλάνου Βασάν… και ταπεινωθήσεται πας άνθρωπος, και πεσείται ύψος ανθρώπων, και υψωθήσεται κύριος μόνος εν τη ημέρα εκείνη» (Ησ. 2, Π13,17).
Μπροστά στην μεγαλειότητα της δόξας του Θεού πρέπει να σκύψουμε ταπεινά το κεφάλι μας. Δεν πρέπει να είμαστε εμείς εκείνοι οι αλαζόνες και υπερήφανοι, στους οποίους θα ξεσπάσει η οργή του Θεού. Αυτό το πράγμα μας διδάσκει η παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου. Να την θυμόμαστε, λοιπόν, πάντα και ιδιαίτερα, όταν αρχίσουμε τον αγώνα της μετανοίας, την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Να προσευχόμαστε σαν τον τελώνη, και τότε θα μας ελεήσει ο Κύριος, θα μας αθωώσει και θα μας στείλει πλούσια την χάρη του.
«Αδιαλείπτως προσεύχεσθε, εν παντί ευχαριστείτε. Τούτο γαρ θέλημα Θεού εν Χριστώ Ιησού εις υμάς» (Α’ Θεσσ. 5, 17-18). Αμήν.
Πηγή: ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΡΙΜΑΙΑΣ ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΜΟΣ Γ’ Σελ. 303- 308. ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ»
Η/Υ επιμέλεια: Μοναχής Θεοδοσίας, Κωνσταντίνας Κυριακούλη, Ιωάννου Τρίτου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου